حراج سکه و پیش‌فروش پاییزی؛ بازار طلا در آستانه یک شوک بزرگ
بازار طلا و سکه ایران پاییز امسال در موقعیتی حساس قرار گرفته است؛ بانک مرکزی با دو اقدام سنگین، قصد دارد حباب تاریخی قیمت سکه را مدیریت کند. نخست، برگزاری هشتاد و ششمین حراج سکه در روز چهارشنبه 9 مهر، و دوم، آغاز پیش‌فروش گسترده سکه در 13 مهر، که با هدف عرضه بی‌سابقه‌ای معادل 400 هزار قطعه طی پاییز طراحی شده است.
جزئیات کامل حراج سکه
1. حراج سکه – 9 مهر
به گزارش به‌روزترین‌ها در این مرحله، تیم‌های اجرایی بانک مرکزی و مرکز مبادله، سقف خرید هر فرد را به 5 قطعه محدود کرده‌اند تا شانس بیشتری برای حضور تعداد بالاتری از متقاضیان فراهم شود. سهمیه سالانه نیز همچنان 20 قطعه باقی مانده است. خریداران می‌بایست از روز سه‌شنبه 8 مهر، وجه مورد نیاز را واریز کنند. این حراج همانند دوره‌های گذشته با سکه‌های تمام بهار آزادی انجام خواهد شد.
2. پیش‌فروش – 13 مهر
پیش‌فروش جدید با عرضه سکه‌های ضرب 1386 بانک مرکزی انجام می‌شود و موعد تحویل آنها 30 دی‌ماه 1404 تعیین شده است. ثبت‌نام تنها از طریق سامانه رسمی market.ice.ir ممکن خواهد بود و محدودیت سنی حداقل 18 سال رعایت می‌شود. سقف خرید برای هر کد ملی 15 قطعه اعلام شده است. این روش با توجه به فاصله زمانی بین پرداخت و تحویل، قرار است از فشار آنی بر بازار آزاد بکاهد.
تحلیل روند قیمت طلا و سکه در ایران
بازار سکه در ایران طی یک سال گذشته یکی از پرتلاطم‌ترین ادوار خود را تجربه کرده است. قیمت هر قطعه سکه بهار آزادی در هفته گذشته به مرز 39 تا 40 میلیون تومان رسید، در حالی که ارزش ذاتی آن بر اساس نرخ جهانی طلا و قیمت دلار داخلی، نزدیک به 35 تا 36 میلیون تومان برآورد می‌شود. این یعنی حبابی حدود 3 تا 4 میلیون تومان.
عوامل اصلی ایجاد حباب:
- نوسانات شدید نرخ ارز و انتظارات تورمی ناشی از شرایط سیاسی و اقتصادی.
- کاهش عرضه فیزیکی سکه در ماه‌های گذشته.
- جریان‌های سوداگرانه و معاملات آتی غیررسمی در فضای مجازی.
اثر حراج سکه:
تجربه سال‌های 1401 و 1402 نشان می‌دهد که ورود عرضه‌های سنگین توسط بانک مرکزی، اگرچه در کوتاه‌مدت باعث عقب‌نشینی نسبی قیمت‌ها می‌شود، اما در صورت عدم ثبات نرخ ارز یا افزایش مجدد تقاضای سفته‌بازی، این کاهش پایدار نخواهد بود.
وضعیت بازار جهانی طلا
در بازار جهانی، طلا که در تابستان امسال به رکورد بیش از 2300 دلار در هر اونس رسید، اکنون در محدوده 2275 تا 2290 دلار معامله می‌شود.
دلایل نوسان اخیر:
- سیاست‌های دوگانه فدرال رزرو آمریکا؛ از یک سو سیگنال افزایش احتمالی نرخ بهره برای مقابله با تورم، و از سوی دیگر نگرانی از رکود اقتصادی که فشار برای کاهش نرخ‌ها ایجاد می‌کند.
- تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و اروپای شرقی که خرید طلا به‌عنوان دارایی امن را تحریک کرده است.
- تغییرات شاخص دلار؛ تقویت دلار معمولاً باعث کاهش قیمت طلا و تضعیف آن به افزایش قیمت‌ها منجر می‌شود.
پیامد برای ایران:
با توجه به اینکه نرخ جهانی طلا یکی از مؤلفه‌های تعیین قیمت سکه داخلی است، هر افزایش یا کاهش در بازار بین‌المللی، مستقیماً بر هزینه تمام‌شده و حباب اثر می‌گذارد. اگر همزمان با حراج سکه، نرخ جهانی طلا رشد کند، کاهش قیمتی در بازار ایران سخت‌تر خواهد شد.
دو سناریوی محتمل برای هفته‌های پیش‌رو
سناریوی اول – کاهش نسبی قیمت‌ها:
اگر برنامه حراج 9 مهر و پیش‌فروش 13 مهر مطابق طرح اجرا شود و همراه با مدیریت نرخ ارز باشد، حباب بازار می‌تواند تا حدود 1.5 میلیون تومان کاهش یابد. این حالت نیازمند عرضه منظم و توزیع عادلانه بین خریداران خرد است.
سناریوی دوم – ادامه روند صعودی:
در صورت افزایش مجدد قیمت دلار یا ایجاد شوک سیاسی–اقتصادی، رویدادهای حراج و پیش‌فروش ممکن است تنها مالکیت سکه را بین سرمایه‌گذاران جابه‌جا کند؛ در این حالت، تقاضای سفته‌بازی بالا باقی می‌ماند و قیمت‌ها حتی پس از عرضه مجدد، به رشد ادامه خواهند داد.
جدول مقایسه قیمت‌ها – ایران و جهان
| شاخص | مقدار فعلی | تغییر هفتگی | نکته تحلیلی |
|---|---|---|---|
| قیمت هر اونس طلا جهانی | ۲۲۸۴ دلار | -۰٫۵٪ | تحت فشار سیاست‌های فدرال رزرو |
| قیمت دلار بازار آزاد | ۵۹٬۸۰۰ تومان | +۱٫۷٪ | محرک اصلی حباب سکه |
| قیمت سکه بهار آزادی | ۳۹٬۲۰۰٬۰۰۰ تومان | +۲٫۱٪ | حباب حدود ۳٫۷ میلیون تومان |
| ارزش ذاتی سکه | ۳۵٬۵۰۰٬۰۰۰ تومان | — | محاسبه بر مبنای نرخ جهانی و دلار |
«حراج سکه» 9 مهر و پیش‌فروش پاییزی، می‌تواند نقطه عطفی برای بازار طلا و سکه در ایران باشد. اما موفقیت این برنامه‌ها وابسته به مدیریت همزمان نرخ ارز و کنترل نقدینگی است. سرمایه‌گذاران خرد باید توجه داشته باشند که در بازارهای حبابی، خرید بدون تحلیل می‌تواند به زیان منجر شود، حتی اگر ابزار عرضه توسط دولت فعال باشد. از سوی دیگر، فعالان حرفه‌ای به این رویدادها به چشم فرصت‌های کوتاه‌مدت برای نوسان‌گیری نگاه می‌کنند.
