بررسی شاخص‌های مخابراتی در ایرانرشد تلفن، ضعف اینترنت
دو سال بعد خط تلگراف سلطانیه به سمت زنجان و تبریز و جلفا امتداد یافت و به شبکه تلگرافی روسیه پیوست. توسعه تلگراف بسیاری از شهرها را سال به سال درنوردید، تا اینکه ایران در سال ١٢٤٨ به عضویت اتحادیه بین‌المللی تلگراف درآمد. اداره تلگراف در سال ١٢٥٥ به وزارت تلگراف ارتقا یافت.
مرحله دوم توسعه فن‌آوری مخابرات با نصب تلفن آغاز می‌شود، اگر چه اولین خط تلفن در حدود دوازده سال پس از اختراع آن، یعنی سال ١٢٦٩ در تهران راه‌اندازی شد، اما گسترش شبکه تلفن در سرزمین پهناور ایران از سال ١٣٢٠ شروع شد.در سال ١٢٦٩ بین دو ایستگاه ماشین دودی و شهرری ارتباط تلفنی برقرار شد، بعد از آن بین کامرانیه (شمیران) و عمارت سلطنتی وزارت جنگ (تهران) و سپس مقر ییلاقی شاه (سلطنت آباد) و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد، در آبان ماه ١٣٠٥ تلفن جدید روی ٢٣٠٠ رشته کابل آماده بهره برداری شد، در مرداد ١٣٠٨ به موجب مصوبه‌ای، رسیدگی به امور تلفن که در دست شرکت‌ها بود، به وزارت پست و تلگراف واگذار و نام آن وزارتخانه به وزارت پست و تلگراف و تلفن تبدیل شد.
دو سال بعد سهام شرکت‌های تلفن برای دولت خریداری و شرکت سهامی تلفن ایران تاسیس شد. پس از شهریور ١٣٢٠ همزمان با خروج نیروهای متفقین از ایران، خطوط تلفن جدید (کاریر) که توسط آنان در ایران تاسیس شده بود، خریداری شد. روند توسعه کیفی و کمی مخابرات از مرحله تلفن مغناطیسی تا مرحله سیستم خودکار به تدریج ادامه یافت و در سال ١٣٤٣ استفاده از شیوه ریزموج (مایکروویو) در مخابرات ایران آغاز و به دنبال آن در سال١٣٤٥ اولین کارخانه مخابراتی ایران تاسیس شد. راه‌اندازی و بهره‌برداری از ایستگاه زمینی ماهواره‌ای شهید قندی (اسدآباد) همدان و استفاده از اولین کابل ارتباطی بین شهری PCM بین تهران-کرج و ایجاد مرکز آموزش مخابرات اقدامات بعدی بود.
در سال 1349 مرکز تحقیقات مخابرات پایه‌گذاری و در سال 1350 شرکت مخابرات با ساختاری جدید متولی توسعه و تجهیز شبکه مخابراتی کشور شد که به منظور تولید تجهیزات مخابراتی صنایع مخابراتی راه دور ایران شکل گرفت. با پیروزی انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی توسعه مخابرات در کشور با چالش روبه‌رو شد، اما باز هم از سال 57 تا سال 63 تعداد 351هزار شماره تلفن ثابت دایر و یک‌هزار و 300 روستا دارای ارتباط شد. 101 شهر ارتباط بین شهری یافتند و 4 هزار و 83 دستگاه تلفن همگانی شهری و راه دور در نقاط مختلف کشور نصب شد. توسعه شبکه مخابراتی، اما بعد از جنگ تحمیلی سرعت یافت به شکلی که در سال 1373 توسعه شبکه تلفن تهران به یک‌میلیون و 945 هزار شماره رسید و یک سال بعد از آن یعنی در سال 1374 ایجاد شبکه تلفن‌همراه در کشور آغاز شد.
بررسی شاخص‌های ارتباطی
به طور طبیعی شاخص‌ها در کشورهای در حال توسعه تمایل به رشد دارد. شاخص‌های ارتباطی کشور شامل بخش‌های متنوعی همچون؛ دایری تلفن ثابت، ضریب نفوذ تلفن ثابت، دایری تلفن همراه، ضریب نفوذ تلفن همراه، شهرهای تحت پوشش تلفن همراه، جاده‌های تحت پوشش سیستم تلفن همراه (کیلومتر)، شبکه ارتباطات سیار BTS تعداد آنتن‌ها، تعداد کشورهای دارای ارتباط رومینگ بین‌الملل با ایران، روستاهای دارای ارتباط، تلفن‌های همگانی (شهری + راه دور)، نقاط دارای ارتباط بین شهری، کانال‌های انتقال، ترانک بین شهری، پهنای باند بین‌الملل (مگابیت برثانیه)، تعداد پورت‌های دسترسی دیتا (نصب شده)، ایجاد شبکه انتقال اطلاعات (شهر) و وضعیت شبکه فیبرنوری کشور (کیلومتر) است، اما به دلیل کمبود فضا مهم‌ترین شاخص‌های ارتباطی کشور را با توجه به آمارهای ارائه شده از سوی شرکت مخابرات ایران طی چهار سال گذشته بررسی می‌کنیم.
تلفن ثابت
ضریب نفوذ تلفن ثابت در سال 57 با دایری 850هزار خط در کل کشور تنها 34/2درصداست، این درحالی است که هم‌اکنون ضریب نفوذ تلفن ثابت در کل کشور با دایری 36میلیون خط تلفن نزدیک به 34درصد است که براساس آمارهای موجود در دولت نهم نزدیک به 5میلیون و 213هزار خط واگذار شده است. گفتنی است؛ در آغاز به کار دولت نهم تعداد دایری تلفن ثابت در کشور بالغ بر 18میلیون و 744 خط بوده است. هم اکنون قیمت واگذاری تلفن ثابت 51هزار و 500تومان بوده و بر اساس ادعای دولت واگذاری در بسیاری از نقاط کشور به روز صورت می‌گیرد.
تلفن‌همراه
شاید بتوان مهم‌ترین عملکرد در ارتباطات کشور در دولت نهم را در بخش تلفن‌همراه عنوان کرد. چرا که در این بخش علاوه بر آغاز به کار اپراتور دوم تنها اپراتور کشور یعنی همراه اول نیز توانست با واگذاری‌های بی‌شماری علاوه بر رکودشکنی تا حدی عرضه و تقاضا در بازار را به تعادل رساند.
با کاهش قیمت سیم کارت در چند مرحله و واگذاری تقریبا به روز سیم کارت‌های اعتباری و 150هزار تومانی، بازار سیاه موجود در بخش سیم‌کارت کشور از بین رفت؛ چرا که تا پیش از دولت نهم قیمت فروش یک خط تلفن همراه تا مرز یک‌میلیون و 400هزار تومان نیز رسیده بود و واگذاری‌های صورت گرفته در آن زمان عمدتا سالانه صورت می‌گرفت. هرچند که کارشناسان معتقدند که زیرساخت‌های شکل گرفته در دولت هشتم باعث شد تا واگذاری‌ها و کاهش قیمت سیم کارت در دولت فعلی با سرعت بیشتری صورت گیرد، اما متاسفانه و حتی با وجود اعتراف برخی از مسوولان دولتی در بخش کیفیت شبکه تلفن همراه هم در اپراتور اول و هم در اپراتور دوم تغییرات چشمگیری صورت نگرفته و به باور بسیاری دولت نهم بیشتر به کمیت در این حوزه بها داده تا کیفیت.
در بخش تلفن همراه پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 88 بالغ بر 36میلیون و 300هزار سیم‌کارت دولتی واگذار شده که با این واگذاری‌ها ضریب نفوذ این بخش به بالغ بر 50درصد می‌رسد. این درحالی است که در شهریور ماه سال 84 با واگذاری تنها 7میلیون سیم‌کارت ضریب نفوذ این بخش 29/10درصد بوده است.
همچنین دوبخش نیمه دولتی تالیا و ایرانسل نیز بر اساس آمارهای ارائه شده تا پایان سال 86 بیش از 4میلیون و 500هزار سیم کارت واگذار کرده‌اند. هم‌اکنون گفته می‌شود که تالیا یک‌میلیون سیم‌کارت و ایرانسل نیز نزدیک به 15میلیون کاربر فعال دارد.
شبکه فناوری اطلاعات
بر اساس آمارهای ارائه شده در حال حاضر 23میلیون کاربر اینترنت در سطح کل کشور وجود دارد که در برنامه چهارم توسعه (پایان 88) این رقم به 30میلیون کاربر افزایش خواهد یافت. گفته می‌شود؛ در شهریور ماه سال 84 تنها 8میلیون و 800هزار کاربر اینترنت در کشور وجود داشته است. پهنای باند بین‌الملل نیز از 3هزار و 510 مگابیت بر ثانیه در شهریور 84 به 9هزار و 626 مگابیت بر ثانیه در پایان سال 86 افزوده شده است. در بخش فیبر نوری نیز، تا شهریور 84، معادل 56هزار کیلومتر فیبر نوری در شبکه مخابراتی (شبکه زیرساخت و استان‌ها ) اجرا شد که این رقم در اردیبهشت 88 به 125هزار کیلومتر فیبرنوری افزایش یافته است. گفتنی است؛ در زمینه اینترنت پرسرعت و ضریب نفوذ این نوع اینترنت هیچ‌گونه آماری از سوی وزارت ارتباطات اعلام نشده است.