کارگروه ساماندهی وضعیت اپراتور سوم در مجلس

 کنسرسیومی که پس از اتصالات نفر دوم برنده مزایده بوده و این شانس را داشت که بتواند سکان اپراتوری سوم تلفن همراه کشور را در دست بگیرد اما مخبر کمیسیون صنایع و معادن مجلس پس از آنکه محمد سلیمانی برای ارائه توضیحاتی به خانه ملت در همین زمینه فراخوانده شده بود، اعلام کرد کنسرسیوم زین نیز کنار گذاشته شده و وزارت ارتباطات از حضور کنسرسیوم های داخلی برای شرکت در مزایده ای که تجدید خواهد شد استقبال می کند.
 بعد از آنکه وزیر ارتباطات در 20 اردیبهشت ماه خبر کنار گذاشتن اتصالات را به دلیل ارائه نکردن ضمانت های لازم و حق لیسانس در موعد مقرر اعلام کرد، شایعه تکرار ماجرای برگزاری اپراتور دوم و سرنوشت ترکسل قوت گرفت و این احتمال می رفت که نفر دوم مزایده ک کنسرسیوم زین ک به عنوان برنده نهایی مشخص شود زیرا پیش از آن یکی از مسوولان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بیان کرده بود وزارت ارتباطات همزمان با اعلام برنده شدن اتصالات، مذاکرات خود را با «زین» انجام داده است ولی به نظر می رسد کنسرسیوم زین نیز نتوانست نظر مسوولان وزارت ارتباطات را به خود جلب کند تا اینکه پرونده مزایده اپراتور سوم تلفن همراه و آنچه وزیر ارتباطات آن را یکی از «شفاف ترین» مزایده های کشور خواند، مختومه و بررسی ها برای برگزاری مجدد در دستور کار قرار گیرد. گرچه انتخاب اتصالات نیز با فشارهای سیاسی روبه رو و آینده آن نیز مبهم بوده و کنار گذاشتنش به دلیل پاره ای مسائل سیاسی و درون کنسرسیوم دور از ذهن نبود اما به گفته کارشناسان با کنار گذاشتن کنسرسیوم زین دیگر نباید انتظار داشت برای برگزاری مجدد مزایده، شرکت های معتبر خارجی حضور داشته باشند. شاید به همین دلیل است که وزیر ارتباطات از حضور کنسرسیوم های داخلی استقبال می کند. با این وجود قرار است کارگروهی به منظور تصمیم گیری و ارائه راه حل ساماندهی پروژه اپراتور سوم تلفن همراه کشور تشکیل شود.
سرنوشت زین مانند اتصالات
تقریباً یک ماه ونیم از زمان کنار گذاشتن اتصالات و نامشخص بودن وضعیت اپراتور سوم تلفن همراه کشور می گذشت که نمایندگان مجلس نسبت به ابهامات و تاخیرهای پیش آمده در اجرای این پروژه واکنش نشان داده و نشست هایی را به منظور ارزیابی و روشن شدن وضعیت اپراتور سوم برگزار کردند. در همین حال برای دست یافتن به پاسخ های مطرح شده در این زمینه از محمد سلیمانی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خواستند برای ارائه پاره ای از توضیحات به میدان بهارستان بیاید. گرچه مسوولان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گفت وگوهای خود خبر از ادامه مذاکره با کنسرسیوم زین نفر دوم مزایده می دادند اما اظهارات آنان مبنی بر مشخص نبودن نتیجه نهایی مذاکرات، نمایندگان را بر آن داشت تا با برگزاری جلسه ای با حضور وزیر ارتباطات تکلیف پروژه اپراتور سوم مشخص و پرونده آن بسته شود. براساس گفته های محمود خسروی رئیس سازمان رگولاتوری، طبق اسناد مزایده، از کنسرسیوم دوم برای این کار دعوت شد ولی انتخاب کنسرسیوم دوم به عنوان مجری اپراتور سوم هنوز در حد مذاکرات اولیه بوده و در مرحله اجرای تعهدات قرار نگرفته به این معنی که در مرحله پیش از تعهد است.
او همچنین از تبعات احتمالی برگزاری مجدد مزایده خبر داده و گفته بود چرا که ممکن است شرایط در مراحل بعدی مناسب نباشد. درهمین حال لطف الله صبوحی معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز درباره مزایده اپراتور سوم تلفن همراه و در پاسخ به این سوال که آیا امکان برگزاری مجدد این مزایده وجود دارد، بیان کرده بود: همه چیز ممکن است و شاید بعد از مذاکرات و بررسی های لازم به این نتیجه برسیم که یک بار دیگر این مزایده را برگزار کنیم. اظهارات این دو مقام مسوول به قوت بخشیدن شایعه برگزاری مجدد مزایده کمک کرد زیرا به فاصله کمتر از دو هفته وزیر ارتباطات خبر برکناری زین را اعلام و از برگزاری مجدد خبر داد تا این گفته که «همه چیز ممکن است» به واقع ممکن شود. البته پیشتر علی مطهری رئیس کمیته مخابرات مجلس بیان کرده بود در شرایط فعلی بهترین حالت، برگزاری مجدد مزایده برای انتخاب اپراتور سوم است زیرا تجربه ما در اپراتور اول نشان می دهد حصول نتیجه در مورد مذاکره دشوار است. سرانجام بعد از ماه ها کشمکش بر سر مناقصه اپراتور سوم تلفن همراه در کشور که با کنار گذاشتن برنده اول این مناقصه یعنی اتصالات ک که برخی امضای قرارداد با آن را «خفت بار» می دانستندک به وقوع پیوست، کنسرسیوم زین نیز به عنوان بازنده دوم از میدان به در و به عاقبت اتصالات گرفتار شد. به گفته کارشناسان پس از تامین اتصالات نوبت به دومین کنسرسیوم برنده مزایده یعنی اپراتور زین – کنسرسیوم زین، ایران – رسید که به سرنوشت اتصالات دچار شود و دست خالی بازار مخابراتی ایران را ترک کند. محمد سلیمانی که همانند گذشته خبر کنار گذاشتن اتصالات را اعلام کرده بود این بار در توجیه این مساله بیان کرد: «دومین برنده مزایده اپراتور سوم هم به دلیل اینکه آمادگی خود را برای حضور در این پروژه در زمان مقرر اعلام نکرد، شانس خود را برای دستیابی به آن از دست داد.» اما از سوی دیگر مسوولان کنسرسیوم زین که به نظر می رسید از این تصمیم وزارت ارتباطات بی خبر بودند، گفتند: «برای در اختیار گرفتن پروژه اپراتور سوم ایران درحال بررسی و محاسبات نهایی بوده و تا سه هفته آینده این بررسی تکمیل می شود.» به گفته یکی از مسوولان این کنسرسیوم شرایط فعلی کشور یکی از دلایل تاخیر در انتخاب برنده این پروژه بوده و به دلیل گذشت زمان، محاسبات مالی حضور در اپراتور سوم در مقایسه با زمان فراخوان تغییر کرده در نتیجه این کنسرسیوم برای بررسی مجدد محاسبات به زمان بیشتری نیاز دارد. در حالی مسوولان زین به برنده شدن دلخوش بودند که وزیر ارتباطات با این اقدام خود در کمیسیون صنایع مجلس تکلیف کار را تا حدودی روشن کرد. در عین حال به گفته اعضای کمیسیون صنایع مجلس قرار است این کمیسیون و نمایندگان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کارگروهی را به منظور تصمیم گیری و ارائه راه حل ساماندهی پروژه اپراتور سوم تلفن همراه کشور تشکیل دهد. بنابر اظهارات علی اصغر یوسف نژاد مخبر کمیسیون صنایع مجلس قرار است کارگروهی متشکل از نمایندگان مجلس و نمایندگانی از وزارت ارتباطات به منظور ساماندهی وضعیت اپراتور سوم تلفن همراه کشور یا تجدید مزایده تشکیل شود. همچنین حمیدرضا فولادگر عضو کمیسیون صنایع از ارسال پرونده این مزایده به هیات دولت برای تعیین تکلیف نهایی خبر داد اما جالب تر آنکه با وجودی که هنوز وضعیت اپراتور سوم تلفن همراه مشخص نشده کمال محامدپور معاون آموزش، پژوهش و امور بین الملل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از مذاکرات صورت گرفته در شورای سیاستگذاری مخابرات درخصوص وجود اپراتور چهارم خبر داده و گفته است طرح پایلوت نسل سوم تلفن همراه در چهار ایستگاه درحال راه اندازی است و پیش بینی می شود پس از ورود اپراتور سوم، پروانه اپراتور چهارم نیز صادر شود.
کنسرسیوم داخلی مجلس: می تواند دولت: نمی تواند
اکثر کارشناسان بر این باورند که حضور اپراتور سوم در کشور موجب حرکت قابل توجه به سمت خصوصی سازی، افزایش رقابت اپراتورهای تلفن همراه، کاهش قیمت سیم کارت از بین رفتن فضای انحصاری تلفن همراه و انتقال فناوری خواهیم بود اما تاخیر در اعلام نتیجه نهایی سیاست های دوگانه و ابهامات موجود در برگزاری و برنده مزایده و کنار گذاشتن دو کنسرسیوم و امروز و فردا کردن های مسوولان برای تعیین برنده نهایی این پروژه نه تنها موجب خدشه دار شدن جذب سرمایه گذاری در صنعت مخابرات ایران می شود بلکه میزان بهره مندی مشترکان ایرانی از خدمات شبکه نسل سوم تلفن همراه با استانداردهای جهانی را باز هم به تاخیر می اندازد. با این وجود به گفته کارشناسان هنوز فرصت برای سرمایه گذاری دیر نشده به شرط اینکه مسوولان وزارت ارتباطات سازوکارهای این کار را به سرعت فراهم کنند. در همین حال برگزاری مجدد مزایده می تواند فرصتی برای حضور کنسرسیوم های داخلی برای این کار باشد. موضوعی که حمید رضا فولادگر به آن اشاره داشته و می گوید: «چنانچه چند شرکت داخلی با تشکیل کنسرسیوم توانایی مالی در اختیار گرفتن اپراتورسوم را به دست آورند، پروژه اپراتور سوم به کنسرسیوم داخلی واگذارمی شود.» همچنین به گفته یکی دیگر از اعضای کمیسیون صنایع وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از شرکت های داخلی که همراه با مشاور خارجی توان مناسب برای حضور در این پروژه را داشته باشند، استقبال و حمایت می کند. اما اظهارات وزیر ارتباطات حاکی از این است که شرکت های داخلی توان حضور در این زمینه را ندارند.
گروسی عضو کمیسیون صنایع در این باره می گوید: «برخی نمایندگان به حضور یک کنسرسیوم داخلی در این مزایده جدید تاکید داشتند اما وزیر ارتباطات بیان کرد در حال حاضر به هیچ وجه چنین شرکتی که توانایی اجرا و تضمین مالی این قرارداد را داشته باشد در کشور وجود ندارد.» او که به نقل از محمد سلیمانی سخن می گفت، ادامه می دهد: «این قرارداد باید طبق قرار قبلی با همکاری طرف خارجی منعقد شود.» موضوع قابل توجه درباره اپراتور سوم تلفن همراه این است که درحال حاضر ورود شرکای خارجی به بازار ایران بسیار سخت است. در عین حال که وزارت ارتباطات عملکرد خوبی را در این خصوص نشان نداده است، کارشناسان بر این باورند که با اقدامات صورت گرفته از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حتی شاید دیگر نباید منتظر حضور شرکت های خاورمیانه ای در برگزاری مجدد مزایده اپراتور سوم تلفن همراه و بازار 17 میلیونی مشترکین تلفن همراه باشیم زیرا این تجربه را شرکت ترک سل، اتصالات و زین به خوبی دارند که نکته پنهان در این موضوع اجرایی نشدن سیاست ها برای تسهیل حضور سرمایه گذاران خارجی در کشور ایران است.