23 میلیون کاربر و محدودیت
پس از جنگ تحمیلی، جز مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، نهادهای دیگری از طریق تماس تلفنی به شبکه وصل میشدند. اما به سایرین خدمات نمیدادند.اینترنت به صورت عمومی از حدود سالهای ۱۹۹۳ (معادل ۱۳۷۲ خورشیدی) برای استفادههای دانشگاهی وارد ایران شد. در سال ۱۳۶۸ پس از افتتاح مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، به درخواست اساتید دانشگاه که در خارج از ایران با پست الکترونیکی آشنا شده بودند، فکر برقراری این ارتباط شکل گرفت. در تماسهای محمد جواد لاریجانی با عبدالسلام، رئیس مرکز تحقیقات فیزیک نظری ایتالیا، مرکز مشابه در ایران به مرکز آکادمیک و تحقیقات اروپا (EARN) معرفی شد تا دسترسی به شبکهٔ بیتنت برای این مرکز فراهم شود. شبکهٔ بیتنت با شبکهٔ اینترنتی که امروز استفاده میشود تفاوتهای بسیار داشت. استفادهٔ اصلی که از آن میشد، دریافت و ارسال نامههای الکترونیکی بود. سیاوش شهشهانی، قائم مقام آن زمان مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران، در مصاحبهای میگوید: «وقتی عضویت ما را تصویب کردند، یک بند جدید هم به تعهدات اعضا اضافه کردند و آن اینکه از شبکه برای تبلیغات مذهبی استفاده نشود.
یکی دیگر از تعهدات این بود که هیج عضوی نباید جلو عبور اطلاعات از کشوری به کشور دیگر را بگیرد. محمد جواد لاریجانی فردی بود که تعهدات لازم برای برقراری این اتصال را پذیرفت و توافقنامه را امضا کرد. مرکز در ابتدا از طریق اتصال با شمارهگیری (dial-up) و با استفاده از خط تلفن به دانشگاهی در اتریش متصل شد. پس از آن یک خط استیجاری (leased line) با دانشگاه وین برقرار شد. این اتصال از سال ۱۹۹۳ به شکل رسمی در آمد. شبکهٔ بیتنت تنها از طریق سیستمعاملهای آیبیام و بر روی کامپیوترهای VAX قابل استفاده بود. پس از آگاهی از پروتکل اینترنتی TCP/IP، مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران به سمت استفاده از اینترنت گام برداشت و از طریق همان دانشگاه وین به اینترنت نیز متصل شد.
سدی به نام مصوبه
در ابتدای ورود اینترنت به کشور، مخابرات اینترنت را موضوعی موقت و مد روز میدانست و در پی گسترش شبکه X۲۵ در ایران بود. این مخالفتها مدتها ادامه یافت و تا حدودی گسترش اینترنت در ایران را در سال های اول کند کرد.
اما مخابرات در مقابل تقاضای رو به رشد مردم از اینترنت عقب نشینی کرد. اینترنت در ایران با سرعت قابل توجهی رشد کرد. بر اساس آمار ژوئن ۲۰۰۸، ضریب نفوذ اینترنت در ایران حدود ۳۴٫۹ درصد برآورد شد که آن را در خاورمیانه در رتبهٔ چهارم قرار میدهد.
در طی سال های گذشته مصوبه ای در سازمان رگولاتوری به تصویب رسید که براساس آن میزان پهنای باند اختصاصی برای کاربران خانیگ به 128 کیلو بیت برثاینه محدود شد که بسیاری از فعالان عرضه آی تی این میزان را در قیاس با پهنای باند یک مگ به بالای دیگر کشورهای در حال توسعه را نحدودیت جدی فرار روی کاربران خانگی می دانند.
حتی در این رابطه محمد سلیمانی وزیر پیشین ارتباطات بروز این محدودیت را به گردن برخی از افراد ناگاه انداخت و گفت:” این کار را دولت نهم نکرد ولی فحش های آن را خورد.”
پهنای باند
پهنای باند ورودی به ایران از دو منبع عمده تامین میشود. یکی ماهوارههای W۵، W۶ و اینمارست و دیگری فیبر نوری از ترکیه، فجیره و کویت. پهنای باند ورودی به ایران توسط شرکت ارتباطات زیرساخت تهیه میشود. قیمت فروش آن به شرکتهای ارایهکنندهٔ خدمات اینترنتی یکی از دلایل قیمت بالای دسترسی به اینترنت در ایران دانسته میشود.
20/15