نظر 4 هنرمند پیشکسوت درباره توافق بزرگ

سهم هنر از توافقات هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 چه خواهد بود؟ ظهر روز گذشته، 23 تیر، زمانی که خبر توافق هسته‌ای به‌صورت رسمی اعلام و مذاکرات پشت درهای بسته آغاز شد، فرصتی پیش آمد تا به سراغ هنرمندان رشته‌های مختلف برویم و ارزیابی آنها را در مورد تبعات این اتفاق تاریخ‌ساز بدانیم.

هرچند نظرات مختلفی در این زمینه وجود داشت اما برخی از افرادی که مورد این پرسشِ تأثیر مذاکرات بر فضای کشور و هنر قرار گرفتند، نظرات دیگری داشتند. یکی از کارگردان‌های بنامِ سینما گفت که ترجیح می‌دهد فعلا شنونده و در انتظار آینده باشد چون فکر می‌کند این توافق بر قورمه‌سبزی مردم تأثیری نخواهد گذاشت. کارگردان دیگری نیز با طعنه از فیلم‌های توقیفی یاد کرد و گفت که اگر رفع توقیف این فیلم‌ها جزو مفاد «برجام» بود، می‌شد امیدوار بود که توافق، روی وضعیت سینما تأثیر بگذارد. با این‌همه هنرمندان دیگری هم بودند که نظرات خود را بیان کردند که در پی می‌آید:

عزت‌الله انتظامی؛ در آرزوی صلحِ پایدار

«عزت‌الله انتظامی»، برخلاف سینماگرانی که راهِ احتیاط در پیش گرفتند و از تصورشان درباره این توافق حرفی نزدند و سکوت کردند، مثل همیشه از آرزوهای خوبی که دارد، به «شرق» گفته: «آرزو می‌کنم این توافقی که رخ داده و صلحی که حاصل شده، صلحی پایدار باشد. فضایی به‌دور از تنش در جامعه جهانی ایجاد شده که آرزوی بزرگ من استمرار آن است. با توجه به تلاش‌های سازمان‌ ملل در این مدت و توجه گسترده اذهان در سراسر جهان به روند مذاکرات، امروز که توافق حاصل شده، بعید می‌دانم که پایدار نباشد. جهانِ امروز، به سمتی حرکت می‌کند که با روالِ پیشین متفاوت است. نشانه‌های این روند تازه نیز در همین توافق هویداست. چنین روند و توافقی نه‌تنها به‌نفع ایران، بلکه به‌نفع همه مردم، در سراسر دنیاست. مسلما زیستن در جهانی که گفت‌وگو در آن، متقدم بر خشونت است، آینده‌ای روشن را برای نسل‌های بعد از این، رقم خواهد زد و جهانی بهتر از قبل خواهد ساخت».

مسعود کیمیایی: نسیم امید می‌وزد

مسعود کیمیایی، تنها یک فیلم‌ساز یا یک نویسنده نیست. او همیشه در بزنگاه‌های تاریخی، در کسوت یک روشنفکر، خط‌وربط اتفاقات را تحلیل کرده و نگران وضعیت مملکتش بوده؛ از همین‌ رو دیروز نیز پس از اعلام توافق تاریخی و امضای «برجام» توسط ایران و 1+5، از تصویرِ ایرانِ پس از توافق به «شرق» گفت: «با امضای توافق، یک سمت معادله، حل شده و سمتی که هنوز مجهول است، چگونگی اجرای این توافق است. این را بدبینانه نمی‌گویم، نگرانی‌ام از این روست که ما در تاریخ معاصرمان تجربه‌های فراوانی در اجرای قراردادهای سیاسی داریم.

از دوران مشروطیت در اجرای قراردادهای جهانی مسأله داشتیم. اما امروز نسیمی می‌وزد از امیدواری. با این توافق، دیگر در فرودگاه‌های جهان، خبری از تحقیر نیست و اعتباری که به‌هرجهت غرب توسط رسانه‌های گسترده‌اش، خدشه‌دار کرده بود، احیا خواهد شد. اعتبار که البته وجود داشت، اما نحوه برخورد با آن اعتبار هم مهم است، باید محترمانه باشد. هویت ایرانی در عرصه بین‌المللی، باید به شأن سابقش برگردد. از همه مهم‌تر، باید پس از این توافق، دارو آزاد شود. داروها مهم‌ترین مایحتاج فعلی این مملکتند. فروش نفت هم مسلما رونق خواهد گرفت.

بخش مهمی از اقتصاد ما، به نفت وابسته است. فروش سهل‌تر نفت از این پس، اقتصاد ما را رهاتر خواهد کرد. تکنولوژی، که رکن مهم دنیای امروز است و جهان به آن وابسته، باید از این پس در دسترس ایرانیان قرار گیرد و اگر به سبب این توافق، چنین شود، ما به سمت فهم اجتماعی تکنولوژی خواهیم رفت. سینما هم بخشی از این پروسه است که حتما متأثر از این تغییر بزرگ خواهد بود. هنربانان باید از این فرصت استفاده کرده و برای سینمای ایران یک وضعیت اقتصادی محکم پایه‌ریزی کنند. بخش هنری سینما هم که ربطی به انرژی هسته‌ای ندارد و به انرژی خلاقیت مربوط است و وابسته به هنرخیزی سرزمین ما. همه‌چیز را که نباید از سانتریفیوژها طلب کرد».

محمد احصایی: جای تبریک دارد

محمد احصایی، طراح گرافیک و نقاش، در ابتدا تمایلی برای حرف‌زدن ندارد؛ اما بعد از آنکه متوجه توافق مذاکرات هسته‌ای و رسمی‌شدن خبر می‌شود، ارزیابی خود را از کشورهای طرف مذاکره و تأثیری که این توافق بر کشور و فرهنگ و هنر دارد، بیان می‌کند. او ضمن تبریک این توافق معتقد است در فضای داخل در بر همان پاشنه سابق خواهد چرخید: «گرچه رشته‌ام ربطی به سیاست ندارد اما به‌عنوان یک شهروند ایرانی که باید نسبت به سرنوشت کشورش حساس باشد، در مورد مذاکرات هسته‌ای حساس هستم. البته در چنین مسائلی، نمی‌توان به‌طور اطمینان‌بخش صحبت کرد و آنچه گفته می‌شود امیدها و آرزوهایمان است.

کشورهای ابرقدرت منافع و الزاماتی دارند. ما در زمان داریوش هم الزاماتی داشتیم و باید جواب چندین کشور را در خاورمیانه می‌دادیم که این موضوع مثل حرکت مهره‌های میانی شطرنج است چون محاسبات زیادی را می‌طلبد. طرف دیگری از ابرقدرت، اروپاست که باید رابطه آن با خاورمیانه و کشور مهمی همچون ایران بررسی شود و از سوی دیگر، روسیه و چین را در این مذاکرات داریم. با توجه به تمام این جوانب، طول‌کشیدن مذاکرات میان ایران و کشورهای 1+5 موجه است مخصوصاً با حرف‌های متناقضی که رئیس‌جمهور قبلی ما زده بود. البته من واقعا نمی‌دانم چه اتفاقی در جریان مذاکرات هسته‌ای افتاده و چقدر از منافع و حقوق ما تأمین شده است.

هنوز نمی‌دانم بازرسی‌هایی که قبلا روی آن تأکید شده بود، ادامه دارد، ما کوتاه آمده‌ایم یا آنها از مواضع خودشان دست کشیده‌اند؟ نگرانی من این است که ما به چیزی مجبور نشده باشیم یا به‌اصطلاح وا نداده باشیم. بنابراین در یک جمع‌بندی، می‌توانم در ارزیابی مذاکرات هسته‌ای بگویم هنوز جزئیات موضوع، دستگیرم نشده و در گذر زمان همه‌چیز معلوم می‌شود با این‌ همه جای تبریک دارد که موضوع، حل شده است. خوشحالی مردم هم به دلیل عاطفی بودن آنهاست. طی این مذاکرات، اطلاعاتی به بیرون درز نکرد که اتفاقا خیلی هم درست است اما مردم به طور عاطفی وقتی می‌شنیدند مسائل درحال حل‌شدن است، خوشحال می‌شدند، با این‌ حال باید بر اساس خرد و اطلاعات صحیح، این موضوع را ارزیابی کنیم. ارزیابی من از تأثیر مذاکرات بر فضای هنر در داخل و خارج از کشور این است که آنچه مربوط به ارتباط ما با جهان می‌شود ادامه دارد اما در داخل گمان می‌کنم در بر همان پاشنه قبلی بگردد گرچه فعالیت‌های مثبت در مورد هنر و تحرکاتی به‌سوی جلو، به چشم می‌خورد. امیدوارم دولت در مورد همه هنرمندان سعه صدر بیشتری داشته باشد.»

شهداد روحانی: پیش به‌سوی تعامل سازنده

شهداد روحانی، نوازنده و رهبر ارکستر که در عرصه بین‌المللی همواره حضور پررنگی داشته، به آینده تعاملات ایران با دنیا در اثر توافقات خوشبین است و می‌گوید: «شاید هنوز برای نتیجه‌گیری درباره اثر توافق، کمی زود باشد اما آنچه واضح می‌نماید این است که مطمئناً توافق بر وضعیت هنر ایران و تعامل سازنده هنرمندان ایرانی با سایر هنرمندان دنیا بی‌تأثیر نخواهد بود. در همه زمینه‌ها روابط دوسویه‌ای ایجاد خواهد شد، به‌خصوص زمینه‌های هنری بخش قابل‌توجهی از این روابط هستند. در این‌ میان، قدرتی هم هست مخالف این توافقات. اسرائیل از مخالفان توافق است و سعی دارد این موفقیت و اتفاق بزرگ و تاریخ‌ساز را در رسانه‌های خودش بی‌اثر جلوه دهد و تبلیغاتش نیز بی‌تأثیر نیست.

اما آنچه در این میان اهمیت دارد، این است که در دنیای امروز به‌خاطر نزدیکی‌ای که تکنولوژی ایجاد کرده و از جهان وسیع دهکده‌ای ساخته، بهترین روش همان روش تعامل دولت‌ها و ملت‌هاست؛ روشی که فرهنگ‌ها را به‌هم نزدیک می‌کند و باعث می‌شود شاهد آن باشیم که جنگ کمتری متوجه جامعه جهانی باشد و مشکلاتی که هنوز دنیا با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، کمرنگ‌تر شود. این توافق، اتفاق بزرگی است که آن را باید به ملت ایران تبریک گفت و امیدوار بود به اینکه روابط ایران و سایر کشورها بر اثر این توافق روزبه‌روز بهتر شود و این تعامل تأثیر مستقیمی بر روند رشد جامعه داشته باشد. به تیم مذاکره‌کننده ایران خسته نباشید می‌گویم و واقعا قدردان آنها هستم».