ضرورت توجه به عوامل مختلف برای زمینه‌سازی ازدواج پایدار

در همین باره حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا پیروزمند، معاون فرهنگستان علوم اسلامی قم در گفتگو با خبرنگار مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی به راهکارهای تقویت ارتباط دانشگاه با خانواده، تسهیل ازدواج دانشجویی و نقش اساتید دانشگاه در تربیت دانشجویان پرداخته است که مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
به عنوان بخش ابتدایی گفتگو بفرمایید که آیا سیستم تربیتی نظام آموزشی کشور توانسته به تربیت دانش‌آموزان و دانشجویان بپردازد؟
به نظر می آید در نظام آموزشی کشور چه در نظام متوسطه و چه در نظام آموزش عالی، یک اشکال بنیادی از گذشته وجود داشته و همچنان هم این اشکال نظام آموزشی ما را آزار می دهد و این اشکال عبارت است از کم توجهی به مساله تربیت. هر چند که نام نظام آموزشی در دوره متوسطه و ماقبل به عنوان آموزش و پرورش مطرح شده اما اگر ماهیت و محتوا و سلسله مراتب آموزشی که در نظام آموزشی ما وجود دارد را مرور کنیم می بینیم که آنچه در آن برجسته تر است موضوع آموزش و آنچه کمرنگ تر و مغفول مانده مسئله پرورش است.

علت مبتلا شدن به این آسیب نیز این است که طراحان نظام آموزشی بر این تصور بودند که وظیفه ما این است که باید افرادی را تربیت کنیم که در مشاغل مختلف بتوانند با مهارت و دانش خود، بخش های مختلف نیاز علمی، صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور را تامین کنند. به همین دلیل است که مشاهده می کنیم دانش آموزان و دانشجویان حاضر در نظام آموزش، اصلی ترین دغدغه خود را در زمینه انتخاب شغل برای آینده قرار داده و از سوی مسئولان و معلمان و اساتید نیز همین مسئله به آنها القا می شود. این در حالی است که نظام آموزشی ما کمتر به این مسئله توجه داشته که یک دانش آموز یا دانشجو در آینده چگونه می خواهد آدم بوده و درست زندگی کرده و به آرمان های الهی در زندگی دست پیدا کند.

از نظر شما چه راهکارهایی برای فعال کردن اساتید در تربیت دانشجویان و دانش آموزان در نظام آموزشی برای دست یابی به یک دانشگاه اسلامی وجود دارد؟

ما بعد از انقلاب برای بهبود شرایط تربیتی در نظام آموزشی، دروس معارف اسلامی را تقویت کرده و یا معلم پرورشی را کنار سایر معلمان قرار دادیم به این گمان که این اقدامات می تواند به تربیت دینی دانش آموزان بپردازند؛ اما تجربه چند دهه گذشته از انقلاب اسلامی نشان داد که نتیجه مورد انتظار حاصل نشده و این چند دهه یک سابقه قابل قبولی است که مسئولین نظام به بازنگری در نظام آموزشی کشور تن دهند.

خوشبختانه هم موضوع سند تحول آموزش و پرورش و هم مساله سند اصلاح دانشگاه مصوب شده و در دست اقدام است و امید می رود با پیگیری این سندها، رویکردی جدید در نظام آموزشی کشور به وجود آید.

این اسناد وقتی محقق می شوند که ما مساله تربیت را نه در حاشیه نظام آموزشی بلکه آن را در متن قرار دهیم. هم معلمان، هم اساتید و هم دانشجویان و دانش آموزان نیز باید این مساله را بپذیرند. البته معنای این حرف این نیست که به ایجاد مهارت یا فراگیری دانش های تخصصی نیاز نداریم بلکه باید در موازنه، اولویت را به موضوع تربیت بدهیم. اگر تربیت درست اتفاق افتد، اگر کسری در آموزش های تخصصی و مهارتی هم وجود داشته باشد، قطعا فرد برای تامین این کسری به دنبال جبران مافات خواهد رفت. در چنین شرایطی است که چرخ پیشرفت کشور راه می افتد و اگر برعکس این مسئله عمل شود، طبعا این سرمایه ای که نظام برای آموزش افراد هزینه کرده اگر همراه با تربیت نباشد، نتیجه معکوس حاصل می شود.

یکی از راه های دستیابی به دانشگاه اسلامی، موضوع ازدواج های دانشجویی است که در سال های اخیر روندی افزایشی داشته است. به نظر شما راهکارهای تسهیل و ترویج ازدواج دانشجویی صحیح چیست؟

ما در امر ازدواج سنت هایی داریم و در خصوص ازدواج دانشجویی نباید به صورت موضعی و مقطعی به آن نگاه کرد. یعنی ما نباید روی یک عامل متمرکز شده و فقط راضی به ایجاد شرایط برای ازدواج یک دانشجوی دختر و پسر و فراهم کردن امکانات لازم برای ازدواج آنها باشیم، چراکه اینگونه مشکل حل نمی شود. بلکه ما باید توجه داشته باشیم که امر ازدواج و پایداری خانواده به عوامل مختلفی وابسته است و تلاش همه جانبه ای نیاز دارد.

اگر سطح توقعاتی که زوجین در محیط رسانه ای، اجتماعی و خانوادگی از یکدیگر دارند به گونه ای رقم خورده باشد که مرد و زن ببینند نمی تواند این توقعات را برآورده کنند، طبیعی است که رغبت به ازدواج کم شده و جرات آنها برای مسئولیت پذیری کاهش پیدا می کند. بنابراین مساله را باید از قبل تر و تربیت را از دوره متوسطه و دانشگاه آغاز کرد و همینجاست که اهمیت موضوع تربیت در نظام آموزشی مشخص می شود.

از طرف دیگر نیز نوع تربیت، حمایت و توقعات خانواده ها در بحث تسهیل ازدواج دانشجویی مهم است و خانواده با اقداماتی که انجام می دهد، می تواند جرات و جسارت جوان برای گام برداشتن در مسیر ازدواج را فراهم سازد. ازدواج های دانشجویی که در سال های اخیر رواج بیشتری داشته و نهاد رهبری در دانشگاه تلاش داشته که این ازدواج ها گسترش یابد، اتفاق مبارکی است. اما باید تجربه سالیان گذشته را مرور کرده و آن را بهبود ببخشیم. برای بهبودی شرایط نیز باید از سنت های گذشته در زمینه ازدواج کمک بگیریم و یکی از این نکات مهم، توجه به به جایگاه خانواده در فراهم شدن بساط ازدواج است.

به موضوع خانواده اشاره کردید. به عنوان سؤال پایانی گفتگو بفرمایید که چگونه می توان در تقویت ارتباط دانشگاه با خانواده گام برداشت؟

اگر این باور در نظام آموزشی، مسئولان، اساتید و دانشجویان ایجاد شود که محیط دانشگاه بیش از آنکه یک محیط آموزشی باشد باید یک محیط پرورشی باشد، در چنین شرایطی است که به طور طبیعی زمینه مشارکت و حضور خانواده ها در دانشگاه فراهم می شود. وقتی محیط دانشگاه فقط برای امور آموزشی تعبیه شده باشد، پدر و مادری که قصد حضور در دانشگاه را دارند کاملا با این محیط احساس بیگانگی خواهند کرد و نمی توانند با این محیط ارتباط بگیرند. اما اگر موضوع پرورش و تربیت مورد اهتمام قرار گرفت آن وقت است که طبیعتا هم دانشگاه به طور طبیعی از خانواده ها برای ایجاد ارتباط بیشتر کمک خواهد گرفت و هم خانواده ها خودشان را برای حضور در این محیط توانا خواهند دید. در حال حاضر اما دانشگاه ها به واسطه آموزش گرایی نیازی به حضور خانواده ها ندارند و کمک خانواده را نادیده می گیرد. اما اگر معادله تغییر کرده و مسئله تربیت جایگزین مسائل آموزشی صرف شود، این معادله نیز تغییر خواهد کرد.

179/