افزایش مقاومت ضد میکروبی؛ چرا داروها موثر نیستند؟

آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان «داروهای شگفت‌انگیز» شناخته می‌شوند، اما آیا آن‌ها می‌توانند در برابر موج جدید اَبَرباکتری‌ها دوام بیاورند؟

به‌روزترین‌ها| در سال 1928، دانشمند الکساندر فلمینگ با کشف پنی‌سیلین انقلابی در دنیای پزشکی ایجاد کرد. او پس از ترک میز کار نامرتب خود برای رفتن به تعطیلات، با برگشت مشاهده کرد که یکی از پتری‌دیش‌هایش با کپک آلوده شده است. فلمینگ متوجه شد که در مناطق احاطه شده با این قارچ، باکتری دیگری به نام استافیلوکوکوس نتوانسته رشد کند. با تلاش 2 دانشمند دیگر، هاوارد فلوری و ارنست چین، ترکیب باکتری‌کش موجود در این قارچ پالایش و یکی از اولین آنتی‌بیوتیک‌های جهان تولید شد.

پنی‌سیلین به همراه بسیاری دیگر از آنتی‌بیوتیک‌های توسعه یافته پس از آن، بیماری‌هایی که زمانی می‌توانستند به مرگ منجر شوند را به شرایطی برای راحتی قابل درمان، تبدیل کردند. اما تقریباً 100 سال پس از آن، ما با مشکل جدیدی مواجه هستیم. این «داروهای معجزه آسا» به آرامی قدرت خود را از دست می‌دهند.

تهدید مرگبار دارویی، چه راه‌حل‌هایی؟

این پدیده به عنوان مقاومت ضد میکروبی شناخته می‌شود، هرچند که این اصطلاح فقط به آنتی‌بیوتیک‌ها محدود نمی‌شود بلکه شامل ضد ویروس‌ها، ضد انگل‌ها، و ضد قارچ‌ها نیز می‌شود. در سال 2019، سازمان بهداشت جهانی مقاومت ضد میکروبی را به عنوان یکی از 10 تهدید بزرگ برای سلامت عمومی بشر معرفی کرد و در همان سال، عفونت‌های مقاوم به دارو حداقل 1.27 میلیون نفر را در سراسر جهان به کام مرگ کشاندند. اگر این مقاومت به سرعت رشد کند، این رقم می‌تواند تا سال 2050 به 10 میلیون مرگ در سال برسد، یعنی بیشتر از تعداد فعلی مرگ و میر ناشی از سرطان.

مقاومت ضد میکروبی به طور طبیعی با تغییر و سازگار شدن میکروارگانیسم‌ها با محیط آن‌ها رخ می‌دهد، اما این پدیده عمدتاً به دلیل استفاده نادرست و بیش از حد از داروهای ضد میکروبی شدت یافته است. وقتی که یک دوره مؤثر از این داروها به شما داده می‌شود، میکروب‌هایی که شما را بیمار کرده‌اند را از بین می‌برد، اما میکروب‌های مقاوم می‌توانند راه‌هایی برای بقا و تکثیر بیابند زیرا آن‌ها به این شرایط سازگار می‌شوند.

علاوه بر این، دارویی که با بیماری شما مبارزه می‌کند فقط میکروارگانیسم‌های بد را نمی‌کشد، بلکه میکروارگانیسم‌های خوب را نیز از بین می‌برد، به این معنی که رقابت کمتری برای میکروب‌های مضر باقی می‌ماند.

پزشکان آموزش دیده‌اند تا فقط زمانی که ضروری است دارو تجویز کنند و به بیماران توصیه می‌کنند که داروها را به اشتراک نگذارند یا ذخیره نکنند، زیرا می‌دانند که خطر مقاومت ضد میکروبی با هر بار استفاده از این نوع داروها افزایش می‌یابد. رعایت بهداشت و بهداشت شخصی نیز برای مبارزه با ابرباکتری‌ها حیاتی است، زیرا اگر عفونت‌ها در وهله اول جلوگیری شوند، داروهای ضد میکروبی کمتری تجویز خواهد شد.

متخصصان همچنین نسبت به نظافت بیمارستان‌ها، مزارع و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب هشدار داده‌اند، زیرا این مکان‌ها می‌توانند به عنوان زمینه پرورش پاتوژن‌های خطرناک عمل کنند.