حاجیان طهرانی نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران پیش‌بینی می‌کند که نظام سلامت با بهره‌گیری از پزشکی نسل سوم و رویکرد جدید به سبک زندگی متحول خواهد شد.
وی بر اهمیت فعالیت بدنی و تغذیه صحیح برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت و چاقی تأکید می‌کند و خواستار توجه به این موارد است.
به‌روزترین‌ها| بهروز حاجیان طهرانی، نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران، در حاشیه برگزاری چهارمین گنگره ایران بایو در مورد امید به زندگی در ابتدای قرن بیستم و وضعیت کنونی آن اظهار کرد: شاخص امید به زندگی در ابتدای قرن بیستم حدود ۳۵ سال بوده است، اما امروز به ۷۳ سال رسیده است. این افزایش ناشی از پیشرفتهای پزشکی نسل دوم و نیز رشد تکنولوژی‌های دیگر و بهبود دسترسی به مواد غذایی و کاهش جنگ‌ها و قحطی‌ها بوده‌است. البته در کشورهای توسعه‌یافته این شاخص به حدود ۸۵ سال هم می‌رسد، در حالی که در برخی کشورهای فقیر همچنان نزدیک به ۵۰ سال باقی مانده است.
وی افزود: نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که آیا این افزایش عمر با کیفیت زندگی همراه بوده یا خیر. متأسفانه، بعد از ۵۰ یا ۶۰ سالگی، غالباً با بیماری‌های جدیدی مواجه می‌شویم که پزشکی نسل دو نتوانسته پاسخ مناسبی برای آن‌ها بیابد. یکی از این مشکلات، سرطان است. از این رو، این دوره از زندگی اغلب با رنج و درد و هزینه‌های بالا همراه می‌شود، که نه تنها افراد بلکه خانواده‌هایشان را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
حاجیان طهرانی در ادامه توضیح داد: بیماری‌هایی که پزشکی نسل دو تا به امروز نتوانسته به خوبی درمان کند و عوامل اصلی مرگ و میر هستند، به چهار گروه طبقه‌بندی می‌شوند که به عنوان «چهار سوار مرگ» شناخته می‌شوند. این بیماری‌ها عبارتند از؛ بیماری‌های قلبی که ۳۲ درصد مرگ و میرها را سبب می‌شوند، سرطان‌ها با ۱۷ درصد، دیابت و بیماری‌های متابولیک با ۱۱ درصد، و بیماری‌های زوال عقل مانند آلزایمر که ۵ درصد از مرگ و میرها را تشکیل می‌دهند.
پیشگیری از بیماری‌ها با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و بیوتکنولوژی
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران در خصوص پیشرفتهای پزشکی نسل سه بیان کرد: یکی از نکاتی که باید بدانیم این است که بیماری‌های غیر عفونی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و آلزایمر به یک‌باره ظاهر نمی‌شوند. این بیماری‌ها معمولاً ده‌ها سال قبل از آن که ما علائم آن‌ها را مشاهده کنیم، در بدن شکل می‌گیرند. در اینجاست که پزشکی نسل سه وارد می‌شود و می‌گوید: «من تکنولوژی‌هایی دارم که می‌توانم سال‌ها قبل از بروز بیماری‌ها، حتی پیش از اینکه سرطان آغاز شود، آن را شناسایی کنم و مانع ابتلا فرد به آن بیماری شوم.»
وی با اشاره به دستاوردهای بیوتکنولوژی در کشور افزود: یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های که در پزشکی نسل سه استفاده می‌شود، فناوری‌های زیست‌فناوری است. امروزه زیست‌فناوری به ما این امکان را می‌دهد که توالی‌یابی ژنتیکی انجام دهیم. ما می‌توانیم ژن‌هایی را شناسایی کنیم که با بیماری‌ها ارتباط دارند و با شناسایی این ژن‌ها، می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که فرد چه استعدادهایی برای ابتلا به بیماری‌های خاص دارد.
حاجیان طهرانی ادامه داد: به عنوان مثال، ژن خاصی ارتباط مستقیم با بیماری‌هایی مانند آلزایمر و بیماری‌های قلبی عروقی دارد، یا ژن دیگری که ارتباط جدی با سرطان پستان دارد. یک نمونه مشهور از این کاربردها، اقدام آنجلینا جولی، هنرپیشه معروف، بود که وقتی متوجه شد ژن خاصی که با سرطان پستان در ارتباط است را دارد، تصمیم به انجام عمل جراحی گرفت تا از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران با اشاره به تاثیر بیوتکنولوژی در سلامت جوامع اظهار داشت: در پزشکی نسل سه، ما به تکنیک‌های پیشرفتهای چون کریسپر دست یافته‌ایم. این تکنیک به ما این امکان را می‌دهد که قطعات معیوب ژن‌ها را حذف و ترمیم کنیم. علاوه بر این، می‌توانیم سلول‌های ایمنی بدن را از بدن خارج کرده، تغییرات ژنتیکی در آن‌ها ایجاد کرده و قدرت و توان آن‌ها را افزایش دهیم، سپس این سلول‌ها را تکثیر کرده و به بدن برگردانیم تا آن‌ها به مقابله با بیماری‌ها، به ویژه سرطان‌ها، بپردازند.
سلول‌های بنیادی و فناوری‌های نوین در پزشکی نسل
حاجیان طهرانی درباره پیشرفتهای پزشکی نسل سه و نقش بیوتکنولوژی و فناوری‌های نوین در تغییرات آینده‌ی پزشکی، بیان داشت: امروز ما با بیومارکرهای جدیدی روبه‌رو هستیم که قادرند برای پیش‌بینی بیماری‌ها مورد استفاده قرار گیرند. این بیومارکرها می‌توانند حتی مقادیر ناچیزی از مواد موجود در مایعات بدن را شناسایی کنند و به‌وسیله آن‌ها تشخیص‌های دقیق‌تری داشته باشیم.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران افزود: یکی دیگر از پیشرفت‌ها در پزشکی نسل سه، استفاده از سلول‌های بنیادی است که در حال حاضر روی آن‌ها تحقیقاتی انجام می‌شود. این فناوری به ما این امکان را می‌دهد که «سن سلول‌های پیر» را معکوس کرده و روند پیری سلولی را بازگردانیم، که در نتیجه آن می‌توان به درمان بسیاری از بیماری‌ها و کند کردن روند پیری کمک کرد.
حاجیان طهرانی با اشاره به سایر پیشرفتهای حوزه بیوتکنولوژی ادامه داد: از دیگر فناوری‌های نوین، واکسن‌های شخصی‌سازی شده است که به‌ویژه در زمینه سرطان و بسیاری از بیماری‌های دیگر کاربرد دارد. این واکسن‌ها بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی هر فرد طراحی می‌شوند و به جلوگیری از بروز بیماری‌ها کمک می‌کنند. البته در کنار این‌ها، باید بدانیم که فقط فناوری‌های زیست‌فناوری نیستند که باعث پیشرفت پزشکی نسل سه شده‌اند. به یاد داشته باشیم که در پزشکی نسل دوم، یکی از مهم‌ترین ابزارها میکروسکوپ بود، که به‌طور مستقیم به توسعه علم پزشکی کمک کرد، اما میکروسکوپ یک محصول پزشکی نبوده و به‌طور ویژه محصول بیولوژیکی هم نبوده است.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران به فناوری‌های دیجیتال اشاره کرد: امروزه ما با پلتفرم‌های دیجیتال روبه‌رو هستیم که می‌توانند تمام داده‌های سلامت فرد را در پرونده دیجیتال ذخیره کنند و این اطلاعات به‌طور دائمی در دسترس فرد و پزشکان او قرار گیرند. این اطلاعات می‌توانند به شکل آنلاین و در لحظه، به پزشکان کمک کنند تا تشخیص‌های دقیق‌تری داشته باشند. به‌علاوه، ابزارهای پوشیدنی مانند حلقه‌ها، ساعت‌ها، دستبندها و غیره، هر دقیقه از علائم حیاتی فرد را اندازه‌گیری کرده و می‌توانند به اپلیکیشن‌های موبایل متصل شوند تا در صورت بروز اختلالات در سلامت فرد، به او اطلاع‌رسانی کنند.
وی ادامه داد: علاوه بر این‌ها، ما با پدیده جدید و در عین حال کمی ترسناک هوش مصنوعی روبه‌رو هستیم. هوش مصنوعی در پزشکی می‌تواند انقلاب بزرگی ایجاد کند. برای مثال، فکر کنید گوگل مپ چطور کار می‌کند؟ در واقع گوگل مپ با استفاده از اطلاعاتی که از گوشی‌های همراه و حساب‌های جیمیل کاربران جمع‌آوری می‌کند، موقعیت مکانی آن‌ها را شناسایی کرده و ازدحام جمعیت را از طریق سیگنال‌های ارسال شده از این دستگاه‌ها تحلیل می‌کند.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی تاکید کرد: سپس الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند مسیرهایی که بیشتر شلوغ هستند را شناسایی کرده و پیشنهاد دهند تا فرد از مسیر دیگری عبور کند. در علم پزشکی نیز، هوش مصنوعی می‌تواند مشابه همین روند را برای تحلیل داده‌های بهداشتی افراد و پیشنهاد درمان‌های دقیق‌تر انجام دهد.
نقش هوش مصنوعی و پزشکی نسل سوم
حاجیان طهرانی تاکید کرد: فرض کنید هوش مصنوعی خاصی برای حوزه سلامت و پزشکی توسعه یافته است که قادر به جمع‌آوری و تحلیل داده‌های وسیع سلامت ماست. این داده‌ها از طریق الگوریتم‌های پیچیده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند که تحلیل آن‌ها به تنهایی برای مغز بشر مقدور نیست. در کنار پزشکان متخصص و ابزارهای پیشرفته، این هوش مصنوعی می‌تواند نقشه راهی برایمان تهیه کند که از ورود ما به فاز بیماری‌های موسوم به «چهار سوار مرگ» جلوگیری کند.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران افزود: این‌ها موضوعاتی هستند که من فکر می‌کنم باید در مورد نسل سوم پزشکی و دانشی آن‌ها بحث کنیم. اما بخش مهمی نیز به هزینه‌های مربوط به این بیماری‌ها برمی‌گردد. به عنوان مثال، هزینه بیماری دیابت در ایران حدود ۴ میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۹ میلیارد دلار برسد، که نیازمند برنامه‌ریزی‌های سنگینی است که دولت بتواند این موضوع را مدیریت کند.
وی ادامه داد: در مورد بیماری‌هایی مانند آلزایمر، هزینه‌ها به حدود 100 هزار میلیارد تومان در سال می‌رسد. اگر ساختار‌های هوشمند و نظام‌های اطلاعاتی به طور هماهنگ عمل کنند و داده‌های سلامت افراد را مانیتور کرده، به آن‌ها اطلاع‌رسانی کنند و بر اساس رفتارشان مانند کشیدن سیگار یا داشتن اضافه وزن، هزینه بیمه‌شان را افزایش دهند، می‌توان بسیاری از این هزینه‌ها را کاهش داد.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران تصریح کرد: متأسفانه ساختار بیمه‌ای کنونی ما بسیار قدیمی است؛ اما در سطح جهانی، چنین تحولاتی در حال وقوع است. این تغییرات باعث می‌شود افراد برای حفظ سلامتی خود تلاش بیشتری کنند، هزینه کمتری به دولت‌ها و بیمه‌ها تحمیل شود و مردم زندگی سالم‌تری داشته باشند. در نتیجه، کسب و کارهای خلاقانه و نوآور نیز تلاش می‌کنند تا این فناوری‌ها و تغییرات را توسعه دهند و در دسترس مردم قرار دهند.
پزشکی نسل سوم، آغازگر تحول در نظام سلامت
حاجیان طهرانی در خصوص تحولات آینده نظام سلامت اینگونه اظهار داشت: پیش‌بینی می‌کنیم که در آینده، نظام سلامت به طور کلی متحول شود و امیدواریم که این تحول در ایران نیز رخ دهد. نظام سلامت به شکلی دیگر و با بهره‌گیری از پزشکی نوین نسل سوم شکل می‌گیرد. اما توجه داشته باشید که یک جنبه کلیدی در پزشکی نسل سوم، رویکرد به سبک زندگی است، که همه ما باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
وی با اشاره به دستاوردهای حوزه بیوتکنولوژی افزود: انسان امروز از لحاظ ژنتیکی و فیزیولوژی تفاوتی با انسان ۶۰ تا ۷۰ هزار سال پیش ندارد. ساختار بدنی ما تقریبا همانند گذشته است، اما تکامل انسان تا به امروز به زنده ماندن او کمک کرده است. انسان‌های بدوی مجبور بودند برای بقایشان شکار کنند و فعالیت بدنی زیادی داشتند. اما در چند 100 سال اخیر، توسعه صنایع باعث شده دسترسی به مواد غذایی بسیار آسان‌تر شود. مواد قندی به وفور در دسترس‌اند که البته بدن و مغز ما به آن‌ها به عنوان منبع انرژی نیاز دارند.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران ادامه داد: با این حال، انسان امروز دیگر فعالیت بدنی زیادی ندارد و دسترسی آسان به غذاها رژیم غذایی مناسبی را فراهم نکرده است. به این دلیل می‌بینیم انسان‌های اولیه که شکارچی و جمع‌آورنده بودند، از نظر ساختاری بهتر از انسان‌های امروز بودند. چاقی و استفاده بیش از حد از قند از معضلات بزرگ دنیای امروز هستند. این مشکلات باعث افزایش مقاومت انسولینی در سلول‌ها و افزایش موارد دیابت و کبد چرب می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه فقط دستاوردهای بیوتکنولوژی نیست که زندگی بشر را متحول می‌کند اضافه کرد: به عنوان توصیه آخر، پیشنهاد می‌کنم که سبک زندگی انسان‌های اولیه را دنبال کنیم؛ نه اینکه به غارها برگردیم، بلکه در خانه‌های خود به اندازه آن‌ها فعالیت داشته باشیم. ورزش و دریافت کالری متناسب باید بخشی از روزمرگی ما شود. امیدوارم این بخش ساده و بدون نیاز به تکنولوژی پیچیده از پزشکی نسل سوم را در نظر بگیرید.
نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران اظهار داشت: در نهایت، من باور دارم که بشر به جاودانگی خواهد رسید، اما هدف ما از بیوتکنولوژی و پزشکی نسل سوم این نیست که فقط سال‌های زیادی به عمرمان اضافه کنیم، بلکه می‌خواهیم زندگی شاد و خوشایندی داشته باشیم.
