بورس انرژی ایران با الگوبرداری از موفقیت‌های گذشته در انتشار گواهی‌های صرفه‌جویی گاز و برق، در مسیر اجرای طرح مشابهی برای مدیریت مصرف آب گام برداشته است. این اقدام می‌تواند دریچه‌ای نوین به سوی افزایش بهره‌وری منابع آبی، ایجاد انگیزه برای مصرف بهینه و پشتیبانی مالی از پروژه‌های صرفه‌جویی در کشور باشد.
حرکت به سمت بازارمحوری در مدیریت آب
به گزارش به‌روزترین‌ها به گفته محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، تجربیات قبلی نشان داده‌اند که استفاده از سازوکارهای بازارمحور به کشف قیمت واقعی منابع طبیعی و حمایت از راهکارهای علمی مدیریت منابع کمک چشمگیری می‌کند. بهره‌گیری از چنین مدلی در بازار آب نیز می‌تواند تأثیری پایدار و اثربخش در بهبود مصرف و جذب سرمایه برای پروژه‌های زیرساختی داشته باشد.
تجربه موفق عرضه گواهی‌های صرفه‌جویی انرژی
شایان ذکر است که بورس انرژی ایران پیش‌تر در زمینه صرفه‌جویی مصرف گاز و برق با راه‌اندازی بازارهای خاص، شرایطی فراهم آورده است که بنگاه‌های اقتصادی با ارتقاء فناوری و افزایش بهره‌وری، منافع اقتصادی حاصل از صرفه‌جویی را بازیابی کنند. این مدل نه تنها مورد استقبال بنگاه‌ها قرار گرفته، بلکه توانسته است راهکاری عملی برای کاهش مصرف و تشویق به پیاده‌سازی فناوری‌های نوآورانه باشد.
آغاز عرضه گواهی صرفه‌جویی آب و چالش‌ها
اکنون ابزار مشابهی برای صرفه‌جویی مصرف آب در دست طراحی است. هدف این سازوکار، ایجاد بازار شفافی برای خریدو‌فروش گواهی صرفه‌جویی آب و حمایت از صنایع و پروژه‌هایی‌ست که در مسیر مصرف بهینه گام برداشته‌اند. این گواهی‌ها هم می‌توانند به عنوان روشی برای تأمین مالی پروژه‌های کاهنده مصرف آب و هم به عنوان تشویق‌کننده صرفه‌جویی مورد استفاده قرار گیرند.
یکی از چالش‌های کلیدی در اجرای این طرح، ساختار خرده‌مالکی در بخش کشاورزی و نیاز به طراحی سیاست‌های هدفمند برای ایجاد انگیزه در ذینفعان است. این موضوع، علاوه بر مسائل فنی، نیاز به تمهیدات فرهنگی و اجتماعی نیز دارد.
راه‌اندازی بازار آب‌های نامتعارف (غیرمتعارف)
در کنار اقدامات فوق، بورس انرژی ایران بازار آب‌های غیرمتعارف را نیز راه‌اندازی کرده است؛ بازاری که امکان تعیین قیمت و عرضه آب‌های تصفیه‌شده، پساب‌ها و آب‌شیرین‌کن‌ها را برای صنایع فراهم می‌سازد. قیمت‌گذاری این منابع، بر اساس کیفیت و میزان تصفیه متفاوت بوده و بعضاً هر مترمکعب آن به چند یورو نیز معامله شده است. چنین فرصت‌هایی می‌تواند به توسعه پروژه‌های زیربنایی و مدیریت بحران آب در کشور کمک کند.
گواهی صرفه‌جویی آب؛ گام بعدی بورس انرژی و زیرساخت‌های هوشمند
در حالی که هنوز گواهی صرفه‌جویی آب وارد تالار معاملات بازار بورس نشده است، پیش‌بینی می‌شود که این ابزار تا پایان تابستان در دسترس صنایع قرار بگیرد. در مراحل ابتدایی، تمرکز بازار بر بخش صنعت خواهد بود تا به مرور با توسعه زیرساخت‌های لازم مانند کنتورهای هوشمند و سامانه‌های دقیق پایش مصرف، بخش کشاورزی نیز بتواند از مزایای آن بهره‌مند شود.
مدیرعامل بورس انرژی بر اهمیت توسعه هوشمندسازی تأکید کرده و بیان می‌کند که موفقیت این طرح‌ها وابسته به همکاری وزارت نیرو و افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه کنترل و اندازه‌گیری دقیق مصرف است.
جمع‌بندی و آینده پروژه
ورود ابزارهای مالی نوآورانه همچون گواهی صرفه‌جویی آب و بازار آب‌های غیرمتعارف به بورس انرژی، تحولی اساسی در مدیریت پایدار منابع کشور محسوب می‌شود. این روند نه‌تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهد، بلکه ظرفیت مناسبی برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ و مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی فراهم می‌آورد. با پیاده‌سازی کامل این ابزارها می‌توان انتظار داشت نقش بازار سرمایه در مدیریت منابع روز به روز پررنگ‌تر شود.
