گردنه‌ی حیران آخرین منطقه حفاظتی استان گیلان است که بر اساس ضوابط و قوانین موجود برای هر گونه ساخت و ساز در آن باید از سه اداره منابع طبیعی، محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری این استان استعلام دریافت شود؛ اما معاون گردشگری گیلان می‌گوید: «مدتی است استعلامی نمی‌آید، ولی ساخت و سازها انجام می‌شود!»
زمین‌خواری‌ها در گردنه حیران و مشخصا روستای هدف گردشگری حیران و بیشتر با انگیزه ویلاسازی در حال گسترش است، چند سالی می‌شود به بهانه تعریض جاده نیز کارخانه شن و ماسه شروع به بلعیدن طبیعت و صخره‌های حیران کرده است، با این همه واکنش‌ها درباره آنچه در حال وقوع است چندان صریح نبوده، حرف‌هایی که تا به حال گفته شده بیشتر شبیه دادنِ یک هشدار لفظی است تا عمل به یک اقدام جدی.
سروصدای زمین‌خواری در گردنه حیران و روستای حیران از سال 1390 بلند شد، اما تا امروز حرکت اساسی برای جلوگیری و یا کنترل آن صورت نگرفته است.
خداکرم جلالی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری یعنی مسؤول یکی از همان سه بخشی که استعلام ساخت و سازها از حوزه‌ی استحفاظی‌اش صادر می‌شود، گفته است: ساخت ویلاها در گردنه حیران، سیر قانونی خود را طی نکرده است. اگر این ساختمان‌ها از کمیسیون ماده یک قانون حفظ اراضی و زراعی مجوز نداشته باشند، تخریب خواهند شد.
طبق اظهارات جلالی، هر گونه ساخت و ساز و تغییر کاربری در اراضی زراعی، باغی و منابع طبیعی ممنوع است، برای همین هم با وزارت کشور هماهنگی شده و وزیر دستور داده صدور هر گونه مجوز ساخت در جنگل‌ها و مراتع توسط بخشداری‌ها و شهرداری‌ها ممنوع شود.
ویلاهای ساخته شده و همچنین کارخانه شن و ماسه در حوزه استحفاظی استان گیلان است، اما وسعت تخریب‌ها و زمین‌خواری‌ها در گردنه حیران به حدی بوده که حتا امام جمعه اردبیل هم واکنش داشته و هشدار داده است.
آیت‌الله سیدحسن عاملی با ابراز نگرانی نسبت به تاراج منطقه حیران و تخریب آن گفته که برای حفاظت و حراست از این منطقه و همچنین جلوگیری از تخریب‌ها و نابودی در این منطقه به مسؤولان دو استان اردبیل و گیلان هشدار داده و اعلام کرده که دستگاه‌های قضایی و نیروی انتظامی هر دو استان باید به این موضوع وارد شوند.
ظاهرا این هشدارها تاکنون راه به جایی نبرده و زمین‌خواری در گردنه حیران بدون کنترل و با انگیزه‌هایی چون تعرض جاده و ویلاسازی ادامه دارد.
حمیدرضا آذرپور معاون گردشگری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان به ایسنا می‌گوید: چهره اصلی گردنه حیران تخریب شده و اگر به همین منوال پیش رود، منظر طبیعی آن نیز از بین می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: معمولا از بخشداری و یا استاندارد متقاضیان ساخت و ساز برای گرفتن استعلام به اداره میراث فرهنگی و گردشگری آستارا مراجعه می‌کردند، اما اطلاع دارم که مدتی است دیگر استعلامی از ما نمی‌گیرند و خودشان رأسا برای ساخت و ساز اقدام می‌کنند که این اشتباه است.
اگرچه او می‌گوید: در این ساخت و سازها محوطه یا بنایی تاریخی تخریب نشده است؛ اما در عین حال تأکید می‌کند که یکدستی طبیعت در این گردنه‌ی زیبا به عنوان یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری در شمال کشور از بین رفته و اگر این بی‌توجهی ادامه داشته باشد بزودی فقط ویلا در این منطقه دیده می‌شود.
تمرکز اصلی این زمین‌خواری برای ساخت ویلا در روستای هدف گردشگری حیران است، روستایی که گفته می‌شود در چند سال اخیر جمعیت اسکان موقت آن به هفت برابر رسیده است. جمعیت ثابت این روستا 300 نفر است درحالی که در فصل گرما به بیش از دو هزار نفر می‌رسد.
