نظر آیت الله هاشمی درباره پایان جنگ چه بود؟
حسين علايي در بخشي از اين گفت و گو درباره استراتژي ايران پس از فتح خرمشهر مي گويد: آقای هاشمی رفسنجانی بعد از فتح خرمشهر يک استراتژی را داشت و تا آخر جنگ هم به همین پایبند بود. ایشان می گفت باید جنگ را خاتمه دهیم، اما باید از موضع قدرت جنگ را خاتمه دهیم و برای این باید یک منطقه مهم از عراق را بگیریم و بعد با دست برتر پشت میز مذاکره خواسته هایمان را به دشمن تحمیل کنیم. نظریه دیگر این بود که ما می توانیم با قدرت نظامی باعث شکست ارتش عراق بشویم و جنگ را خاتمه دهیم.
علايي در ادامه با بيان اينکه نظر دوم بيشتر از جانب نظاميان مطرح مي شد گفت:اين برداشت آنها از نظرات حضرت امام بود. به هر حال این دو دیدگاه وجود داشت. آقای هاشمی معتقد بود واقعیت این است که ما قدرت اینکه بتوانیم ارتش عراق را شکست دهیم نداریم. واقعیت به ما می گوید ما قدرتی ایجاد کنیم که بتوانیم منطقه مهمی از عراق را بگیریم و جنگ را از راه سیاسی خاتمه دهیم. جناح مقابل اما معتقد بود توان کشور در حدی هست که می تواند قدرتی ایجاد کند که با آن ضربه سختی به ارتش عراق زده و آن را از پا دربیاوریم.
علايي در ادامه مي گويد: در عملیات کربلای 5 این سوال مطرح بود که آیا عملیات را متوقف کنیم؟ که خوب در این صورت باید پاسخ می دادیم بعد از این چه کنیم. اگر می خواستیم بجنگیم، دوباره باید چند ماه صبر کنیم و نیروها را سازماندهی کنیم. چون نیروهای ما داوطلب بودند و می رفتند. یا باید همان موقع مسئولین کشور به این نتیجه می رسیدند که ما از طریق نظامی قادر به تحول اساسی و معنی دار در جبهه های جنگ نیستیم و فقط مسیر دیپلماسی و مذاکره را برای خاتمه دادن به جنگ انتخاب کنیم که بالاخره اين اتفاق نیفتاد.
اين فرمانده دوران دفاع مقدس در ادامه مي گويد:من فکر می کنم اگر ما می خواستیم این کار را انجام دهیم بعد از تصرف فاو وقت مناسبی بود. چون گرفتن فاو فقط به معنی گرفتن یک ناحیه از عراق نبود. در واقع ساحل دور اروند رود را گرفته بودیم و ادعای عراق مبنی بر اینکه می خواهم کل اروند رود را داشته باشم با گرفتن فاو اساسا صورت مسئله را پاک کردیم. به نظر من عملیات تصرف فاو صرفا تصرف خاک عراق نبود. بلکه عملیات انهدام ادعای عراق بود مبنی بر اینکه اروند رود را به مالکیت خود بگیرد. در عین حالی که دهانه اروند رود به طور کامل در اختیار ایران بود و مسیر عراق از مسیر اروند رود به دریای آزاد و خلیج فارس بسته شده بود عراق حاضر نبود هیچ شرطی را بپذیرد و کوتاه بیاید.
