کارنامه شاخص مدیران خرید خودرو در اردیبهشت ماه امسال از رشد بی‌سابقه سرعت سفارشات جدید و موجودی مواد اولیه خبر می‌دهد. شاخص مذکور نمایانگر بیم مدیران از رشد قیمت در ماههای آتی است؛ به همین دلیل سفارشات جدید و موجودی مواد اولیه، سرعت قابل‌توجهی یافته است.
به‌روزترین‌ها– همراه با بروز وقفه در مذاکرات برجامی و به دنبال آن رشد نرخ ارز، تورم انتظاری به فعالیت بسیاری از کسب‌و‌کارها و صنایع بازگشته است. در مورد خودرو هم میزان سفارشهای جدید و همچنین موجودی مواد اولیه نشان می‌دهد که زنجیره خودروسازی کشور به دنبال تامین قطعات و پر کردن انبارهای خود است تا در آینده مجبور به خرید پرهزینه نشود. از سوی دیگر انتظارات تولیدی نیز در نظرسنجی مدیران روند کاهشی داشته، به این معنا که مدیران با توجه به شرایط کنونی امیدی به رشد تولید در آینده نزدیک ندارند. این در شرایطی است که در فروردینماه امسال امید به رشد تولید صعودی بوده اما در اردیبهشت روند نزولی به خود گرفته است. آمار تولید خودرو در اردیبهشت‌ماه سال جاری با وجود تمام وعده‌های سیاستگذار خودرویی، روندی باثبات داشت؛ حال آنکه مدیران با توجه به تداوم قیمت‌گذاری دستوری و به دنبال آن رشد ضرر و زیان، امیدی به صعود تولید خودرو ندارند.
در ادامه اینکه گزارش شامخ مدیران که توسط بازوی پژوهشی اتاق ایران منتشر می‌شود، از بنگاههای خودرویی در نظرسنجی وضعیت تولید، میزان سفارشهای جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی انبار شرکت‌های خودروساز را در اردیبهشت‌ماه سوال کرده که در تمامی آیتم‌ها با رشد شاخص مواجه بوده‌اند. در همین حال قیمت خرید مواد اولیه در اردیبهشت‌ماه تقریبا گران‌‌‌تر از ماههای گذشته بوده و همانطور که عنوان شد موجودی انبار نیز رشد بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای یافته است. به‌‌‌این‌‌‌ترتیب شامخ گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته در شرایطی به 2/ 67 واحد رسیده که در فروردینماه شامخ گروه 81/ 37 بوده است. شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، از طریق دریافت پاسخ بنگاههای نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص، استخراج می‌کند. شاخص شامخ به نوعی رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌‌‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد.
افت‌و‌خیز شامخ خودرو در اردیبهشت
بازوی پژوهشی اتاق بازرگانی ایران برای بررسی شامخ گروه تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱، طبق روال معمول پرسش‌نامه‌ای شامل ۱۲سوال در حوز‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ه‌های مختلف مانند وضعیت تولید، وضعیت فروش، استفاده از خدمات و صادرات را در اختیار مدیران منتخب بنگاههای فعال در گروه یادشده قرار داده و بعد از بررسی پاسخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آنها، عددی را که نشانگر برآیند نگاه فعالان به وضعیت آیتم پرسیده‌شده است، در قالب گزارشی برای صنایع منتخب، از جمله تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته منتشر می‌کند. بررسی جداول ارائهشده در گزارش بازوی پژوهشی اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد که از میان ۱۲آیتم مورد بررسی، سه آیتم «قیمت خرید مواد اولیه»، «قیمت محصولات تولیدشده» و همچنین «انتظارات تولید در آینده» نسبت به فروردینماه با افت همراه بوده است و ۹ آیتم دیگر در وضعیت مناسبی قرار گرفته‌‌‌اند. در میان آیتم‌های مورداشاره «موجودی محصول (انبار)» و همچنین «موجودی مواد اولیه» هر کدام با ۷/ ۵۱واحد در میان ۱۲ آیتم مورد بررسی در کف قرار دارند.
در گزارش شامخ فروردینماه اتاق بازرگانی ایران برای دو آیتم یادشده برای «موجودی محصول (انبار)» عدد ۴۱/ ۶۷واحد و برای «موجودی مواد اولیه» نیز عدد ۷۵/ ۴۳واحد درج شده است. مقایسه این اعداد نشان می‌دهد که «موجودی محصول (انبار)» در اردیبهشت‌ماه نسبت به فروردینماه حدود ۱۰ واحد رشد را به خود دیده است. همچنین «موجودی مواد اولیه» نیز نزدیک به ۸ واحد رشد را تجربه کرده است. دلیل این میزان رشد را باید در رشد تقاضا از ترس افزایش قیمت‌ها جست‌و‌جو کرد. در واقع زنجیره خودروسازی با این تحلیل که قیمت‌ها در آینده جهش قابل‌توجهی خواهد کرد، تلاش کرده تا حد امکان «موجودی مواد اولیه» و «موجودی محصول (انبار)» را افزایش دهد. اما«قیمت خرید مواد اولیه» با عدد ۸۱واحد در صدر جدول قرار دارد.
این آیتم در اردیبهشت‌ماه نسبت به فروردینماه ۱۴۰۱ با افت بسیار کم ۲۵/ ۰واحد روبه‌رو بوده است. دلیل قرار گرفتن «قیمت خرید مواد اولیه» در صدر ۱۲ آیتم موردبررسی را باید در تداوم شرایط نوسانی بازار ارز و بی‌ثباتی بازار مواد اولیه جست‌و‌جو کرد. چنانچه آیتم «قیمت خرید مواد اولیه» در اردیبهشت‌ماه امسال را با دومین ماه از سال گذشته مقایسه کنیم، شاهد رشد ۳واحدی هستیم. بنابراین می‌توان این‌گونه تحلیل کرد که فعالان حاضر در زنجیره خودروسازی کشور در بازه تعیین‌شده در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته بیشتر از ناحیه افزایش قیمت خرید مواد اولیه تحت فشار قرار دارند. «مقدار تولید محصولات» هم با عدد ۹/ ۷۵واحد در رده دوم جدول شاخص مدیران خرید گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته قرار دارد. این آیتم در اردیبهشت‌ماه نسبت به فروردینماه سال جاری بیش از ۵/ ۴۲واحد رشد کرده است. این میزان رشد در تولید محصول نیز به همان دلیل ترس از نگرانی جهش قیمت در آینده از یک طرف و تلاش برای پاسخگویی به دلیل رشد تقاضا از طرف دیگر رقم خورده است.
با اینکه «مقدار تولید محصولات» در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ نسبت به ماه پیش از آن جهش قابل‌توجهی یافته اما چنانچه این عدد کسب‌شده در بازه زمانی تعیین‌شده را با اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۰ مقایسه کنیم می‌بینیم که حدود ۲ واحد از آن کمتر است (اردیبهشت‌ماه سال گذشته آیتم یادشده ۷۸ واحد بوده است). فروردینماه سال گذشته فعالان زنجیره خودروسازی به واسطه ابلاغ نشدن قیمت‌های جدید توسط شورای رقابت فتیله تولید را در اولین ماه سال قبل پایین کشیدند، اما در اردیبهشت‌ماه به واسطه اینکه قیمت‌گذاری برای خودرو بار دیگر در دستور کار اعضای شورای رقابت قرار گرفت فعالان مقدار تولید محصولات خود را افزایش دادند. بنابراین آیتم «مقدار تولید محصولات» در اردیبهشت‌ماه امسال بعد از اردیبهشت‌ماه سال گذشته در رتبه دوم ۱۴ماهه قرار گرفته است.
از میان ۱۲آیتم مورد بررسی، پنج آیتم «میزان سفارشهای جدید»، «سرعت انجام تحویل سفارش»، «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی»، «مصرف حامل‌های انرژی» و «میزان فروش محصول» به نوعی از نگرانی بابت جهش قیمت‌ها تاثیر گرفته و شاهد هستیم که آیتم‌های یادشده نسبت به فروردینماه رشد را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند. در میان پنج آیتم یادشده، «میزان فروش محصولات» بعد از آیتم «مقدار تولید محصولات» در جایگاه سوم جدول قرار دارد. آیتم یادشده در اردیبهشت‌ماه توانسته عدد ۱/ ۷۴واحد را به دست بیاورد. این عدد در قیاس با عدد ۲۵واحدی درج‌شده مقابل فروردینماه از رشد حدود ۴۹واحدی حکایت دارد. این میزان رشد در میان تمام آیتم‌های موردبررسی در اردیبهشت نسبت به فروردینماه در قله قرار دارد. اما چنانچه این آیتم را با عدد کسب‌شده در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۰ مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که حدود ۴ واحد کمتر است. در واقع همان دلیلی که برای مقایسه «مقدار تولید محصولات» در اردیبهشت‌ماه امسال نسبت به اردیبهشت‌ماه سال گذشته مورد توجه قرار گرفت در ارتباط با «میزان فروش محصولات» نیز صادق است.
«میزان فروش محصولات» به‌‌‌خوبی این ترس و نگرانی را در بخش پایین‌دستی زنجیره خودروسازی که به‌نوعی مصرف‌کننده محصول نهایی هستند نشان می‌دهد. بعد از «میزان فروش محصولات»، دو آیتم «میزان سفارشهای جدید» و «سرعت انجام و تحویل سفارش» با کسب عدد 69واحد به طور مشترک جایگاه چهارم را در میان 12 آیتم مورد بررسی به قرق خود درآورده‌اند. از آنجا که در میان مدیران خودرویی که پرسش‌‌‌نامه (PMI) را پر می‌کنند، مدیران قطعه‌‌‌ساز هم حضور دارند، مشخص است که علاوه بر ترس و نگرانی بابت جهش قیمت‌ها، روند تکمیل خودروهای ناقص که همچنان در دستور کار شرکت‌های خودروساز قرار دارد، موجب افزایش سفارش‌‌‌گذاری شرکت‌های خودروساز برای قطعات شده؛ بنابراین آیتم «میزان سفارشهای جدید» در اردیبهشت‌ماه نسبت به فروردینماه نزدیک به 40 واحد رشد را به خود دیده است.
«سرعت انجام و تحویل سفارش» در اردیبهشت‌ماه نیز در قیاس با فروردینماه امسال حدود ۲۱ واحد رشد کرد. در واقع تلاش تولیدکنندگان این بوده تا هر چه زودتر سفارشهای ارائهشده را تکمیل و برای فروش آماده کنند. رشد ۲۱واحدی آیتم «سرعت انجام و تحویل سفارش» خود نیز گویای این نکته است که علاوه‌بر مصرف‌کنندگان در زنجیره خودروسازی تولیدکنندگان نیز در این زنجیره به نوعی تحتتاثیر این نگرانی قرار داشته‌اند و تلاش کرده با سرعت بخشیدن به انجام و تحویل سفارشهای محول‌شده، خود را از گزند عمل به تعهدات با قیمت تمام‌شده بالاتر مصون بدارند. در اردیبهشت‌ماه سال گذشته «میزان سفارشهای جدید» عدد ۸۰ واحد را به دست آورده است. که نسبت به اردیبهشت‌ماه امسال ۱۱ واحد بیشتر بوده است. آیتم «سرعت انجام و تحویل سفارش» نیز در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ توانسته عدد ۷۴ واحد را کسب کند؛ بنابراین نسبت به اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ شاهد هستیم که ۵واحد بیشتر بوده است. آیتم‌های «مصرف حامل‌های انرژی» و «انتظارات تولید آینده» با درج عدد ۵/ ۶۵واحد در اردیبهشت‌ماه به طور مشترک در جایگاه پنجم جدول شاخص شامخ جای دارند. به نظر می‌رسد آیتم «مصرف حامل‌های انرژی» هم تحتتاثیر افزایش «مقدار تولید محصولات» قرار داشته و باعث شده فعالان حاضر در زنجیره خودروسازی نزدیک به ۲۶ واحد رشد را نسبت به فروردینماه به خود ببینند.
«قیمت محصولات تولیدشده» نیز با کسب ۱/ ۶۲واحد در رتبه ششم قرار گرفته است. «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروهای انسانی» بعد از «انتظارات تولید آینده» با درج عدد ۳/ ۶۰ در اردیبهشت‌ماه در جایگاه هشتم قرار گرفته است. این آیتم در دومین‌ماه از سال ۱۴۰۱ نسبت به فروردینماه بیش از ۱۴ واحد رشد کرده است. به نظر می‌رسد فعالان حاضر در زنجیره خودروسازی به دلیل پاسخگویی مناسب به سفارشهای دریافتی مجبور به افزایش تعداد نیروی انسانی خود شدند. «میزان صادرات» در گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته به‌رغم رشد حدود ۷واحدی در اردیبهشت‌ماه نسبت به اولین ماه سال جاری در رتبه نهم جدول قرار گرفته است.
منبع: دنیای اقتصاد
