قطعی برق تابستان نیامده شروع شد
با آغاز زودهنگام گرمای هوا و افزایش مصرف برق، نشانه‌های هشداردهنده درباره ناترازی گسترده در شبکه برق کشور بیش از پیش نمایان شده است. فاصله قابل‌توجه میان تولید و مصرف برق تابستان پیش‌رو، ضرورت مدیریت مصرف و همکاری ملی را گوشزد می‌کند.
تابستان داغ‌تر از همیشه: چالش ناترازی در شبکه برق
به گزارش به‌روزترین‌ها با ورود بی‌سابقه گرمای زودهنگام امسال، موج مصرف برق به‌طور چشمگیری افزایش یافته و هشدارها درباره کمبود برق در تابستان پیش‌رو جدی‌تر شده است. آمارهای منتشرشده نشان می‌دهد مصرف برق ممکن است به مرز ۸۵ هزار مگاوات برسد، درحالی‌که حداکثر توان تولید برق کشور در بهترین حالت تنها حدود ۶۵ هزار مگاوات است. این اختلاف ۲۰ هزار مگاواتی، چشم‌اندازی نگران‌کننده از خاموشی‌های گسترده ارائه می‌کند.
فشار مصرف سرمایشی و بحران‌های ساختاری
یکی از دلایل اصلی این بحران، مصرف سنگین وسایل سرمایشی است که در فصل تابستان به حدود ۳۵ هزار مگاوات می‌رسد. این رقم حتی از مجموع مصرف برق برخی کشورهای منطقه نیز فراتر رفته و نشانه‌ای از شدت مصرف انرژی در ایران است. برخلاف کشورهای توسعه‌یافته، روند کاهش مصرف برق هنوز در کشور عملی نشده و مصرف بی‌رویه همچنان ادامه دارد.
در کنار این مسائل، محدودیت منابع سوختی در زمستان گذشته تعمیرات نیروگاه‌ها را با مشکل مواجه کرد و بخشی از این عملیات ضروری به سال جاری موکول شد. این موضوع، همراه با میانگین بالای عمر نیروگاه‌های کشور، خطرهایی جدی برای تابستان پیش‌رو به‌همراه دارد. کاهش ظرفیت نیروگاه‌های برق‌آبی ناشی از خشکسالی و خارج شدن نیروگاه هسته‌ای بوشهر از مدار به دلیل تعویض سوخت، نیز ابعاد بحران را پیچیده‌تر کرده است.
بسته‌های مدیریت مصرف برق: راه نجات یا مسکنی کوتاه‌مدت؟
برای عبور از این شرایط، وزارت نیرو برنامه‌های متعددی را برای مدیریت مصرف برق تدوین کرده است. از جمله این اقدامات تدوین ۳۶ بسته مدیریت مصرف است که با استفاده از کنتورهای هوشمند و پایش لحظه‌ای مصرف، بار شبکه را تا حدود ۱۰ هزار مگاوات کاهش خواهد داد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که بدون همکاری مردم و صنایع، عبور از اوج بار تابستان دشوار خواهد بود.
مسئولان صنعت برق نیز به نقش کلیدی صنایع در بحران برق اشاره کرده‌اند. از واحدهای صنعتی بزرگ خواسته شده تا با وارد کردن نیروگاه‌های اختصاصی خود به مدار، بخشی از بار مصرفی شبکه را جبران کنند. از سوی دیگر، آمار نشان می‌دهد مصرف برق از ابتدای سال جاری نسبت به سال گذشته حدود ۶ درصد افزایش داشته که در همین بازه زمانی کم‌سابقه است.
راهکارهای عملی کاهش مصرف
یکی از راه‌های مهم برای جلوگیری از خاموشی، کاهش مصرف برق در منازل و صنایع است. تنظیم صحیح درجه ترموستات یخچال و فریزر، استفاده بهینه از کولرهای آبی با دور کند، توجه به برچسب انرژی هنگام خرید لوازم برقی، و قطع وسایل الکتریکی غیرضروری در ساعات اوج مصرف از جمله اقداماتی است که می‌تواند تفاوت چشمگیری در مصرف برق خانوارها و صنایع به‌وجود آورد.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند درجه آسایش کولرهای گازی روی ۲۴ تا ۲۶ درجه تنظیم شود و اقدامات ساده‌ای نظیر سایه‌بان برای کولر، تمیزی پوشال‌ها، و جلوگیری از اتلاف هوای خنک انجام گیرد. همچنین، وسایل برقی قدیمی و پرمصرف باید با مدل‌های کم‌مصرف جایگزین شوند تا ضمن کاهش هزینه‌های خانوار به مدیریت بحران برق کشور کمک شود.
ضرورت تجدیدپذیرها و مدیریت مصرف
در بلندمدت، تغییر ریل صنعت برق و توسعه منابع تجدیدپذیر می‌تواند راه‌حل پایدارتری برای مدیریت این بحران باشد. اما بهره‌برداری از نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیازمند سرمایه‌گذاری کلان و هماهنگی ملی است. در کوتاه‌مدت، تنها راهکار عملی، مدیریت مصرف از سوی تمامی مشترکان است.
با توجه به نخستین نشانه‌های خاموشی‌های پراکنده در برخی شهرها، مصرف بهینه برق نه‌تنها یک مسئولیت اجتماعی بلکه ضرورتی حیاتی برای جلوگیری از خاموشی‌های گسترده در داغ‌ترین تابستان‌های تاریخ کشور است.
چالش‌های سیستم برق کشور جدی‌تر از همیشه هستند و مدیریت مصرف، نقطه آغاز عبور از بحران خواهد بود. اقداماتی ساده اما مؤثر در سطح فردی و سازمانی نه‌تنها از مشکلات خاموشی می‌کاهد، بلکه به ایجاد زیرساخت‌های پایدار در بلندمدت نیز کمک خواهد کرد.
