خطر ابتلا به سرطان با استفاده بیش از حد از سی‌تی اسکن
یک مطالعه تازه از دانشگاه کالیفرنیا سانفرانسیسکو نشان می‌دهد استفاده بیش از حد از سی‌تی اسکن ممکن است سالانه تا ۵ درصد موارد جدید سرطان را رقم بزند؛ موضوعی که کارشناسان را به زنگ خطر درباره مدیریت بهتر این فناوری تشخیصی ارزشمند وا‌داشته است.
به گزارش به‌روزترین‌ها یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که افراط در کاربرد سی‌تی اسکن (CT Scan) می‌تواند سالانه منجر به شکل‌گیری حدود ۵ درصد از سرطان‌های جدید شود. از سال ۲۰۰۷ تا کنون، میزان استفاده از این روش تصویربرداری در آمریکا ۳۰ درصد افزایش یافته است؛ آماری که نگرانی کارشناسان سلامت را بالا برده است.
پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا سانفرانسیسکو (UCSF) با بهره‌گیری از مدل‌سازی آماری، تخمین زده‌اند که از میان ۹۳ میلیون بار سی‌تی اسکن انجام‌شده در آمریکا، بیش از ۱۰۰ هزار مورد جدید سرطان می‌تواند مستقیماً با تابش اشعه این تکنولوژی مرتبط باشد.
دکتر ربکا اسمیت-بیندمن، رادیولوژیست و استاد اپیدمیولوژی در UCSF، می‌گوید:
«سی‌تی اسکن می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد، اما مخاطرات آن اغلب نادیده گرفته می‌شود. با توجه به حجم گسترده مصرف در آمریکا، احتمال دارد در آینده سرطان‌های زیادی از این روش ناشی شود، مگر اینکه رفتارها تغییر کند.»
او افزوده است: «برآورد ما نشان می‌دهد که خطر بروز سرطان ناشی از سی‌تی اسکن با عواملی مانند مصرف الکل و اضافه وزن برابری می‌کند. کاهش تعداد اسکن‌ها و کاهش دوز اشعه می‌تواند جان‌ها را نجات دهد.»
با این حال، کارشناسان تأکید می‌کنند که مزایای سی‌تی اسکن همچنان بر ریسک آن می‌چربد. پروفسور استفن دافی از دانشگاه کوئین مری لندن می‌گوید:
«طبق تخمین پژوهشگران، احتمال بروز سرطان ناشی از هر سی‌تی اسکن، موجب تنها ۰.۱ درصد افزایش ریسک مادام‌العمر سرطان فرد می‌شود. این در حالی است که میانگین خطر ابتلا به سرطان در طول زندگی حدود ۵۰ درصد است؛ لذا ریسک افزوده شده ناچیز است.»
این مطالعه به بررسی تعداد احتمالی سرطان‌هایی اختصاص دارد که ممکن است در آینده و با توجه به سی‌تی اسکن‌های انجام‌شده در سال ۲۰۲۳ ایجاد شود. سی‌تی اسکن از اشعه یونیزه‌کننده بهره می‌برد و در دوزهای بالا با افزایش خطر سرطان همراه است. هرچند پژوهشگران تصریح می‌کنند که نتیجه‌گیری آن‌ها مبتنی بر مدل‌سازی بوده و هیچ رابطه علی مستقیمی بین سی‌تی اسکن و بروز سرطان اثبات نشده است.
دکتر دورین لاو از دانشگاه برونل لندن می‌گوید:
«این تحقیق به خوبی انجام شده و با استفاده از داده‌های قوی بیمارستان‌های آمریکا و روشهای معتبر برای تخمین ریسک سرطان ناشی از تابش انجام گرفته است. هنوز نباید بیماران از سی‌تی اسکن‌های ضروری خودداری کنند، زیرا تشخیص صحیح بیماری ارزش بالاتری نسبت به این ریسک اندک دارد. باید تمرکز بر کاهش اسکن‌های غیرضروری و استفاده از کمترین دوز اشعه باشد، به ویژه در استفاده مکرر یا برای بیماران جوان.»
بررسی‌ها همچنین چالش مدیریت سی‌تی اسکن در آمریکا را نشان می‌دهد و کارشناسان بریتانیایی با مقایسه‌ای بین نظام سلامت انگلستان و آمریکا، تأکید می‌کنند که کنترل قوی‌تر در مصرف این فناوری، ریسک‌ها را کاهش می‌دهد. دکتر جایلز رودیتی از دانشگاه گلاسکو می‌گوید:
«ما در انگلستان باید همیشه از آزمون‌هایی استفاده کنیم که پایین‌ترین میزان تابش را دارند یا اصلاً از تابش یونیزه‌کننده استفاده نمی‌کنند. همچنین هر درخواست تصویربرداری به منزله درخواست به شمار می‌رود و قابل بررسی و سوال است.»
در آمریکا، به دلیل ساختار نظام سلامت و انگیزه مالی، گاهی اسکن‌ها بیش از حد تکرار می‌شوند. این مسأله می‌تواند منجر به قرارگیری بیماران در معرض اشعه بیشتر از حد ضروری شود.
لایندا جانسون از انجمن رادیوگرافی بریتانیا می‌افزاید:
«با توجه به افزایش استفاده سی‌تی اسکن، بسیار مهم است که ریسک آسیب ناشی از استفاده غیرضروری یا پارامترهای نامناسب به درستی مدیریت شود. اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق درباره مزایا و معایب سی‌تی اسکن، کلید حفظ سلامت عمومی است.»
پروفسور ریچارد ویکفورد، استاد افتخاری اپیدمیولوژی دانشگاه منچستر، جمع‌بندی می‌کند:
«سطح ریسک ناشی از دوز پایین تابش باید در تصمیم‌گیری بالینی در نظر گرفته شود، اما نباید این برآوردها باعث کاهش استفاده از سی‌تی اسکن‌های ضروری شود.»
