چرا کشورهای دیگر بحران خودرو را مدیریت می‌کنند و ایران نه؟
کاکایی، استاد دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران در همایش بین‌المللی صنعت‌خودرو و قطعه‌سازی با تأکید بر ماهیت فراملی بحران صنعت خودرو تصریح کرد: «خیلی‌ها فکر می‌کنند مشکل فقط در ایران است؛ اما واقعیت این است که بحران‌های کنونی ریشه‌ای جهانی دارند. شما این بحران را در آمریکا، چین و اروپا هم می‌بینید؛ با این تفاوت که کشورهای دیگر آن را مدیریت می‌کنند. مثلاً آمریکا با افزایش تعرفه‌ها از صنایع خود حمایت می‌کند، ولی ما برعکس عمل می‌کنیم.»
به‌روزترین‌ها| امیرحسن کاکایی، استاد دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران بر لزوم درک ماهیت بین‌المللی بروز بحران‌های صنعتی در همایش بین‌المللی صنعت‌خودرو و قطعه‌سازی ایران گفت: «خیلی‌ها فکر می‌کنند مشکل فقط در ایران است؛ اما واقعیت این است که بحران‌های کنونی ریشه‌ای جهانی دارند. شما این بحران را در آمریکا، چین و اروپا هم می‌بینید؛ با این تفاوت که کشورهای دیگر آن را مدیریت می‌کنند. مثلاً آمریکا با افزایش تعرفه‌ها از صنایع خود حمایت می‌کند، ولی ما در ایران برعکس عمل می‌کنیم و تعرفه‌ها را پایین می‌آوریم.»
سه‌گانه بحران‌های جهانی: طبیعت، پارادایم، حکمرانی
کاکایی بحران‌های بین‌المللی را در سه دسته معرفی کرد: «اول، تغییرات طبیعی و رفتار نامناسب بشری که موجب آلودگی محیط زیست، گرمایش زمین و کمبود منابع آبی شده است؛ دوم، تغییرات پارادایمی که کمتر کسی به آن توجه دارد و در آن قواعد بازی جهانی عوض شده؛ سوم، بحران‌های ناشی از رفتار سیاست‌گذاران.»
وی با اشاره به مثال‌هایی جهانی گفت: «امروز شاهدیم که قواعد کسب‌وکار دگرگون شده و شرکت‌های بین‌المللی جای خود را به ابرشرکت‌ها داده‌اند. حمل‌ونقل شخصی به حمل‌ونقل جامع و حمل‌ونقل مبتنی بر خودروها جای خود را به حمل‌ونقل مبتنی بر خودران‌ها داده است. همه این‌ها دگرگونی‌های ریشه‌ای‌اند.»
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد:«40سال پیش که دنیا سوار قطار جهانی‌سازی شد و تعرفه‌ها کاهش یافت، ما از این قطار پیاده شدیم. اکنون که دنیا از جهانی‌سازی فاصله می‌گیرد، ما تلاش می‌کنیم به قطار واردات بازگردیم!»
کاکایی تأکید کرد: «اگر کشورهای دنیا در تغییر پارادایم موفق عمل می‌کنند، ما همچنان در پارادایم قبلی مانده‌ایم و اصرار داریم به همان شیوه ادامه دهیم؛ نتیجه آن وضعیتی است که امروز شاهدش هستیم.»
فناوری‌های خانمان‌برانداز و خطر عقب‌ماندگی مضاعف
کاکایی با اشاره به تأثیر فناوری‌های جدید بر صنایع سنتی گفت: «امروز فناوری‌هایی همچون اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و حتی کوانتوم کامپیوتر وارد میدان شده‌اند. درحالی که ما هنوز در مرحله صنعت سه گیر کرده‌ایم، جهان به سمت صنعت پنج و شش حرکت کرده است. کافی است پیشرفت چین را در صنعت مشاهده کنید. صنعت شش ظرف دو سه سال آینده ملموس خواهد شد.»
وی درباره کوانتوم کامپیوتر افزود: «زمانی پردازش کوانتومی داستان علمی بود اما اکنون واقعیت یافته و سرعت آن 100میلیون برابر کامپیوترهای فعلی است؛ این یعنی نظام رمزگذاری و بسیاری از پارادایم‌های امنیت فعلی از ریشه تغییر خواهد کرد.»
این استاد دانشگاه تأکید کرد: «در نظام جدید جهانی، ساختار ارزش افزوده در صنعت خودروی دنیا از مفهوم زنجیره‌ای به شبکه‌ای درحال تغییر است. این دگردیسی بازارها و شیوه فعالیت شرکت‌ها را به‌کل دگرگون خواهد کرد.»
کاکایی به تشریح بحران‌های داخلی ایران اشاره کرد و افزود: «ما با بحران‌های زیست‌محیطی، کمبود حامل‌های انرژی، بحران‌های زیرساختی، اقتصادی و حتی بازی با کلمات–مانند ناترازی–روبه‌رو هستیم. این‌ها بحران واقعی‌اند و نمی‌توان آن‌ها را پنهان کرد.»
وی به بحران‌های سیاست‌گذاری و ژئوپلیتیک نیز اشاره کرد: «حذف ایران از زنجیره رسمی اقتصاد جهانی، کمبود شدید انواع سوخت و انرژی و همچنین فقدان برنامه‌های منسجم در بخش انرژی، همه منجر شده که وضعیت بحرانی پیچیده‌تر شود.»
تورم مزمن و فروپاشی روابط راهبردی
این استاد دانشگاه، تصویر شفافی از مشکلات اقتصادی ارائه داد و گفت: «تورم شدید و مزمن داریم. در 60سال گذشته پنجمین بار است که تورم بالای ۳۰ یا ۵۰ درصد را تجربه می‌کنیم. بخش مهم‌تر آنکه روابط راهبردی اقتصادی ما با کشورهای بزرگ، مانند چین، مستحکم نشده است. این وظیفه دولت است که زیرساخت‌های لازم را برای روابط بلندمدت فراهم کند.»
وی رشد مونتاژکاری را مصداقی از سیاست‌های ضدتوسعه دانست و افزود: «در سه سال گذشته مونتاژکاری بیش از ۳۰۰ درصد رشد داشته است. حتی شرکت‌های بزرگ داخلی نیز از اصل داخلی‌سازی دور شده‌اند. طبق آمار، زیان‌های انباشته افزایش یافته و سیاست‌های رانت‌زا و حامی‌پروری بر بخش‌های صنعتی سایه افکنده است.»
کاکایی درباره تهدید واردات بی‌ضابطه هشدار داد: «تصویب واردات خودروهای دست دوم بزرگ‌ترین لطمه را به بازار خودرو خواهد زد. اگر این روند ادامه یابد، بازار به شرایط غیرقابل برنامه‌ریزی و پرریسک می‌رسد و تولید داخلی بیشتر تضعیف می‌شود.»
بحران‌های زنجیره‌ای در صنعت خودرو و قطعه‌سازی
این استاد دانشگاه علم و صنعت درباره بحران‌های صنایع خودروسازی و قطعه‌سازی بیان داشت:«قیمت‌گذاری دستوری، دخالت‌های نامتوازن، زیان‌ده‌بودن تولید داخل، و وابستگی شدید به واردات قطعات، ضربه‌های اصلی به این صنایع است. درخواست من این است که سیاست‌گذاران به تأثیر واقعی هر تصمیم، به‌ویژه در حوزه واردات و داخلی‌سازی، توجه کنند.»
کاکایی افزود: «اکوسیستم پایدار توسعه فناوری خودرو و قطعه‌سازی شکل نگرفته است. حتی برنامه‌های دانش‌بنیان نیز هنوز دستاورد ملموسی نداشته‌اند. امروز شیرازه صنعت خودرو از هم پاشیده است و تکلیف موضوعات مهمی مانند تعرفه‌ها، ارز، و قیمت‌گذاری برای سال جاری همچنان نامشخص مانده است.»
وی با طرح پرسشی اساسی نقش دولت در حکمرانی و تنظیم‌گری را مؤکداً مورد اشاره قرار داد: «سؤال من این است که آیا صرفاً با واگذاری مدیریت به بخش خصوصی مشکلات حل خواهد شد؟ جایگاه حکمرانی و تنظیم‌گری کجاست؟ نمی‌شود دو خودروسازی اصلی کشور را بدون نظام تنظیم‌گری درست به بخش خصوصی سپرد و انتظار داشت وضعیت بهبود یابد.»
کاکایی واردات بی‌ضابطه و فقدان اصلاح ساختار سیاست‌گذاری را خطرناک دانست و اظهار داشت: «بدون نقش‌آفرینی دولت در مقام حاکمیت و تنظیم‌گر، سال بسیار سختی پیش رو خواهیم داشت. امیدوارم مسئولان امروز برنامه خود را برای اصلاح ساختار تصمیم‌گیری و مدیریت این تغییرات ارائه کنند.»
این کارشناس صنعت خودرو با نگاهی تحلیلی بحران‌های نظام خودروسازی کشور را در بستر تغییرات پارادایمی جهانی و سیاست‌گذاری داخلی مرور و تصریح کرد: «این بحران‌ها بخشی محصول تحولات جهانی و بخشی ناشی از ضعف سیاست‌گذاری و حکمرانی داخلی است. بقا و توسعه صنعت خودرو در گرو اصلاح فوری ساختار مدیریت و سیاست‌گذاری کلان است.»
