ترمز گاز ايران به اروپا

به‌روزترین‌ها– این اظهارنظر در حالی بیان می‌شود که همین حالا هم ایران خودش با کمبود گاز و خطر کمبود و قطعی گاز در زمستان مواجه است! از طرفی در موضوع خط لوله صلح با پاکستان هنوز به نتیجه نرسیده است. از آن‌سو روسیه در همکاری با ترکیه و آذربایجان در غیاب ایران به‌دنبال احداث خط لوله خود برای انتقال گاز به اروپاست و اقدامات موثر زیادی برای حذف ایران از این بازار کرده است! مقامات ایران معتقدند که توانایی تامین گاز اروپا را در صورت حذف تحریم‌ها دارند ولی موضوع اصلی این است که وقتی ایران برای تامین گاز کشور خودش ناتوان است چطور می‌تواند گاز مورد نیاز اروپا را تامین کند‌؟ تا زمانیکه تحریم‌ها به قوت باقی هستند ایران چطور قرار است با اروپا وارد مذاکره انتقال گاز به این قاره شود؟ هر چند که این سوالات همچنان بی‌جواب مانده مسئولان سعی دارند نشان دهند ایران نقش تعیین‌کننده‌ای در بازار انرژی دارد درحالیکه اینطور نیست حداقل بعداز سال‌ها تحریم وحذف از بازار انرژی! سعید میرترابی؛ کارشناس انرژی در همین رابطه به «آرمان‌ملی» گفت: با توجه به امکانات تولید، منابع مصرف داخلی و تعهدات صادراتی‌ای که به ترکیه دارد، آنچنان ظرفیت مازادی برای ایران باقی نمی‌ماند که بتوان آن را صادر کرد؛ مگر در فصول گرم سال این فرصت به‌دست بیاید که روی آن هم نمی‌توان حساب کرد، چراکه کشوری نیست که بخواهد صرفا برای چند ماه از ایران گاز بخرد! او ادامه داد: این گاز یا به‌صورت خط لوله یا محمولات LNG صادر می‌شود که البته در این حوزه سرمایه‌گذاری‌های بسیار کلانی نیاز دارد که بعید است ایران در شرایط موجود به این حوزه فکر کند. بخشی از بحث گاز مربوط به پتانسیل‌های تولید داخل است، یعنی ایران پتانسیل افزایش تولید بیشتر از مصرف را دارد حتی می‌تواند مازاد آن را هم صادر کند. میرترابی گفت: منتهی اینها بحث‌های چند ساله و مشروطه به سرمایه‌گذاری و شرط و شروط زیاد است. یک بحث هم مربوط به زیرساخت‌ها صادرات است؛ به‌عنوان مثال ایران می‌تواند بخشی از گاز را با خط لوله منتقل کند یا به طرح خط لوله ناواکو بپیوندد یا از طریق ترکیه گاز را به اروپا برساند. بنابراین اینها بحث‌هایی است که اگر درباره آن صحبتی می‌شود برنامه چند سال آتی را مدنظر دارد یعنی امروز و فردا نیست.

 اروپا به‌دنبال کاهش وابستگی به روسیه

این کارشناس انرژی افزود: خود اروپایی‌ها به‌شدت دنبال این هستند که وابستگی گازی خودشان به روسیه را کم کنند، هرجا که یک امکانی برای خرید گاز باشد به‌هرحال سرک می‌کشند و حرف می‌زنند و طرح‌هایی را هم مطرح می‌کنند که مثلا چنین طرح‌هایی روز میز است و بحث ایران هم در همین قالب می‌گنجد. این کارشناس انرژی توضیح داد: واقعیت این است که براساس مطالعاتی صورت گرفته صادرات گاز برای ایران صرفه اقتصادی ندارد، ولی اگر بحث‌های امنیتی را هم درنظر بگیریم و به صادرات گاز به‌صورت پکیج نگاه کنیم؛ از نظر اقتصادی اولویت‌هایی که در کشور داریم سودآورتر هستند؛ می‌توانیم گاز را به چاه‌های نفتی تزریق کنیم یا در پتروشیمی‌ مصرف کنیم که سودآوری بالاتری نسبت به فروش خام گار یعنی صادرات دارد. او اضافه کرد: به همین دلیل با اضافه‌کردن بحث‌های امنیتی می‌توان این‌گونه در نظر گرفت که وقتی به اروپا گاز صادر کنیم؛ اروپا و ایران به‌هم نزدیکتر و پیوندهای بیشتری برقرار می‌شود و در تحریم می‌تواند اثرگذاری مثبت برای ایران داشته باشد یا زمینه‌های تحریم‌ها کاسته شود. اگر در این قالب‌ها این بحث مطرح شود قابل دفاع است ولی فعلا گازی برای صادرات نداریم.

 برنامه ۵ تا ۱۰ ساله صادرات

میرترابی با تاکید بر اینکه این مباحث باید در برنامه پنج یا حتی ۱۰ ساله مطرح شود، اضافه کرد: باید چشم‌اندازی در نظر بگیریم که مثلا مقداری گاز برای صادرات به‌فرض به اروپا یا کشورهایی مثل هند داشته باشیم که از اینجا یک نوع تراز اقتصادی و امنیتی درست کنیم که آن بتواند در یک مجموعه به نفع ما باشد. ولی صرفا بحث اقتصادی این اقدام هم به نفع ما نیست. او در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود اگر روسیه خط لوله نورداستریم ۲ را تکمیل کند تقریبا نیاز اروپا به گاز برطرف خواهد شد، در این شرایط صادرات گاز ایران به اروپا در برنامه ۵ تا  ۱۰ به چه صورتی امکان‌پذیر خواهد بود؛ اظهارکرد: این حرف کمی ‌درست است،‌ اما اروپایی‌ها اساسا به روسیه بی‌اعتماد هستند و همه تلاش خود را می‌کنند تا از روسیه کمتر خرید کنند. الان در دریای مدیترانه یعنی اسرائیل و مصر و قبرس میدان‌های گازی کوچکی پیدا شده و اروپا تقلا می‌کند، اینها خیلی میدان بزرگی هم نیستند و ظرفیتی را هم ندارد که اگر همه آنها هم راه بیفتند کلا چهار درصد نیاز اروپا را تامین می‌کند؛ ولی اروپایی‌ها دنبال این موضوع هستند و مجمع گازی در آنجا درست کرده‌اند تا کشورها را با خود همراه کنند. این کارشناس انرژی گفت: این نشان می‌دهد که اروپا می‌خواهد بحث متنوع‌سازی منابع انرژی خود را دنبال کند. مطمئن باشید حتی اگر روسیه بتواند ۱۰۰ درصد گاز اروپا را هم بدهد اروپا به هیچ وجه حاضر نخواهد بود میزان زیادی به روسیه وابسته باشد و هرجا که بتواند حتی اگر نیاز باشد از ایجاد سازوکاری در مدیترانه شرقی برای صادرات گاز به اروپا حمایت می‌کنند که تنوع منابع داشته باشند که زیر سلطه روسی به لحاظ بحث‌های انرژی و گاز نباشند. بنابراین از این نظر تصور می‌کنم چون اروپایی‌ها در منابع انرژی خود تنوع هم ندارند و عملا روسیه سیطره عظیم گازی روی اروپا دارد؛ از هر چه این سیطره را کمتر کند استقبال خواهند کرد. هر چند که صادرات گاز به اروپا فرصتی بزرگ برای ایران در فروش انرژی است اما باید توجه داشت که تحریم‌های آمریکا که از نظر برخی از فعالان نعمت محسوب و از نظر برخی مانعی برای رشد اقتصادی نیست؛ سد بزرگی برای رشد صادرات است و بدون حل این مشکل نمی‌توان به این رویاهای بزرگتر فکر کرد. تحریم ایران اگر فرصت باشد فرصتی برای روسیه، ‌آذربایجان و ترکیه است.

 منبع: آرمان ملی