آلودگی‌های فرکانسی هم داریم

آیا وجود دکل‌های مخابراتی در سطح شهر بر سلامت شهروندان تاثیرگذار است؟

سامانه‌های فشار قوی و مخابراتی میدان‌های‌امواج ایجاد می‌کنند. بر این اساس دکل‌های موبایل برای سلامتی، بی‌زیان نیستند. برپایه‌ یافته‌های‌پژوهشی، تابش‌ها و پرتوها بر بدن اثر منفی می‌گذارند و اثرات منفی آنها بر بدن انسان سال‌هاست سبب بحث و جدل مسئولان شده است. برخی از آنها تاثیرات منفی این پرتوها را تایید و برخی دیگر تکذیب می‌کنند. برای مثال درباره پیامدهای پرتوهای‌الکترومغناطیسی تلفن‌همراه روی مغز انسان پژوهش‌های گسترده‌ در کشورهای پیشرفته انجام گرفت و مشخص شد شدت فرکانس‌ها و مدت قرار گرفتن در میدان پرتوها پیامدهای منفی بر بدن انسان می‌گذارد. آنتن‌های BTS بهره‌برداری‌شده در شبکه تلفن‌همراه، کم‌قدرت و در مقابل فرستنده‌های‌مخابراتی از توان‌کمتری برخوردار هستند. با این همه، اگر کسی در کمتر از ۱۰متری دکل‌های BTS قرار گیرد، پرتوهای آن به گرم شدن بدن می‌انجامند و پیامدهای منفی بر مولکول‌های بدن می‌گذارند. متاسفانه این دکل‌ها روی پشت‌بام‌ و حیاط‌ خانه‌ها گذاشته می‌شود بدون آنکه ساکنان ساختمان را از پرتوهای آنها آگاه کنند. هر قدر مردم به این امواج نزدیک‌تر باشند خطرناک‌تر است؛ فاصله ایمن شهروندان از این دکل‌ها پنج کیلومتر است و با دور شدن از شعاع پنج کیلومتری آن، پرتوها توان تاثیرگذاری بر بدن را از دست خواهند داد. رعایت فاصله لازم از مکان زندگی مردم و به ویژه آگاه ساختن شهروندان از پیامدها کمترین‌کار لازم در این زمینه است که البته کافی نیست. از سوی‌دیگر تجهیزاتی که زیر دکل‌ها گذاشته می‌شود به دلیل ایجاد میدان‌مغناطیسی برای ساکنان ساختمان‌ها زیان‌بار است، اما این آسیب‌ها در کوتاه‌مدت نمایان نمی‌شوند.

چگونه می‌توان میزان تاثیرات مخرب دکل‌های مخابراتی بر سلامت شهروندان را کنترل کرد؟

اگر دکل‌های‌موبایل با مرکز‌کنترل نصب شود پیامدهای زیان‌بار بسیار کمتری برای مردم پیش می‌آورد. دکل‌هایی که روی ساختمان‌ها (مسکونی و اداری) بارگذاری می‌شوند باید تجهیزات درستی داشته باشند تا پیامد منفی و زیان کمتری بر تندرستی شهروندان(کودکان و بزرگسالان) در آن ساختمان و ساختمان‌های پیرامونی بگذارند. برای نمونه اگر دکل‌های خودایستا به‌کارگرفته شوند و روی خود، اتاقک جدا و امنی داشته باشند آسیب‌های آنها از بین نمی‌رود، اما کاهش می‌یابد. می‌توان از اسپکتروم‌آنالایزر (دستگاه کوچکی برای آزمایش و بررسی ترکیب طیفی شکل پرتو سیگنال‌های‌الکتریکی، صوتی یا نوری) برای مدیریت پرتوها بهره‌برداری ‌کرد تا اگر باندهای محله‌ای از شهر شلوغ است از باند دیگری بهره‌گیری شود تا آلودگی‌مغناطیسی شدیدی در یک منطقه پدید نیاید. تمام مکالمه‌ها در محله‌های پررفت و آمد یا برخی از مناطق تهران با پوشش چند آنتن سبب افزایش‌‌آلودگی می‌شود،زیرا پرتوهای زیاد در یک محدوده آلودگی‌فرکانسی پدید می‌آورد.

در کشورهای پیشرفته چگونه با اثرات زیان‌بار دکل‌های مخابراتی بر سلامت مردم مقابله می‌کنند؟

در برخی کشورهای پیشرفته برای امواج برنامه‌ای خاص تدوین شده و هر کشور برنامه‌های خود را دارد. برخی کشورهای‌اروپایی مانند اتریش بر روی خواب افراد در ساختمان‌های گوناگون بررسی کرده‌اند، برپایه یافته‌های این پژوهش‌ها پرتوهایی که به سوی تخت‌های‌فلزی می‌رود، با پدیدآوری محیط نامناسبی بر اعصاب افراد اثر ‌گذاشته و به بدخوابی مردم می‌انجامد. به همین دلیل این کشورها به جمع کردن پنجره‌ها و تخت‌های فلزی اهمیت زیادی می‌دهند. در کشورهای پیشرفته نیز توری‌های ویژه برای کم کردن میدان‌های مغناطیسی ساخته شده که زیر تختخواب‌ها پهن می‌شوند. شوربختانه در ایران به دلیل سیاست‌های مخابراتی این توری‌ها ساخته یا وارد نمی‌شوند. توجه به پرتوها در ساخت ساختمان‌ها نیز اهمیت بسیاری دارد، زیرا استفاده زیاد از فلز برای ساخت ساختمان‌ها باعث افزایش میدان‌مغناطیسی در آنها می‌شود. امروزه ساختمان‌های نیمه پیش ساخته‌ای در شمال ایران وجود دارد که در اسکلت آنها چوب بیشتر و فلز کمتری به کار رفته که میدان مغناطیسی را کاهش می‌دهد و مانند ساختمان‌های معمولی نیست. موضوع تشدید پرتوها و میدان‌مغناطیسی در مورد خودرو‌ها هم باید پیگیری شود. شاید قانون راهنمایی و‌رانندگی به‌کارگیری موبایل را برای «پرت شدن‌حواس راننده» هنگام رانندگی ممنوع کرده است، اما این قانون از سوی دیگر راننده و سرنشینان‌خودرو را از پرتوها و میدان بسیار افزایش‌یافته (به دلیل فلزی بودن سقف و بدنه‌خودرو) مصون می‌دارد. در برخی مناطق دنیا به ویژه کشورهای آمریکای‌شمالی و اروپایی برپایه قانون و به دلیل آسیب‌ها بر تندرستی شهروندان به‌کارگیری وایرلس ممنوع است و در این مناطق از فیبرنوری که امن و سالم است، بهره می‌گیرند. خوشبختانه فیبرنوری در ایران پیشرفت خوبی داشته تا جایی که در روستاها هم فیبرنوری وجود دارد، اما باید سامانه‌ها را با برنامه زمان‌بندی هرچه زودتر از وایرلس به فیبرنوری تغییر دهند. اگر شرکت‌های مخابراتی خدمات را از راه فیبرنوری ارائه کنند بسیاری از آسیب‌ها کاهش یافته و آلودگی و ازدحام امواج کاهش خواهد یافت. برخی بر این باورند که هزینه‌ماهانه به‌کارگیری زیرساخت‌های فیبرنوری بسیار گران است و برای کاربری عموم مقرون به صرفه نیست، در حالی که این هزینه ماهانه می‌تواند از بیماری‌های بسیاری پیشگیری کرده و هزینه‌های هنگفت دوره درمان نیز کاهش می‌یابد.

چگونه می‌توان میزان آگاهی شهروندان را از اثرات زیان‌بار امواج مخابراتی بر سلامتی افزایش داد؟

آگاهی حق مردم و پیش‌بایسته‌ زندگی سالم شهروندی است. بخش ارزنده‌ای از حق و وظیفه شهروندان دانستن پیامدهای تصمیم‌ها و انتخاب‌های مدیران، ابزارها، روش‌ها و سازوکارهای عمرانی یا فنی در شهرها یا روستاها است. این آگاهی به‌ویژه در مورد سامانه‌های مخابراتی و برقی بیشتر لازم است. پرتوهای نادیدنی و آلودگی‌های مغناطیسی در شهرها به‌گونه‌ای نادیدنی از کیفیت زندگی روزمره مردم می‌کاهند و در بلندمدت آنها را دچار بیماری‌ می‌کنند. از سویی بر تخصصی و پیچیده بودن این زمینه پافشاری می‌شود و از سوی دیگر باور و تلاشی برای بیان شرایط و دلیل تصمیم‌های مدیران به زبان ساده برای مردم دیده نمی‌شود. پی‌ریزی بنیان‌های فنی شهر بر‌پایه‌های صرفا درآمدی بدون توجه کافی به پیامدها و هزینه‌های غیرمستقیم برای شهروندان و نه فقط دولت یا شرکت‌های بزرگ اقتصادی، از جمله گرفتاری‌های ملی در دهه‌های کنونی است. در بجانمایی(توجیه) بسیاری از روش‌ها و ابزارهایی که در این سطح در شهر یا روستا به‌کار می‌روند، شرکت‌ها یا دولت‌ها کانونمند بر نیازهای فوری مردم به واردکردن فناوری‌هایی دست زده‌اند که پیوست‌های بهداشتی و محیط‌زیستی آنها هنوز روشن نبوده‌اند. می‌توان گفت با جامعه شهروندی مانند یک نمونه آزمایشگاهی رفتار شده و شوربختانه روند بررسی و ارزیابی پژوهشی درباره پیامدها نیز انجام نپذیرفته است. دلیل هم این است؛ وقتی شما سرمایه‌گذاری سنگین و واردات ویژه‌ در یک زمینه را بدون پژوهش‌های پیشینی، باور و برنامه‌ای برای بررسی پیامد انجام داده‌اید، در این صورت ضرورتی برای تغییر سامانه‌ها و برچیدن فناوری زیان‌بار نخواهید داشت.

نقش نظارتی و سیاستگذاری پارلمان‌شهری در کاهش اثرات امواج الکترومغناطیس بر سلامت شهروندان چه میزان است؟

نقش‌نظارتی و سیاستگذاری پارلمان‌های‌شهری، روستایی و کمیسیون‌های‌تخصصی شوراها، از پایه مانند شورای شهر یا روستا، تا فرادست مانند شورای شهرستان، استان، شورای‌عالی استان‌ها بسیار ارزنده و کلیدی است. برپایی سامانه‌ها یا به‌کارگیری فناوری در شهر یا روستا، باید با توجه به پیامدها، سود و زیان‌ آن در چارچوب سیاستگذاری یکپارچه شهری/روستایی انجام پذیرد نه اینکه یک نهاد‌ وزارتی یا سازمان بتواند شرایطی را بر شهر تحمیل کند که پیامدهای آن ناروشن است. زیست‌بوم شهر یا روستا، از آنِ همه نسل‌هاست و زیستگاه همه جانداران شهر یا روستا به‌شمار می‌رود، از این‌رو باید به پیامدهای به‌کارگیری فناوری‌های‌نوین ازجمله مخابراتی یا ماهواره‌ای یا موبایل روراست، روش‌مند و به‌دور از سودمحوری و شتابزدگی پرداخت. در بسیاری از شهرهای توسعه‌یافته تحمیل فناوری زیان‌بار بر شهر و مردم جرم تلقی می‌شود،اما در کشورهای در حال‌توسعه کمتر نهاد رسانه‌ای یا علمی مستقلی به سیاست‌ها و سامانه‌های شهری یا روستایی مستقر پرداخته است.