تهدید مرگبار میکروب‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک تا سال 2050
مقاومت ضد میکروبی (AMR) که به علت مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در پزشکی و صنایع کشاورزی به وجود آمده، به یکی از تهدیدات جدی برای بهداشت جهانی تبدیل شده است.
در این رابطه محققان هشدار داده‌اند که تا سال 2050 این ابرمیکروب‌های مقاوم می‌توانند جان 39 میلیون نفر را بگیرند. این بحران به‌طور خاص برای سالمندان و افراد ساکن مناطق کم‌درآمد خطرناک‌تر است.
به‌روزترین‌ها| محققان هشدار می‌دهند که اگر روند کنونی ادامه یابد، تا سال 2050، ابر میکروب‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک می‌توانند جان 39 میلیون نفر را بگیرند. مقاومت ضد میکروبی (AMR) که به دلیل مصرف بیش از حد و نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها به وجود می‌آید، تهدیدی جدی برای بهداشت جهانی محسوب می‌شود.
این مشکل از یک سو ناشی از استفاده افراطی از آنتی‌بیوتیک‌ها در پزشکی و کشاورزی است و از سوی دیگر به علت کمبود آگاهی عمومی در مورد استفاده صحیح از این داروها، همچنان در حال افزایش است.
افزایش مقاومت ضد میکروبی و اثرات آن
طبق یک مطالعه جدید که در مجله Lancet منتشر شده است، پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050، تعداد مرگ‌های ناشی از AMR به طور مستقیم به 1.91 میلیون و مرگ‌های مرتبط با آن به 6.31 میلیون نفر برسد. این یعنی AMR به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در مرگ‌ومیر بسیاری از افراد نقش خواهد داشت.
مقاومت ضد میکروبی به معنای کاهش اثرگذاری داروهای فعلی و افزایش پیچیدگی در درمان عفونت‌ها است. در حال حاضر، حدود یک میلیون نفر در سال به دلیل عفونت‌های مقاوم به دارو جان خود را از دست می‌دهند و این عدد در حال افزایش است.
مطالعات نشان می‌دهند که بین سال‌های 1990 تا 2021، مرگ‌ومیر ناشی از مقاومت ضد میکروبی در کودکان زیر 5 سال کاهش یافته است، اما برای افراد بالای 70 سال بیش از 80 درصد افزایش یافته است. این موضوع نشان‌دهنده آسیب‌پذیری بیشتر سالمندان به دلیل کاهش عملکرد سیستم ایمنی و افزایش استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک است.
بحران‌های بهداشتی آینده و نقش آنتی‌بیوتیک‌ها
رامانان لاکسمینارایان سرپرست موسسه تحقیقاتی One Health، معتقد است که همه افراد، بدون توجه به مکان زندگی خود، در معرض خطر عفونت‌های باکتریایی مقاوم به دارو هستند.
آنتی‌بیوتیک‌ها، که در گذشته یکی از ابزارهای مطمئن درمان عفونت‌ها بودند، به دلیل مقاومت ضد میکروبی دیگر به‌طور کامل اثرگذاری خود را از دست داده‌اند. این مسئله نه تنها درمان عفونت‌ها، بلکه تمامی جنبه‌های پزشکی مدرن را تحت تأثیر قرار داده است.
بر اساس پیش‌بینی‌های این مطالعه، مناطقی مانند آسیای جنوبی، شامل کشورهای هند، پاکستان و بنگلادش، به همراه دیگر بخش‌های جنوب و شرق آسیا، جنوب صحرای آفریقا و آمریکای لاتین بیشترین تأثیرات منفی را از این بحران خواهند دید.
در این مناطق، به دلیل کمبود دسترسی به آنتی‌بیوتیک‌ها، مقاومت ضد میکروبی تنها نیمی از مشکل است و بخش دیگر مشکل به عفونت‌های باکتریایی خود برمی‌گردد که بدون درمان صحیح گسترش پیدا می‌کنند.
ضرورت اقدامات جهانی
این بحران بهداشتی نیازمند اقدامات فوری و گسترده است. هفته آینده، مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای دومین نشست سطح بالای خود درباره AMR تشکیل جلسه خواهد داد و انتظار می‌رود رهبران جهانی برای مقابله با این بحران تعهداتی را به امضا برسانند.
با این حال، تلاش‌ها برای کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در بخش‌های دامداری و کشاورزی همچنان با چالش‌هایی مواجه است. به عنوان مثال، در پیش‌نویس اولیه قرار بود حداقل 30 درصد از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در دامداری کاهش یابد، اما در نسخه نهایی، این هدف به یک «تلاش معنادار» کاهش پیدا کرده است.
دکتر سالی دیویس فرستاده ویژه بریتانیا در امور AMR، معتقد است که برای مقابله با این بحران، نیاز به یک پانل علمی مستقل، جمع‌آوری داده‌های بیشتر و تأمین بودجه‌های اضافی است.
همچنین او به مشوق‌هایی برای شرکت‌های دارویی برای توسعه آنتی‌بیوتیک‌های جدید اشاره می‌کند. به گفته دیویس، اگر داروهای جدید برای مقابله با باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک توسعه داده شوند، می‌توان از میلیون‌ها مرگ جلوگیری کرد.
چالش‌های پیش روی کشورهای با درآمد کم و متوسط
کشورهای با درآمد کم و متوسط، به دلیل دسترسی محدود به آنتی‌بیوتیک‌ها و نظام‌های بهداشتی ضعیف‌تر، با چالش‌های دوگانه‌ای مواجه هستند. این کشورها نه تنها باید با عفونت‌های باکتریایی مقابله کنند، بلکه باید با معضل مقاومت ضد میکروبی نیز دست و پنجه نرم کنند. این وضعیت باعث می‌شود برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی برای مقابله با AMR در این کشورها به‌طور خاص چالش‌برانگیز باشد.
بر اساس یافته‌های این مطالعه، چندین اقدام کلیدی می‌تواند به کاهش بحران مقاومت ضد میکروبی کمک کند. از جمله این اقدامات می‌توان به کنترل بهتر عفونت، ایمن‌سازی گسترده، توسعه آنتی‌بیوتیک‌های جدید و به حداقل رساندن استفاده غیرضروری از آن‌ها اشاره کرد.
برای مثال، با بهبود دسترسی به آنتی‌بیوتیک و مراقبت بهتر از عفونت، می‌توان از 92 میلیون مرگ بین سال‌های 2025 تا 2050 جلوگیری کرد.
کاهش وابستگی به آنتی‌بیوتیک‌ها
برخی کشورها و صنایع قبلاً اقداماتی را برای کاهش وابستگی خود به آنتی‌بیوتیک‌ها آغاز کرده‌اند. به عنوان نمونه، مزارع پرورش ماهی در نروژ از دهه 1980 به واکسیناسیون روی آورده‌اند که منجر به کاهش شدید استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها شده است.
همچنین، در اتحادیه اروپا، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها بین سال‌های 2019 تا 2022 به میزان 2.5 درصد کاهش یافته است. بحران مقاومت ضد میکروبی یک تهدید جهانی است که نیاز به همکاری‌های بین‌المللی، تحقیق و توسعه و ارتقاء آگاهی عمومی دارد.
با وجود پیشرفت‌های حاصل شده در برخی مناطق، هنوز اقدامات بیشتری برای مقابله با این بحران نیاز است. سازمان‌های جهانی و کشورهای مختلف باید با یکدیگر همکاری کنند تا از گسترش مقاومت ضد میکروبی و پیامدهای مرگبار آن جلوگیری کنند.
