1400؛ رکورد دار کسری گندم کشور
به‌روزترین‌ها؛ محمدسیاح – از طرفی مدیریتی در نوع کشت و همچنین تغییر اقلیم و خشکسالی در کاهش میزان محصول اثر مستقیم گذاشته است. با این حال با توجه به حساسیت کشت چنین محصولی این انتظار وجود دارد دولت در خرید تضمینی دست و دلبازی بیشتری به خرج بدهد تا بتواند کشت گندم را نجات دهد. در همین زمینه «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با «کاوه زرگران»، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران داشته که در ادامه می‌خوانید.
چه قیمتی برای خرید تضمینی گندم باید تعیین شود و آیا رقم‌های اعلام شده می‌تواند کشاورزان را به کاشت گندم راغب کند؟
امروز شرکت بازرگانی دولتی توانسته چیزی حدود چهارونیم میلیون تن گندم داخلی از کشاورز بخرد، قریب ۸ میلیون تن هم از خارج از ایران خرید کرده که در حال حمل به‌سمت کشور است. متوسط قیمت خرید هر تن از این 8 میلیون تن چیزی حدود ۲۸۰ تا ۲۹۰ یورو است اگر ۲۸۰ یورو را ملاک قرار بدهیم عددی حدود 8700 تا 8800 تومان در بنادر ما هزینه خواهد شد، یعنی هر کیلوگرم واردات رقمی با احتساب عوارضی که دولت باید برای واردات آن پرداخت کند چیزی حدود ۹ هزارتومان قیمت گندم وارداتی باکیفیت مناسب است. در زمینه خرید داخلی باید دو موضوع توجه داشته باشیم، یکی اینکه گندم را براساس کیفیت خرید کنیم. یعنی ما تنها کشوری هستیم که گندم کلاس‌یک و گندم کلاس۴ را به یک قیمت تضمینی می‌خریم و این طبیعی است که این اقدام حقوق کشاورزان را تضییع می‌کند. مانند همه دنیا معیار باید پروتئین و گلوتن گندم باشد، یعنی باید برای گندم کشاورزانی که با پروتئین و گلوتن بالا تولید می‌شوند، قیمت بالاتری پرداخت شود و این انگیزه هم برای کشاورزان می‌شود تا گندم مناسب و کیفی تولید کند ولی وقتی ما هر گندمی را به‌صورت تضمینی پیش‌خرید کنیم این طبیعتا جایگاهی برای ارتقای کیفیت نمی‌گذرد، اما آن چیزی که وجود دارد این است که این قیمت باید عددی حدود ۹ هزارتومان برای گندم‌های مرغوب باشد و براساس آن گندم‌های دیگر با قیمت‌های پایین‌تری خریدار شود.
گندم همیشه با همین روش خریداری شده اگر قرار باشد گندم‌ها دسته‌بندی شود، آیا کشاورز داخلی این موضوع را قبول خواهد کرد؟
این استانداردی است که در همه جای دنیا وجود دارد، در همه بازارهای دنیا گندم را براساس میزان پروتئین و گلوتون می‌خرند، به‌خاطر شرایط آب‌وهوایی متوسط تولید گندم‌های پروتئین پایین است ولی گندم‌هایی که در استان‌های شمالی و خوزستان تولید می‌شود که پروتئین بالایی دارند با این روش در حقوق آنها اجحاف می‌شود. ما حتی گندم درون را که در همه جای دنیا قیمت آن بیشتر از گندم معمولی است را با قیمت گندم معمولی می‌خریم و این ضعف بزرگ در سیستم وزارت جهاد کشاورزی است که امیدواریم در دولت جدید اصلاح شود، اما به‌نظر من در حال حاضر دولت چیزی حدود ۹ هزارتومان برای گندم پرداخت می‌کند؛ بازرگانی دولتی در حال حاضر حدود ۸ میلیون تن گندم را با قیمت 9 هزارتومان خریداری کرده ولی معمول نیست که بگویم که باید 9 هزارتومان از کشاورز خریداری شود چون گندم حمل دریایی شده و هزینه‌هایی به آن وارد شده است، اما اگر بخواهیم ملاکی برای کشاورز در نظر بگیریم یعنی هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه بار را کم بکنیم فکر می‌کنم عددی حدود ۸ هزارتومان برای گندم مرغوب معقول باشد. گندم مرغوب داخلی باید حداقل کیلویی ۸ هزارتومان خریداری شود و گندم‌های باکیفیت کمتر براساس آن به نسبت میزان پروتئین قیمت‌گذاری شوند.
در حال حاضر وضعیت تولید گندم در کشور به چه شکلی است؟ میزان تولید و مصرف داخلی و واردات چقدر است؟
میزان مصرف داخلی ۹ میلیون تن گندم خبازی برای تولید نان چه حجیم و چه مسطح است و چیزی حدود ۳ میلیون تن مصرف صنعت برای تولید کیک و بیسکویت و ماکارونی و… استفاده می‌شود. این سه میلیون تومان بسته به میزان صادرات کم و زیاد می‌شود ممکن است در سال‌های زیاد و سال‌هایی کمتر شود. یعنی چیزی حدود ۱۲ میلیون تن مصرف سالانه گندم داریم؛ با احتساب شرایط خاص باید بین ۳ تا ۵ میلیون تن ذخایر استراتژیک کشور باشد. چیزی که امسال و تا این لحظه از کشاورزان داخلی خریداری شده چهارونیم میلیون تن است و امسال بیشترین میزان کسری را تجربه کردیم که باید از طریق واردات جبران شود.
دلیل کاهش تولید گندم در کشور چیست؟
یکی از دلایل این اتفاق خشکسالی است که علاوه بر ایران کشورهای همسایه را هم دچار مشکل کرده است یعنی محصول نسبت به سال‌های گذشته کمتر بوده است، اما در کشور ما چند دلیل مختلف وجود دارد، اول اینکه به‌دلیل نبود نهاده و عدم مدیریت صحیح در واردات نهاده‌های دامی بخشی از گندم تولیدی کشاورز جایگزین مصرف نهاده‌های دامی شده است! یعنی کشاورز به‌جای اینکه گندم خود را به دولت بفروشد با قیمت مناسب‌تری توانست به مرغدار یا دامدار بفروشد، یک نقطه هم این بود که قیمت خرید دولتی پایین بود و انگیزه برای کشاورزی ایجاد نمی‌کرد که بخواهد گندم را به دولت بفروشد. یعنی تولید را تحت‌الشعاع قرار داد.
می‌توان گفت قیمت منطقــی بــرای خــرید گنـدم ۹۰۰۰ تومان است؟
این 9 هزارتومان قیمت تمام شده یعنی سرجمع همه هزینه‌هایی است که دولت خرید گندم پرداخت می‌کند، اما به‌نظر من معقول است از کشاورز ۸۰۰۰ تومان خریداری شود.
کشاورزان گندم خود را به چه قیمتی به دامدار یا مرغدار فروخته‌اند؟
این قیمت تابع بازارآزاد بوده است، قیمت محصولات کشاورزی داخلی شامل قیمت‌گذاری دستوری نمی‌شود و این قیمت توافقی بوده است.
اگر این روند ادامه پیدا کند آیا با کمبود بیشتری مواجه خواهیم شد؟
بله، با احتساب وضعیت نامناسب تامین نهاده دامی، می‌توان پیش‌بینی کرد اگر دولت قیمت مناسبی را تعیین نکند، بخشی از گندم خوراکی امسال تبدیل به خوراک دام می‌شود.
کدام استان‌ها بیشترین تولید گندم را دارند و میزان تولید آنها چقدر است؟
استان خوزستان، گلستان و شیراز استان‌هایی مهم گندمی ما هستند، در گذشته که حدود ۱۰ میلیون تن تولید می‌کردیم فارس حدود یک میلیون تن تولیدات داشت ولی آمار امسال همچنان مشخص نیست تا بدانیم سهم استان‌ها از خرید کلی ۴ و نیم میلیون تن چقدر است.
طرح آمایش سرزمینی و تعیین نوع کشت با توجه به نوع اقلیم، خیلی موردتوجه قرار نگرفت، اگر این طرح‌ها اجرا و قیمت هم متناسب شود، می‌توانیم شاهد رشد تولید باشیم؟
همه چیز به ایجاد انگیزه برای کشاورز بستگی دارد، اگر دولت بتواند شرایطی را فراهم کنند که تولید گندم صرفه اقتصادی مناسب داشته باشد طبیعتا بخش کشاورزی از تمام پتانسیل‌ها استفاده خواهد کرد، ولی سال گذشته این اتفاق نیفتاده یعنی حمایت لازم از کشاورزان انجام نشد، قیمت مناسب نبود، خشکسالی هم همراه شد، نتیجه این بود که نتوانستیم بیشتر از چهار و نیم میلیون تن گندم تولید کنیم.
در چند سال گذشته بارها از خودکفایی صحبت شده است، آیا ایران به خودکفایی واقعی و صادرات در این حوزه رسیده است؟
ما در زمینه خودکفایی یک سازمان بی‌طرف که بتواند این موضوع را بررسی کند نداشتیم و چون همیشه وزارت جهاد خودش مجری و ناظر بوده نمی‌توان به آمار آن استناد کرد. سال‌ها وزارت جهاد مدعی تولید ۱۴ میلیون تن گندم بوده ولی بنده نسبت به این موضوع تردید دارم بنابراین این خودکفایی را می‌توانسته با احتساب ذخایر استراتژیک و ذخایری که از فصل‌های قبل وجود داشته کشور را خودکفا بداند، اما مرجع مورد تایید همه اهالی بخش کشاورزی ندیدم که آماری بدهد.
منبع: آرمان ملی
