چرا بورس ایران از رونق افتاد؟

به‌روزترین‌ها| بورس ایران طی دو سه سال اخیر شاهد روندهای نزولی و بازدهی پایین‌ بوده، به‌طوری‌که بسیاری از سرمایه‌گذاران و فعالان این صنعت را به‌کل ناامید کرده است. این در حالی است که بازار سهام یکی از جذاب‌ترین بخش‌های اقتصاد هر کشوری برای سرمایه‌گذاری است. در این مطلب به بررسی عواملی که باعث افت بورس ایران شدند، می‌پردازیم.

بورس ایران در دهه اخیر یکی از پرنوسان‌ترین دوران‌های خود را تجربه کرده است. این نوسانات که شامل دوره‌های رشد، رکود و بی‌ثباتی‌های مالی بودند، به‌واسطه ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به وقوع پیوسته‌اند. در این مقاله، عواملی که بر این نوسانات تأثیرگذار بودند، بررسی می‌شود و راهکارهایی برای بازگشت به دوران رونق ارائه خواهد شد.

‌ دوران رشد و شکوفایی بورس ایران (۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷)

دهه ۱۳۹۰ با روند صعودی بورس آغاز شد. این افزایش چشمگیر، به خصوص در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷، ناشی از چند عامل کلیدی بود:

‌‌تحریم‌ها و تفاهم‌ها:‌‌ در سال ۱۳۹۲، امید به کاهش تحریم‌ها و در نهایت توافق هسته‌ای برجام، موجب افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بازار سهام شد. شاخص کل بورس تهران از حدود 62,000 واحد در ابتدای سال ۱۳۹۲ به بیش از 95,000 واحد در انتهای سال ۱۳۹۷ افزایش یافت.

‌‌افزایش درآمدهای نفتی:‌‌ با بهبود قیمت‌های جهانی نفت، در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶، درآمدهای نفتی ایران به طرز چشمگیری افزایش یافت. این قیمت‌ها که به حدود 70 دلار در هر بشکه رسیدند، نقش مهمی در تقویت اقتصاد و بازار بورس ایفا کردند.

‌ دوره نوسانات و بحران‌های اقتصادی (۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹)

سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، با وجود رسیدن به اوج نوسانی، با بحران‌های جدیدی مواجه شدند که منجر به افت شدید شاخص‌های بورس شد.

‌‌انتظارات تورمی:‌‌ تورم در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب به 31.2 و 41.2 درصد رسید. این تورم باعث شد که سرمایه‌گذاران به جهت حفظ ارزش دارایی‌های خود به بازار بورس روی آورند که در نتیجه شاخص کل بورس تهران به حدود 200,000 واحد در اواسط سال ۱۳۹۸ رسید.

‌‌ورود سرمایه‌های جدید:‌‌ تسهیلات بانکی ارزان و کاهش نرخ بهره باعث شد منابع جدید به بازار سهام جریان پیدا کنند و منجر به رشد شاخص کل به اوج‌های بی‌سابقه شد.

‌‌تحریم‌های جدید:‌‌ اعمال تحریم‌های جدید توسط آمریکا در سال ۱۳۹۸، باعث کاهش دسترسی شرکت‌های بورسی به منابع مالی خارجی و افزایش هزینه‌های تولید شد. در نتیجه، شاخص کل بورس به حدود 1,500,000 واحد در انتهای سال ۱۳۹۹ کاهش یافت.

‌‌نوسانات ارزی:‌‌ نرخ ارز در بازار آزاد از حدود 15,000 تومان در ابتدای سال ۱۳۹۸ به بیش از 30,000 تومان در اواسط سال ۱۳۹۹ رسید. این نوسانات هزینه‌های تولید را افزایش داد و سوددهی شرکت‌ها را کاهش داد.

‌ بی‌ثباتی و افت‌های پیاپی بورس ایران (۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲)

در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، بازار بورس با بحران‌های بیشتری مواجه شد که ناشی از عواملی به شرح زیر بود:

‌‌سیاست‌های اقتصادی ناپایدار:‌‌ نبود سیاست‌های اقتصادی پایدار و شفاف، موجب کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار شد. شاخص کل بورس تهران در این سال‌ها با نوسانات پیاپی و کاهش شدید مواجه شد.

‌‌تورم بالا:‌‌ تورم در سال ۱۴۰۰ به حدود 45 درصد و در سال ۱۴۰۱ به 35 درصد رسید. این تورم باعث افزایش هزینه‌های تولید و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان شد.

‌‌افزایش عدم اعتماد عمومی به بورس ایران:‌ سوء‌مدیریت در برخی شرکت‌ها و سازمان‌ها، به‌همراه فساد اقتصادی و کلاهبرداری‌ها، اعتماد عمومی به بازار سرمایه را کاهش داد.

بورس ایران در یک دهه گذشته با تغییرات و نوسانات چشمگیری روبه‌رو بوده است. از دوران رشد و رونق تا ناپایداری‌های اخیر، این نوسانات نتیجه ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بودند. برای بازگشت به دوران رونق و ثبات، نیاز به انجام اصلاحات گسترده در بخش‌های مختلف اقتصادی، شفافیت مدیریتی و جلب اعتماد عمومی داریم. تنها با برداشتن گام‌های پیشنهادی و همراهی و همکاری همه عوامل اقتصادی و سیاسی می‌توان امیدوار بود که بازار بورس ایران به جایگاه شایسته خود بازگردد و نقش حیاتی‌تری در تقویت اقتصاد کشور ایفا کند. این امر نیازمند تعهد جدی به اصلاحات واقعی و پایدار است.