موبنا – «سالوکی» که از آن با نام «پرشین گرِیهاند» یا «تازی» هم یاد می‌کنند نام نژادی از سگها است که در اصل به خانواده «فِرتایل کرشِنت» تعلق دارد. سالوکی از گونه سگ‌هایی محسوب می‌شود که صدای بسیار بلندی دارد و افراد آن را با قد بلند و پاهای کشیده می‌شناسند. سالوکی‌ها از جمله سگ‌هایی هستند که شکار را با چشمان خود دنبال می‌کنند و تا زمانی که آن را از پا درنیاورند، چشم از شکار برنمی‌دارند. این طور که در تاریخ ثبت شده است، سالوکی‌ها یا همان سگ‌های تازی نخستین بار در قبایل عشایری ایران برای شکار مورد استفاده قرار می‌گرفتند و سپس به دیگر نقاط جهان راه پیدا کردند. از جمله شکار‌های سگ‌های تازی می‌توان به خرگوش، روباه و شغال اشاره کرد.
دو واژه باستانی «سالو» و «کی» که توسط سومریان استفاده می‌شد به معنی «به زمین افتادن» بود. با این وجود هیچ گونه شواهدی وجود ندارد که تایید کند این نژاد از سگها با این نام توسط سومریان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. نام این سگ نخستین بار در دوره پیش از اسلام در یکی از اشعار عربی مکتوب شد.
مشخصات
تازی به واسطه چشمان قوی خود برای دنبال کردن شکار شهرت فراوان دارد و تا لحظه‌ای که به آن نرسد و شکار را از پا درنیاورد، چشمان خود را به هیچ نقطه دیگری نمی‌دوزد. ارتفاع بدن این سگ به طور متوسط بین ۵۸ تا ۷۱ سانتی‌متر محاسبه می‌شود و وزن آن بین ۱۸ تا ۲۷ کیلوگرم است. تازی ماده نسبت به گونه‌های نر جثه کوچک‌تری دارد. سر این حیوان کشیده است و چشمان بزرگ روی سر لاغر با گوش‌های افتاده به خوبی خودنمایی می‌کنند. دم این حیوان طولانی و خمیده است. از مهم‌ترین مشخصه‌هایی که سالوکی را از دیگر گونه‌های سگ مجزا میکند می‌توان به قفسه سینه بزرگ، پاهای کشیده و چشمان شکاری اشاره کرد. بدن این سگ با رنگ‌های مختلف از جمله سفید، کرم، فرمز، مشکی-قهوه‌ای مایل به زرد، و سه رنگ شامل سفید، مشکی و قهوه‌ای پوشانده شده است.
در مجموع می‌توان گفت شکل ظاهری سالوکی به گونه‌ای است که می‌توان آن را یکی از زیباترین سگها معرفی کرد. کارشناسان از نظر ژنتیکی این سگ را کاملا متفاوت با گونه‌های مشابه معرفی می‌کنند که بدن آن در برخی نقاط با موی کم و در نقاط دیگر با موی زیاد پوشانده شده است. به عنوان مثال این سگ در قسمت پایین پاها موی کمی دارد و بالای پاهای آن با موی بیشتری پوشیده شده است.
سرعت و توانایی‌های فیزیکی
بر اساس بررسی‌های علمی صورت گرفته تازی برای مسافت ۸۰۰ متر به عنوان سریع‌ترین سگ جهان در بین همه گونه‌ها انتخاب شده است. با این وجود گفته می‌شود برای مسافت‌های طولانی‌تر تازی و وایپِت هردو از سریع‌ترین گونه‌های سگها هستند. در سال ۱۹۹۶ میلادی «کتاب رکوردهای جهانی گینس» نام تازی را به عنوان سریع‌ترین سگ جهان ثبت کرد و توضیح داد این سگ موفق شده است حداکثر سرعت خود را به ۶۸.۸ کیلومتر بر ساعت برساند. با توجه به اینکه پاهای تازی کشیده هستند، تمامی تاثیرات بدن را به صورت مستقیم جذب میکند و همین مسئله باعث شده است زمانی که سالوکی می‌دود، سرعت آن به میزان قابل ملاحظه افزایش یابد.
در گذشته‌های دور تازی توسط قبایل عشیاری برای شکار استفاده می‌شد. از مهم‌ترین حیواناتی که این سگ به صورت طبیعی شکار می‌کرد می‌توان به روباه، شغال و خرگوش اشاره کرد. قبایل عشایری به این صورت از تازی کمک می‌گرفتند که هر بار او به دنبال شکار خود می‌دوید، شکارچیان نیز او را تعقیب می‌کردند تا در نهایت بتوانند شکار را از او بگیرند. سرعت بالای این سگ باعث شده که همواره بتواند شکار را به راحتی از پا دربیاورد.
خلق و خو
تازی‌های مدرن و امروزی همچنان توانایی شکار را در خود حفظ کرده‌اند و برای حمله به غریبه‌ها و دستگیر کردن آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سگ از جمله نژادهایی محسوب می‌شود که آموزش و تربیت آن بسیار دشوار است. روش‌های آموزشی برای این سگ همواره برای دوره زمانی طولانی اعمال می شود و تربیت‌کننده می‌بایست صبور باشد. تازی به طور معمول علاقه‌ای به بازی یا فعالیت‌هایی مانند رفتن به دنبال توپ‌های کوچک و نرم ندارد. البته در گونه‌های جدید آن روش‌های تربیتی به گونه‌ای اعمال شده است نخستین گام‌ها برای زندگی در کنار انسان باعث می‌شود او برای خجالتی نبودن و گرسنه نماندن اقداماتی را انجام دهد. با توجه به غرایز این سگ برای شکار، تازی بسیار مستعد است که به دنبال افراد یا اشیا بدود و به همین خاطر باید این نکته همواره مورد توجه قرار گیرد.
سلامتی
شکستگی مفصل کمتر در سالوکی‌ها اتفاق می‌افتد و بر اساس بررسی انجمن دامپزشکان بریتانیا در سال ۲۰۰۳، در بین گونه‌های مختلف سگها سالوکی کمتر دچار چنین آسیب‌دیدگی‌هایی شده است. این نژاد سیستم امتیازدهی مرکز یاد شده که بین صفر تا ۱۰۶ شماره‌گذاری شده بود و برای نشان دادن میزان آسیب‌دیدگی سگها به کار رفت، توانست امتیاز ۵ را به دست آورد تا نشان دهد بدن بسیار مقاومی دارد.
در سال ۲۰۰۶ میلادی مرکز «کِنِل کلاب» در آمریکا با «کمیته علمی انجمن دامپزشکی حیوانات کوچک بریتانیا» یک مطالعه مشترک انجام دادند و نکات قابل ملاحظه‌ای در مورد سلامت این نژاد از سگها به دست آمد. بر اساس این بررسی مشخص شد نخستین عاملی که سلامت این سگ را بسیار تهدید میکند ابتلا به سرطان است و به طور دقیق‌تر ۳۵.۶ درصد از مرگ و میرها بین سگ‌های تازی به دلیل سرطان بوده است. در این بین گفته شد سرطان کبد و لنفوم شایع‌ترین نوع این بیماری برای تازی‌ها بوده است. دومین عامل اصلی برای مرگ این حیوان نارسایی قلبی یا اختلالات قلب و عروق اعلام شده است. کهولت سن نیز به عنوان سومین عامل مرگ و میر بین این حیوان شناخته شده است.
در مجموع می‌توان گفت سالوکی یا همان تازی از جمله گونه‌های بسیار رایج در خاورمیانه محسوب می‌شود و حتی در خیابان‌های برخی کشورهای منطقه هم به راحتی می‌توان آن را مشاهده کرد. سازمان‌های نجات در کشورهای قطر، بحرین و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس از این سگ کمک می‌گیرند و در کشور کویت تازی‌ها به صورت رسمی به عنوان امدادرسان معرفی شده است و البته در اروپا و آمریکای شمالی در خانه‌های مردم هم یافت می‌شود.
بیشتر بدانیم:
- سالوکی کاملا از صاحب خود اطاعت میکند . نگهبان خوبی است و حالت تهاجمی ندارد. آرام ، پر محبت و با وفا است و معمولاً با یک نفر خو میگیرد. آموزش و تعالیم آن باید با حوصله و محبت صورت گیرد و به دلیل داشتن اندام بسیار لاغر باید آن را از انجام کارهای خشن معاف کرد. برای کودکان پیشنهاد نمی شود. با سایر سگها خصوصاً هم نژاد خودش به خوبی کنار می آید . خوی این نژاد برای تعقیب و شکار جوندگان و حیوانات کوچک مساعد می باشد. بنابر این اگر سگ قابل کنترلی می خواهید بهتر است آنرا از سنین پایینتر تحت آموزش قرار دهید. اصولاً نگهداری پرنده ، خرگوش ، گربه و خوکچه هندی در کنار سالوکی پیشنهاد نمی شود.
- وزن در نرها: (۳۰-۱۳) ک.گ ، در ماده ها: (۳۰-۱۳) ک.گ
- ارتفاع در نرها: (۷۱-۵۸) س.م ، در ماده ها: (۷۱-۵۸) س.م
- برای نگهداری در آپارتمان توصیه نمی شود. سالوکی برای فعالیتهای روزانه نیاز به فضای آزاد دارد. اما بهتر است تا در مواقع استراحت جایی داخل خانه که ترجیحا گرم باشد برایش در نظر بگیرید ، البته فراموش نکنید که گرمای زیاد می تواند آزاردهنده باشد.
- سالوکی به فعالیت بدنی زیادی نیاز دارد . هنگام دویدن خوشحالترین است! و بسیاری از آنها در زمان آزاد بودن گمشده اند و یا در اثر سانحه کشته شده اند. در سکوت و به آرامی شکار میکند ، هنگامی که چیزی را تعقیب میکند دیگر هیچ توجهی به قلاده و صاحبش ندارد ، چنانچه در برخی از کشورها رها کردن آن از قلاده ممنوع می باشد. بهترین ورزش برای آنها دویدن همراه دوچرخه می باشد.
- سالوکی سگ سلطنتی مصر احتمالا قدیمی ترین نژاد اهلی شده سگها است. وجود آن از سوی برخی از مورخین از سال ( ۳۲۹ ق م ) گزارش شده است . دقیقا تصاویری که در آرامگاه مصریان در دوهزاروصد سال قبل از میلاد و حتی قبل از آن در کاخهای سومریهای قدیم یعنی ۶۰۰۰/ ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد کشف شده اند ، شباهت زیادی به سالوکی دارند. ادعایی وجود دارد که منظور از کلمه سگ در انجیل همانا سالوکی است. سالوکی شامل تمام نواحی در امتداد دریای خزر ، خاورمیانه که شامل مصر ، عربستان ، فلسطین ، سوریه ، آناتولی و ایران می شود.
