عوامل خطرآفرین برای ابتلا به لنفوم

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – لنفوم یا سرطان غدد لنفاوی در سلول هایی که وظیفه مبارزه با عفونت ها را بر عهده دارند، آغاز می شود، که عمدتا در گره های لنفاوی و مغز استخوان قرار دارند. در صورت ابتلا به لنفوم، تغییر و رشد لنفوسیت ها – نوعی از گلبول های سفید خون – از کنترل خارج می شود.

دو نوع لنفوم شامل «هوچکین» و «غیر هوچکین» وجود دارند که انواع مختلفی از سلول های لنفوسیت را در بر می گیرند. با این وجود، برخی عوامل خطرآفرین شایع برای لنفوم وجود دارند که در ادامه با برخی از مهم‌ترین آنها بیشتر آشنا می شویم.

سیستم ایمنی ضعیف

به گفته انجمن سرطان کانادا، سیستم ایمنی ضعیف خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین را افزایش می دهد. ممکن است از زمان تولد دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشید که این شرایط به نام نقص مادرزادی سیستم ایمنی شناخته می شود یا ممکن است در طول زندگی خود با تضعیف سیستم ایمنی مواجه شوید که به نام نقص اکتسابی سیستم ایمنی شناخته می شود.

از جمله عواملی که می توانند به سیستم ایمنی بدن آسیب برسانند می توان به HIV، اختلالات خودایمنی، و برخی عفونت ها، مانند هپاتیت های B و C اشاره کرد.

اختلالات خودایمنی

شرایطی وجود دارند که در آنها سیستم دفاعی بدن به اشتباه به بافت های سالم حمله می کند. برای بیماران مبتلا به اختلالات خودایمنی ممکن است داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تجویز شود که می تواند خطر لنفوم غیر هوچکین را افزایش دهد.

از جمله اختلالات خودایمنی که با لنفوم غیر هوچکین پیوند خورده اند می توان به سندرم شوگرن، که موجب خشکی چشم ها و دهان می شود و همچنین آرتریت روماتوئید، لوپوس، بیماری سلیاک، و تیروئیدیت هاشیموتو اشاره کرد.

برخی عفونت ها

عفونت های ویروسی و باکتریایی می توانند خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین را افزایش دهند. عفونت ها ممکن است به لنفوسیت ها آسیب رسانده یا به طور مداوم سیستم ایمنی را تحریک کنند، که آن را از ارائه عملکرد درست خود باز می دارد.

از عفونت هایی که ممکن است خطر لنفوم را افزایش دهند می توان به ویروس اپشتین بار، که می تواند موجب هر چیزی از گلو درد تا ضعف عضلانی شود، اشاره کرد. عفونت های هلیکوباکتر پیلوری به طور معمول با زخم های معده پیوند خورده اند، و هپاتیت های B و C اثر منفی بر کبد دارند. یک عفونت باکتریایی دیگر به نام کامپیلوباکتر ژژونی نیز می تواند موجب عفونت های گوارشی شود و با لنفوم بافت لنفاوی مرتبط با مخاط پیوند خورده است.

قرار گرفتن در معرض پرتوافشانی

پرتوافشانی به چند روش می تواند خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین را افزایش دهد. روش های درمانی شامل پرتوافشانی یکی از آنها بوده و همچنین شیمی درمانی نیز می تواند خطر را افزایش دهد. دستگاه های پرتو اکس با کاربرد پزشکی نیز از دوزهای کم پرتوافشانی استفاده می کنند.

از موقعیت های کمتر شایع نیز می توان به قرار گرفتن در معرض پرتوافشانی ناشی از یک راکتور هسته ای آسیب دیده یا سلاح های اتمی اشاره کرد که می توانند خطر ابتلا به لنفوم را افزایش دهند.

درمان شپش

حشره کشی بدون نسخه به نام لیندان که اغلب برای درمان شپش به کار می رود با افزایش خطر ابتلا به لنفوم پیوند خورده است. در شرایطی که استفاده از این مواد شمیایی در کشورهایی مانند انگلیس محدود شده است، اما همچنان نسبت به قرار گرفتن در معرض لیندان از طریق غذاهای وارداتی هشدار داده می شود.

سازمان بهداشت جهانی حشره کش لیندان را به عنوان ماده ای سرطان‌زا اعلام کرده و نسبت به قرار گرفتن در معرض آن و افزایش 60 درصدی خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین هشدار داده است.

آفت کش های دیگر

لیندان تنها محصولی نیست که با افزایش خطر ابتلا به لنفوم پیوند خورده است. یکی از پر استفاده‌ترین آفت کش ها به نام دی کلرو دی فنیل تری کلرواتان یا ددت ممکن است با افزایش خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین مرتبط باشد.

یک ماده شیمیایی دیگر به نام «عامل نارنجی» نیز ممکن است مسئول برخی موارد لنفوم باشد. با این وجود، شواهد در این زمینه یکدست نیستند و به پژوهش های بیشتر برای مشخص شدن رابطه احتمالی بین آفت کش ها و سرطان نیاز است.

سابقه خانوادگی

پیوندی ارثی با خطر ابتلا به لنفوم ممکن است وجود داشته یا نداشته باشد. در شرایطی که برخی بیماران مبتلا به لنفوم به این موضوع اشاره داشته اند که یکی دیگر از اعضای خانواده آنها به این بیماری مبتلا بوده است، شواهدی دال بر این اینکه لنفوم ارثی است، وجود ندارد.

با این وجود، شرایطی که سیستم ایمنی را در معرض خطر قرار می دهند، می توانند ارثی باشند و پیش‌تر اشاره شد که سیستم ایمنی ضعیف می تواند خطر ابتلا به لنفوم را افزایش دهد.

تری کلرو اتیلن و لنفوم

تری کلرو اتیلن یک حلال شیمیایی است که شاید با خطر لنفوم غیر هوچکین پیوند خورده باشد. حتی قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض این ماده می تواند موجب علائمی مانند سرگیجه و سردرد شود.

همچنین، یک بررسی شامل چند مطالعه اپیدمیولوژیک نیز نشان داد که تری کلرو اتیلن می تواند از دلایل ابتلا به برخی انواع سرطان، از جمله سرطان دستگاه لنفاوی، کلیه، کبد و رحم باشد.

عادات غذایی

به گفته انجمن سرطان کانادا، پژوهشگران همچنان در تلاش برای ایجاد پیوندی محکم بین لنفوم غیر هوچکین و رژیم غذایی هستند و مطالعات انجام شده نشان داده اند که مصرف زیاد گوشت، لبنیات و چربی های اشباع می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

برخی مطالعات نیز نشان داده اند که مصرف کم سبزی ها با خطر لنفوم غیر هوچکین پیوند خورده است. با این وجود، پیوند بین لنفوم غیر هوچکین و رژیم غذایی بسیار پیچیده است. به طور کلی، بهتر است یک رژیم غذایی متعادل حاوی گوشت های بدون چربی، میوه ها، سبزی ها، و غلات کامل را دنبال کنید.

اضافه وزن یا چاقی

برخی انواع سرطان بین افراد چاق شیوع بیشتری دارند. چاقی می تواند به واسطه دنبال کردن یک رژیم غذایی ضعیف و ورزش نکردن خطر ابتلا به لنفوم را افزایش دهد.

در شرایطی که برخی مطالعات ارتباط بین چاقی و لنفوم را نشان داده اند، اما برخی مطالعات دیگر هیچ پیوندی را نشان نداده اند. به طور کلی، حفظ یک سبک زندگی سالم شامل وزن سالم، ورزش منظم، و ترک سیگار می تواند احتمال ابتلا به مشکلات سلامت را کاهش دهد.

رنگ مو

افرادی که موی خود را در دهه 1970 یا پیش از آن رنگ کرده اند به واسطه مواد موجود در رنگ مو با خطر اندکی بیشتر برای ابتلا به لنفوم نسبت به دیگران مواجه هستند.

رنگ موهای جدید ممکن است امن‌تر باشند، اما ارائه پاسخ قطعی در این زمینه به سال ها زمان نیاز دارد. با این وجود، خطر ابتلا به لنفوم به واسطه استفاده از رنگ مو و قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خاص احتمالا اندک است.

شغل شما

به گفته انجمن سرطان کانادا، مطالعات نشان داده اند که برخی مشاغل در معرض خطر بیشتری برای لنفوم قرار دارند. از آن جمله می توان به کشاورزی، جنگلداری، چاپ، جوشکاری، و فعالیت در صنعت لاستیک اشاره کرد. با این وجود، به پژوهش های بیشتری در این زمینه برای بررسی دقیق‌تر شرایط نیاز است.

عوامل دیگر

در شرایطی که برخی از عوامل خطر آفرین مذکور تحت کنترل انسان قرار دارند، برخی دیگر این گونه نیستند. از آن جمله می توان به سن اشاره کرد. در شرایطی که کودکان و بزرگسالان می توانند به لنفوم مبتلا شوند، احتمال ابتلا به این بیماری در بزرگسالان بالای 60 سال بیشتر است.

همچنین مردان اندکی بیشتر از زنان مستعد ابتلا به لنفوم هستند، اگرچه برخی انواع لنفوم بیشتر در زنان دیده می شود. افزون بر این، افراد سفید پوست در آمریکا نسبت به سیاه پوستان یا آسیایی های ساکن این کشور بیشتر مستعد ابتلا به لنفوم هستند.

 منبع: عصرایران