٢٤ ساعت با علي مطهری در شيراز

بازگشت به شيراز
علي مطهري ديروز به شهري رفت كه در اسفند ٩٣، حادثه‌ساز شده بود
ختم دادگاه
علي مطهري در جلسه دادگاه رسيدگي به حادثه شيراز سخن گفت
سخنراني در دانشگاه
علي مطهري در جلسه پر شور دانشگاه شيراز سرانجام سخنراني كرد

احسان اكبرپور: ١٩ آبان براي شيراز روز «جبران» بود. فرزند شهيد مطهري كه آخرين بار با يك خاطره تلخ شيراز را ترك كرده بود دوباره وارد اين فرودگاه شد. اين‌بار به استقبالش آمده بودند و خبري از آن استقبال تلخ پارسال نبود تا دوشنبه‌اي كه شيرازي‌ها به «دوشنبه سياه» آن را مي‌شناسند در يك سه‌شنبه تكرار شود. علي مطهري اين‌بار به درخواست رييس دادگاه به شيراز آمده بود تا آنهايي را كه سال گذشته به او حمله كرده بودند به چشم ببيند. چشم در چشم‌شان شد و دفاع كرد. متهماني كه دوشنبه ١٨ اسفند با موتور نماينده تهران را تا كلانتري هم مورد حمله قرار داده بودند هرچند هشت ماهي بود كه با قيد كفالت آزاد بودند اما حالا پشيمان بودند. از قاضي درخواست تنفس كردند و در وقت تنفس از مطهري معذرت‌خواهي كردند و رضايت خواستند. علي مطهري اما رضايت نداد. يك خواسته داشت و آن هم روشن شدن هويت دستور‌دهندگان به حمله بود؛ حمله‌اي كه همه را وادار به واكنش كرده بود و حتي كار را تا آنجا پيش برده بود كه استاندار هم تغيير كند. مطهري رضايت نداد و ختم رسيدگي به اتهامات متهمان اعلام شد. ختم رسيدگي كه حالا بايد به انتظار صدور حكم براي حمله‌كنندگان و دستور‌دهندگان نشست. اما علي مطهري هنوز يك كار نيمه‌تمام ديگر هم داشت؛ سخنراني‌اي كه هشت ماه پيش براي ايراد آن به شيراز دعوت شده بود و مجال ايرادش را نيافته بود. سخنراني‌اي كه تندروها همان را هدف گرفته و در تلاش بودند تا نشان دهند كه همه دانشجويان و مردم شيراز با سخنراني نماينده تهران در دانشگاه شيراز مخالف هستند. شيراز اما اين‌بار يك غايب بزرگ ديد. خبري از تندروها نبود. دادگاهي كه از نظر مطهري و وكليش مطلوب بود به پايان رسيده بود پس مطهري روانه سخنراني در دانشگاه شد. سالن دانشگاه هرچند كوچك بود اما سخنراني علي مطهري پرشور بود. سالن ٢٠٠ نفر بيشتر جا نداشت اما به همان اندازه كه در سالن دانشگاه حاضر بودند بيرون از سالن تجمع كرده بودند تا بتوانند داخل شوند. نتوانستند داخل شوند اما تا پايان سخنراني پشت همان درهاي بسته ماندند و به كوچكي سالني كه براي سخنراني نماينده تهران در نظر گرفته شده بود اعتراض كردند. سخنراني كه تمام شد هم ماندند تا نشان دهند ديگر خبري از تندروها نيست. استانداري فارس هم اين‌بار با استانداري كه سال گذشته علي مطهري به چشم ديده بود متفاوت بود. سخنراني نماينده تهران تمام شد تا دو كار نيمه‌تمام فرزند شهيد مطهري به پايان برسد. حالا شيراز ديگر در ذهن نماينده تهران آن شيراز سال گذشته نيست. خبري از تندروها نيست. چهار جلسه براي رسيدگي به اتهامات حمله‌كنندگان برگزار شد و نوبت به صدور حكم رسيده است. ديروز روز متفاوتي بود هم براي علي مطهري و هم براي مردم و دانشجويان شيراز و شايد هم براي آنهايي كه اسفند سال گذشته با هرچه كه مي‌توانستند به نماينده تهران حمله كرده بودند.

دادگاه

هشت ماه پس از حمله موتورسواران به علي مطهري در خيابان‌هاي شيراز، نماينده مردم تهران بار سفري ديگر به اين شهر را بست و هواپيمايش در شامگاه ١٨ آبان ٩٤ در فرودگاه شهيد دستغيب شيراز بر زمين نشست. اين‌بار اما در فرودگاه خبري از موتورسوار و چماق و گاز فلفل نبود و به جايش تعدادي از مقامات استان با دسته‌گل به پيشواز فرزند علامه مطهري رفتند و مطهري نيز بي‌دغدغه امنيت، سوار ماشين شد و خيلي عادي از فرودگاه شيراز به «هتل هما» رفت تا مهياي فردايي پرماجرا شود؛ فردايي كه با دادگاه چهارم حمله‌كنندگانش آغاز مي‌شود و با سخنراني درباره «حسين‌بن‌علي (ع) و اصلاح امت» در دانشگاه شيراز ادامه مي‌يابد. سفر پيشين مطهري به شيراز (در ١٨ اسفند‌٩٣) نيز براي سخنراني در همين دانشگاه شيراز، اما او آن روز هرگز نتوانست از «اسلام و آزادي» بگويد و چنان كه افتد و داني، گروهي موتورسوار در جلوي فرودگاه شيراز به او حمله كردند: «سنگ و آجر و گوجه‌فرنگي بود كه به سمت ما مي‌‌آمد». در آن «دوشنبه سياه»، عده‌اي كه «بعدا معلوم شد برخي از آنها مسلح به سلاح گرم بودند، به سخنران مدعو دانشگاه شيراز كه از قضا نماينده مجلس هم هست» «به قصد كشت» حمله كردند.

حضور مطهري در دادگاه

صبح ١٩ آبان است و ابر تندباري كه از ديشب سايه انداخته بر سر شيراز، همچنان مي‌بارد. مجتمع شهيد قدوسي همانند سه جلسه قبل ميزبان متهمان حمله‌كننده به علي مطهري است. دادگاه امروز اما متفاوت‌تر از هر سه دادگاه پيشين است، اين‌بار خود شاكي نيز به همراه وكيلش در شعبه ١٠١ دادگاه كيفري دو حاضر شده تا «اگر لازم باشد» در دادگاه «صحبت» كند. سه دقيقه از ٨ صبح باراني شيراز گذشته كه مصطفي ترك‌همداني از تاكسي پياده مي‌شود. با وجود باران شديد و مراجعه‌كننده كم، حضور نيروهاي امنيتي متفاوت‌تر از روزهاي مشابه است.

هنوز مانده تا درهاي دادگاه باز شود، همداني مي‌گويد علي مطهري نيز در راه است و تاكيد مي‌كند كه موكلش شب گذشته بدون هيچ تدابير امنيتي و «خيلي عادي»، فرودگاه شيراز را به سمت هتل محل اقامتش ترك كرده است. يكي از متهمان پرونده سر مي‌رسد و پس از او به فاصله چند دقيقه دو متهم ديگر نيز با چتري مشترك به او ملحق مي‌شوند. هر‌سه، جوان هستند و لباس عزاي محرم هنوز بر تن‌شان است. مسوولان حفاظت دادگاه به ترك‌همداني مي‌گويند موكلش مي‌تواند با ماشين وارد پاركينگ مجتمع شود. همداني نيز اين موضوع را به فرزند علي مطهري كه همراه پدر به شيراز آمده اطلاع مي‌دهد. حضور محسوس نيروهاي امنيتي در ورودي پاركينگ، گاه حتي كاركنان ساختمان را هم كمي معطل مي‌كند. چندي نمي‌گذرد كه علي مطهري با ماشيني وارد پاركينگ مجتمع قضايي شهيد قدوسي مي‌شود. در اندك فرصتي كه دست مي‌دهد، از او مي‌پرسم آيا اتفاق «دوشنبه سياه شيراز»، برنامه‌اي سازماني بوده؟ بلافاصله تاييد مي‌كند: «حتما سازماني بوده است». مي‌پرسم آيا آمران آن حمله را هم به دادگاه مي‌كشانيد؟ مي‌گويد: «بله. تمام هدف ما اين بوده كه آن آمرين كه براي ما شناخته‌شده هستند، به دادگاه بيايند تا ريشه اتفاقات مشابه خشكانيده شود». پس از اين گفت‌وگوي كوتاه علي مطهري و موكلش وارد ساختمان دادگاه مي‌شوند تا روبه‌روي كساني بنشينند كه هشت ماه پيش «به قصد كشتن يا ناقص كردن» فرزند شهيد مطهري به او حمله كردند. «باران خزاني، خاموش و مه‌آلود مي‌بارد» كه دادگاه چهارم علي مطهري آغاز مي‌شود.

مطهري در دادگاه چه گفت؟

جلسات رسيدگي به اتهامات حمله‌كنندگان به علي مطهري ديروز پايان يافت. حالا هشت ماه پس از آن غروب دوشنبه‌اي كه فرزند شهيد مطهري مورد حمله تندروها قرار گرفته بود حمله‌كنندگان به دنبال گرفتن رضايت بودند. در دادگاهي كه در هواي باراني شيراز برگزار شده بود درخواست تنفس كردند كه شايد بتوانند او را راضي كنند تا از پيگيري شكايتش منصرف شود؛ رضايتي كه شايد علي مطهري نسبت به اعلام آن بي‌ميل نباشد اما براي آن يك شرط دارد. شرط افشاي هويت دستوردهندگان حمله است. مطهري اما چه گفت؟ مصطفي ترك‌همداني، وكيل علي مطهري در توضيح بيشتر در مورد لحظات تنفس دادگاه به «اعتماد» گفت: «علي مطهري در پاسخ به درخواست متهمان براي اعلام رضايت از اين شكايت خطاب به آنان اعلام كرد كه شما فرزندان اين انقلاب هستيد. من با شما خصومت شخصي ندارم بلكه مشكل من با افرادي است كه شما را تحريك كرده و دستاويز قرار داده‌اند و در نهايت دستور به اين حمله داده‌اند. اين افراد بايد شناسايي شوند. در صورتي كه اين افراد شناسايي شوند من عملا با شما كاري ندارم. آنها بايد توضيح دهند به چه علت دستور داده‌اند كه من وارد اين شهر نشوم و سخنراني نداشته باشم. نفس اين كار درست نبوده است و حتي اگر اين افراد در دادگاه هم تبرئه شوند براي من مهم نيست. مهم اين است هويت و انگيزه اين افراد از اين اقدام مشخص شود. » ترك همداني در ادامه با بيان اينكه ختم جلسات دادگاه اعلام شده است، افزود: فضاي دادگاه بسيار مثبت بوده است و وكيل متهمان يك فرصت يك‌ماهه براي ارايه لايحه تكميلي خواست.

حمله‌اي از آغاز تا امروز

حمله به علي مطهري اما پيامدهاي بسياري داشت؛ از تغيير استاندار وقت فارس (سيد محمد احمدي)، تا به دادگاه كشاندن گروه فشار شيراز. پيگيري‌ها و افشاگري‌هاي فرزند شهيد مطهري درباره ابعاد حمله ١٨ اسفندماه شيراز و همچنين حمايت غالب افكار عمومي و دولتمردان از مطهري سبب شد كه دادگاهي براي آن «دوشنبه سياه» برگزار شود. دادگاه اول ١٣ مردادماه سال جاري برگزار شد، دادگاه دوم ٢٦ مرداد و دادگاه سوم ١٥ مهر. محل دادگاه، شعبه ١٠كيفري دو شيراز بود. در سه جلسه اول، علاوه بر رييس دانشگاه شيراز، معاون دانشگاه و دبير انجمن فرهنگ و سياست (كه مطهري و موكلش اعلام كردند از آنها شكايتي ندارند)، پنج موتورسوار حمله‌كننده نيز در دادگاه حضور يافتند. حالا دادگاه چهارم، دادگاه سه موتورسوار ديگر است و علاوه بر مصطفي ترك‌همداني، وكيل مطهري، شخص شاكي پرونده نيز حضور دارد. وكيل علي مطهري تا حالا روند فعلي رسيدگي به پرونده را «با توجه به تدبير خاصي كه رياست محترم دادگاه در مديريت جلسه، با عنايت به قانون جديد دادرسي كيفري انديشيده و نحوه اخذ دفاعيات متهمان»، «رضايتبخش» خوانده و ابراز اميدواري كرده كه «دو، سه نكته مبهم باقي‌مانده» نيز برطرف شود و سپس رياست دادگاه حكم متهمان را صادر كند. حمله به علي مطهري در خيابان‌هاي شيراز باعث تجديدنظر دولت به مديريت وقت استان فارس نيز شد و پس از «استعفا»ي احمدي، وزير كشور (با وجود مخالفت همه نمايندگان اصولگراي فارس در مجلس)، استانداري اصلاح‌طلب (سيد محمدعلي افشاني) را به جاي او بر اين مسند گماشت. از همين رو بود كه افشاني چند روز مانده به حضور علي مطهري در شيراز به فرماندارانش گفت: «تمام چهره‌ها و شخصيت‌هاي سياسي و سخنراناني كه در كشور اجازه سخنراني دارند، در اين استان نيز مي‌توانند در چارچوب قانون سخنراني كنند» و آنها را «موظف» كرد كه «با همراهي شوراي تامين شهرستان‌ها نسبت به تامين امنيت اين‌گونه جلسه‌ها و سخنراني‌ها اقدام كنند». بنابر اين دستور صريح رييس شوراي تامين استان فارس، حيدر عاليشوندي، سرپرست فرمانداري شيراز درباره حضور مطهري در شيراز گفت: هيات نظارت بر تشكل‌هاي دانشجويي دانشگاه شيراز براي سخنراني علي مطهري در اين دانشگاه در سه‌شنبه ۱۹ آبان ۹۴، هماهنگي‌هاي لازم را با استانداري فارس و فرمانداري شيراز انجام داده است و «وظيفه ذاتي شوراي تامين شهرستان است كه هر فردي كه به شيراز سفر مي‌كند، امنيتش تامين شود؛ چه برسد به سخنرانان
نشست‌هاي دانشگاه‌ها.»

179/