کاهش جرایم مالی در فضای مجازی با همکاری شبکه بانکی و پرداخت

موبنا – مراسم ارائه و معرفی سامانه تعاملی کاشف روز گذشته با حضور ناصر حکیمی، معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، امیری؛ معاون دادستانی کل کشور، علی اکبر کاظمی نیا؛ مدیر عامل شرکت مدیریت امن الکترونیکی کاشف و اعظم آقای پور رییس گروه کنترل و نظارت اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی و جمعی از نمایندگان بانک ها برگزار شد و در پنلی جزییات وضوابط اجرایی این سامانه تشریح و به سوالات و ابهامات بانک ها پاسخ داده شد.
ناصر حکیمی در این جلسه اظهار داشت: بانک مرکزی با ورود به اجرای فاز عملیاتی سامانه تعاملی کاشف و ایجاد برخی سوالات و ابهامات در خصوص نحوه تعامل با مراجع قضایی و انتظامی این نشست را به منظور پاسخگویی به سوالات کاربران این سامانه در بانک ها برگزار کرد.
وی افزود: فاز عملیاتی این سامانه از سال گذشته به صورت آزمایشی راه اندازی و چند ماهی وارد فاز عملیاتی شده است و بعد از حل مشکلات بانک ها در خصوص شیوه و روند اجرایی کار، امید است از مهرماه فعالیت این سامانه بدون اشکال و با سرعت بیشتر دنبال شود.

سامانه تعاملی کاشف بستر ارتباطی بانک مرکزی با بانک ها و مراجع قضایی

حکیمی تصریح کرد: سامانه تعاملی کاشف بستر ارتباطی بانک مرکزی با بانک ها و مراجع قضایی و با هدف تسریع فرآیندها در پاسخگویی مناسب در جرایمی که امکان وقوع در شبکه بانکی و پرداخت دارد، ایجاد شده که این روند تاکنون به صورت تلفنی و ارتباط رو در رو دنبال می شد، اما به دلیل فشار روانی و فیزیکی سنگینی که این مدل به نیروی انسانی دوطرف وارد می کرد و همچنین سرعت روز افزون فناوری که منجر به تسریع فرآیندها در بستر الکترونیک شده، ادامه این مدل امکانپذیر نیست.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی افزود: تاکنون به دلیل نبود یک سامانه هوشمند و عدم توانایی شبکه بانکی در برخورد مقتضی با جرایم در مدل سنتی، اهداف بانک مرکزی محقق نشده است و فقدان مکانیزم هوشمند برای گزارش رخداد ها امکان رسیدگی حقوقی به جرایم، تعیین مسئول پاسخگویی و زمان بندی برای انجام اقدامات مقتضی را در رویه قبلی فراهم نمی کند.
وی یادآورد شد: بانک مرکزی با همکاری شرکت کاشف به منظور حل این معضل یک سامانه هوشمند برای رسیدگی تخلفات و جرایم مالی در بستر الکترونیک تحت عنوان سامانه تعاملی کاشف را طراحی و پیاده سازی کرده که در این سامانه ارتباط بین مقام قضایی، مقام انتظامی، بانک ها و بانک مرکزی از طریق مکانیزم کارتابلی و الکترونیکی انجام می شود.
حکیمی افزود: ارجاعات در این سامانه به صورت سیستمی ثبت و مسئول پاسخگویی در بانک ها مشخص و انجام اقدامات مقتضی مشخص می شود و در نهایت اقدامات مقتضی بر اساس پیامک هایی که در این سامانه ارسال می شود، انجام می شود.
وی با بیان اینکه حرکت از مدل سنتی به بستر هوشمند در این روند به طور قطع با چالش هایی متعددی در بانک ها مواجه است، گفت: بانک مرکزی به منظور حل این مشکل تعاملات خود را با بانک ها در این بخش، افزایش می دهد و با شنیدن مشکلات و نظرات بانک ها فرآیند مهاجرت به این بستر را تسهیل می کند.

اجرای احکام قضایی سامانه تعاملی کاشف یک الزام است

حکیمی با اشاره به دو چالش اساسی در ادامه فعالیت سامانه تعاملی کاشف اظهار داشت: بحث حوزه مسئولیت یکی از مشکلات است و بانک ها باید این بستر را به عنوان بستر رسمی ارسال حکم قضایی بپذیرند، زیرا پیام هایی که در این سامانه ارسال می شود با تایید دادستانی و به عنوان احکام قضایی لازم اجرا است و عدم اجرا یا تاخیر در پاسخگویی به عنوان سر باز زدن از اجرای احکام قضایی و دستورات دادستانی قلمداد می شود.
معاون بانک مرکزی افزود: اگر به دلیل تاخیر و یا عدم اجرای حکم اتفاقی رخ دهد، جبران خسارت ناشی از آن، بر عهده بانک مربوطه است و سامانه تعاملی کاشف بستری یگانه برای تبادل پیام های مربوط بین سیستم بانکی، قضایی و انتظامی است.
وی چالش دوم را روند زمانبندی در پاسخگویی دانست و گفت: یکی از اهداف کلیدی در راه اندازی این سامانه، کاهش زمان چند روزه برای رسیدگی به مشکلات و تخلفات احتمالی در شبکه بانکی و پرداخت است. از اینرو پاسخگویی در زمانبندی مشخص شده به پیام های ارسالی در این سامانه و انجام اقدامات مقتضی در زمان تعیین شده اهمیت حیاتی در این روند دارد.
حکیمی یاداور شد: محول کردن پاسخگویی به پیام های ارسالی سامانه تعاملی کاشف در زمان اداری و انتظار ارسال نامه رسمی و واگذاری صدور این فرآیند به مقام دیگر که زمان رسیدگی را افزایش و منجر به تاخیر در پاسخگویی شود به هیچ عنوان در این روند پذیرفته نیست.
وی با تاکید بر اینکه پاسخگویی به پیام های سامانه تعاملی کاشف که به مثابه حکم قضایی است باید بر اساس زمانبندی های مشخص شده انجام شود، اظهار داشت: اگر اقدامات مقتضی در زمانبندی مشخص انجام نشود، دارای عواقب و جبران خسارت از سوی بانک ها است.

تاکید بر صراحت اعتبار وسندیت دستورات قضایی سامانه تعاملی کاشف

امیری، معاون دادستانی افزایش سرعت پاسخگویی به جرایم را هدف اصلی راه اندازی سامانه تعاملی کاشف عنوان و یادآور شد: آمار دادسرای سراسر کل کشور بیانگر سرعت انتقال وجوه در فعالیت های کلاهبردارانه در کمتر از یک روز و خروج آن از شبکه بانکی و از دست رفتن مال بزه دیدگان دارد که چند وجهی بودن این سامانه با حضور ضابطین قضایی و ایجاد ارتباط سیستمی بین پلیس اگاهی و پلیس فتا منجربه طرح شکایات به صورت انلاین در این سامانه و جلوگیری از جرایم کلاهبرداری ها می شود.
وی با اشاره به ماده ۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری، خاطر نشان کرد: به استناد این ماده تمامی نهادهایی که از وقوع جرمی در حیطه کاری خود اطلاع می یابند، مکلف به گزارش آن به دادستانی هستند و سامانه کاشف این بستر تعاملی را در شبکه بانکی و پرداخت ایجاد کرده است.
امیری تصریح کرد: در همایشی که با حضور معاونین فضای مجازی دادستان مراکز استان های سراسر کشور در قوه قضاییه با حضور ریاست دادستانی کل کشور، رییس مرکز ملی فضای مجازی و رییس پلیس فتا در ۲۴ مرداد برگزار شد سامانه تعاملی کاشف به صورت رسمی افتتاح و در اختیار مراجع قضایی قرار گرفت و این جلسه با هدف شفاف سازی مسائل و رفع ابهامات بانک ها برای استمرار بهتر روند کار برگزار شده است.
امیری با استناد به ماده ۶۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری قانون جدید قانون دادرسی الکترونیکی که به صراحت اعتبار وسندیت دستورات قضایی به صورت الکترونیکی اشاره کرد و گفت: مسئولیت قانونی اعم از کیفری و حقوقی عدم اقدام به موقع نسبت به دستورات قضایی در سامانه تعاملی کاشف بر عهده بانک و موسسه اعتباری متبوع بوده و مسئولیت جبران هرگونه خسارت وارده به اشخاص حقیقی و حقوقی نیز به دلیل عدم اجرای این دستورات در زمانبدی مشخص نیز بر عهده بانک و موسسه اعتباری است.
وی تاکید کرد: توقع دادستانی از بانک ها و موسسات اعتباری رعایت زمانبدی الزام شده از سوی بانک مرکزی در سامانه کاشف برای جلوگیری از ضرر و زیان شهروندان در جرایم فضای مجازی در حوزه بانکداری و پرداخت است.
امیری با تاکید بر افزایش سرعت عمل و مسئولیت پذیری ها در فرایند پاسخگویی به دستورات قضایی ارسالی در سامانه تعاملی کاشف گفت: درخواست دادستانی کل کشور از بانک مرکزی بررسی عملکرد بانک ها به صورت ماهانه در اجرای دستورات کیفری این سامانه و اطلاع رسانی تعلل بانک ها در این بخش است.

نظارت مدیران ارشد بانکی بر حُسن اجرای تعهدات در سامانه تعاملی کاشف

اطهری در پنل ارائه سامانه تعاملی کاشف اظهار داشت: آنچه از بانک ها انتظار می رود پایش و پاسخگویی به دستورات قضایی ثبت شده در زمانبندی مشخص شده در سامانه تعاملی کاشف و نظارت دقیق مدیران ارشد بانک بر حُسن اجرای تعهدات بانک در قبال دستورات ارسال شده در این سامانه است.
وی با اشاره به دسته بندی دستورات قضایی که برای بانک ها در سه حوزه حساب بانکی، کارت بانکی و اطلاعات تکمیلی صادر می شود، خاطر نشان کرد: زمان پاسخگویی به دستورات در بخش حساب و کارت بانکی یک ساعت و در بخش اطلاعات بانکی ۲۴ ساعت در نظر گرفته شده است.
اطهری با اشاره به زمانبدی اجرای این طرح، یادآور شد: از زمان ابلاغ این بخش نامه به شبکه بانکی از ۷ شهریور ماه یک فرصت ۱۰ روزه برای آمادگی بانک ها در نظر گرفته شده و از تاریخ ۱۷ شهریور ماه پاسخگویی در تمام ایام هفته ازساعت ۷ و ۳۰ دقیقه تا ساعت ۱۷ مطابق سطح خدمات تعیین شده و پاسخگویی در ایام تعطیل و ساعات غیر اداری به استثنای مورادی که مربوط به اطلاعات تکمیلی می شود مطابق زمانبدی یک ساعت و از ۱۷ آذرماه پاسخویی در تمام روزهای هفته به صورت شبانه روزی و بر اساس زمانبندی این سامانه است.
معاون شرکت کاشف به ایجاد دسترسی برای نمایندگان بانک ها و معاونت های فضای مجازی دادستانی مراکز استان ها که ۳۱ قضات را در بر می گیرد اشاره کرده و گفت: دستورات از سوی این قضات به صورت مستقیم به سامانه وارد می شود و دیگر دسترسی ها در اختیار نمایندگان پلیس فتا و در اختیار مسئولان شرکت شاپرک برای پاسخگویی در شبکه پرداخت قرار دارد.

گزارش عملکرد بانک ها در سامانه کاشف به صورت ماهانه اعلام می شود

آقایی پور نیز با اشاره به برگزاری جلسات متعدد در زمان اجرای آزمایشی سامانه تعاملی کاشف با بانک ها اظهار داشت: مهاجرت از روش سنتی پاسخگویی به جرایم به سیستمی به طور قطع با چالش هایی مواجه است ولی روند فعالیت در این سامانه مناسب ارزیابی شده است.
وی سامانه تعاملی کاشف را بازوی اجرایی بانک مرکزی در پیشگیری و مقابله با جرایم مالی در فضای مجازی و فعالیت مجرمانه سایت های قمار و شرط بندی دانست و گفت: عملکرد بانک ها در این سامانه ماهانه گزارش و اعلام می شود.