آزاد سازی به معنای گران سازی نیست

شيوا نيك وظيفه: بازدهی بخش مسافرت های هوایی ، به شدت به هماهنگی بین عملکرد شبکه ارتباطی  به عبارتی فرودگاه‌ها و سيستم بررسی ترافيک هوايی و جریان  مخابره پيام‌ها و به تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری وابسته است.
با توجه به مقررات و ويژگی هر کشور و شرايط اقتصادی- سياسی کشورها، تصمیمات عملیاتی و سرمایه گذاری بسیار محدود است. در نتیجه محدودیت‌های اعمال شده بر مسیرها و ورود بنگاه ها به اين صنعت و کنترل قیمت ها سبب می شود خطوط هواپیمایی تنها به رقابتی کم در حوزه غذا، کیفیت خدمه هواپیما و تعداد پروازها محدود باشد. اين درحالي‌است که امروزه بازار حمل ونقل هوایی در سطح جهانی، به نحو قابل توجهی تغییر کرده. در اکثر کشورها خطوط هواپیمایی سر قیمت ها به رقابت می پردازند و اين سبب شده تا قیمت بلیت به شدت کاهش یابد و افراد بسیاری متقاضی  سفر هوایی باشند و پويايی در اين صنعت مشهود باشد. به سبب همین تحرک اقتصادی شاهد توسعه بيشتر در اين صنعت خواهيم بود. توسعه اقتصادی کشور در گروی‌ داشتن حمل و نقل هوایی کارآمد و به روز است و آزاد‌سازی نرخ بلیت هواپیما توان عملیاتی شرکت‌های هواپیمایی‌، سرویس دهی و نوسازی ناوگان هوایی کشور را تضمین خواهد کرد و چنین تصمیمی در بیرون مرزها نیز به عنوان مقدمات رشد و توسعه اقتصادی کاربردی و موفقیت آمیز بوده است‌.
برخی بر اين عقيده اند که آزادسازی یعنی رشد نرخ‌ها در حالی که آزادسازی به معنای افزایش قیمت بلیت نیست  و اين يک تصور کاملا اشتباه به حساب می آيد و این اتفاق الزاماً رخ نمی‌دهد. آزادسازی نرخ‌ها سبب خواهد شد تا فضا بيشتر رقابتی شود و چه بسا برای کسب تقاضا کننده بيشتر، کاهش قيمت را در کنار بهبود کيفيت شاهد باشيم و با اجرای این قانون ممکن است در بسیاری از مسیرها، برخی از روزها و‌ ساعات مشخص، قیمت‌ها نسبت به نرخ‌های تکلیفی هم ‌کاهش یابد. اين اقدام با هدف بهبود شرایط سفر، افزایش رضایتمندی مسافران و ارتقای فضای کسب و کار در حوزه سفرهای هوایی داخل کشور ایران، آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازهای داخلی اعم از پروازهای برنامه‌ای و دربستی انجام شده است.
چندی پیش آخوندی، وزیر راه و شهرسازی نيز به خاطر برخی از مشکلات در این زمینه راهی مجلس شد و در نهایت وعده هایی برای بهبود شرایط در این وزارتخانه از سوی وی داده شد. در نهايت شاهد بوديم مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری از آزادسازی نرخ بلیت ۱۷۰ مسیر داخلی خبر داد و گفت: با تصویب شورای عالی هواپیمایی نرخ بلیت هواپیما در ۱۷۰ مسیر داخلی آزاد شد و ۸۷ مسیر همچنان جزو مسیرهای حمایتی قرار گرفت. به طوري‌که نرخ بلیت پرواز مسیرهای منتهی به جزایر کیش و قشم، شهرهای نفتی و مسیرهای انفرادی و مسیرهای جدید آزادسازی در اولويت اجرای اين طرح قرار دارند.  قیمت بلیت پروازهای خارجی در ایران مدت‌ها پيش آزاد شد و هیچ سقف و کفی برای نرخ‌ها تعیین نشد، در آزادسازی نرخ بلیت پروازهای داخلی نیز سقف‌ و کفی برای نرخ بلیت در نظر گرفته نشده است.
نرخ بلیت هواپیما طبق قانون برنامه باید تا پایان سال اول برنامه پنجم توسعه معادل با سال ۱۳۹۰ نسبت به متنوع‌سازی نرخ بلیت و از ابتدای سال سوم اين برنامه در سال ۱۳۹۲ برای برنامه پنجم توسعه آزاد می شد، اما به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های لازم و عدم کشش بازار، اجرای آن به تعویق افتاده بود.
تاکنون قیمت بلیت پروازهای داخلی به‌صورت تکلیفی تعیین می شد و انباشت بدهی شرکت های هوایی، آنها را در شرایط بسیار بد اقتصادی قرار داده است. با اعمال اين قانون به منظور ایجاد فضای رقابتی و رونق هر چه بیشتر فرودگاه‌های کشور مسیرهای پروازی از لحاظ نرخ و شبکه پروازی در دو گروه مسیرهای مشمول آزادسازی نرخ و مسیرهای حمایتی دسته‌بندی شده است و در خصوص مسیرهای حمایتی نرخ بلیت به مدت یکسال، توسط سازمان هواپیمایی کشوری تعیین و اعلام می‌شود، پس از دوره یکساله این مسیرها نیز با صلاحدید سازمان مشمول آزادسازی نرخ خواهند شد.
اسعدی سامانی، دبیر انجمن‌ شرکت‌های هواپیمایی در راستای اين اقدام عنوان کرد:  آزادسازی قيمت‌ها کمک خواهد کرد تا تمرکز را در بخشی ديگر بيشتر معطوف کنيم و نوسازی ناوگان را یکی از دستاوردهای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما می داند. در این شرایط شرکت‌های هواپیمایی باید به سمت افزایش کیفیت و خدمات و نوسازی ناوگان حرکت کنند. سن ناوگان هوایی کشور زیاد است و این مسئله می تواند در کاهش سن هواپیماهای شرکت های هوایی بیسار تاثیرگذار باشد زیرا با نرخ های تکلیفی سودی عاید شرکت ها نمی شد.
با آزادسازی قيمت، خطوط هوایی می توانند بسته‌های قیمت و کیفیت متنوعی را ارائه کنند و با برآورده کردن تقاضای مصرف کننده ها به ویژه مسافران کاری خدمات ارزان قیمت  داشته باشند و با افزایش شفافیت قیمتی تغییراتی  را به تدریج در دستور کار خود قرار دهند. شرکت‌های هواپیمایی می‌توانند در شرایط نرخ‌های آزاد، با کاهش قیمت، مسافر بیشتری را جذب کرده و با هزینه کمتری مسافر را جابه‌جا کنند؛ در این شرایط هر شرکتی که قیمت کمتری ارائه دهد،‌ مسافر بیشتری را جذب می‌کند.همچنین شرکت‌های هواپیمایی ملزم شده‌اند در راستای افزایش خدمات، با ارائه کیفیت بهتر، برای جذب مشتری بیشتر اقدام کنند.
آزاد سازی قیمت بلیت پروازها مزيت ديگری نيز دارد، اعمال نرخ‌های تکلیفی شرایطی ‌برای سوء استفاده برخی چارترکنندگان و واسطه‌گران فراهم می‌کرد زیرا می‌توانستند در زمان‌های مختلف با نرخ‌ها بازی کنند و قیمت‌ها را افزایش دهند اما با اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، ایرلاین این اختیار را دارد که در زمان و مسیرهای مختلف، به تناسب هزینه‌ها، نرخ را تعیین کند.
در صورتی‌که طرح آزاد سازی قیمت بلیت پروازها به درستی اجرا شود، شاهد تحولات اساسی در ارائه خدمات هوایی در کشور خواهیم بود، ضمن اینکه در صورت تاخیر پروازها شرکت ها موظف به پرداخت خسارت به مسافران خود هستند.البته بايد از منظری ديگر هم به اين مسئله نگاه کرد. اين تصميم اگر چه فواید و منافعی در بلند مدت دارد اما مشکلاتی نيز به سبب آزادسازی ايجاد می شود که قابل چشم پوشی نيست . بعد از اعلام این خبر،  شرکت‌های هواپیمایی قیمت های بلیت های خود را به طور نا گهانی برای روزهای آتی افزایش دادند . قیمت برخی از بلیت ها تا ۴۰ درصد هم گران شده و این در حالی است که هنوز کیفیت این سفرها تغییری نکرده است.
قيمت بليت هواپيما از تهران به سمت مشهد در هفته جاری به شکلي تصاعدي افزايش پيدا کرده و در روزهاي يکشنبه و دوشنبه مي‌توان بليت‌هايي با قيمت کمتر از 200 هزار تومان نيز پيدا کرد، اما هر چه به روزهاي پاياني هفته نزديک مي‌شويم قيمت‌ها زياد می شود.  در روز سه‌شنبه شرکت‌هاي مختلف هواپيمايي از سمت تهران به مشهد پرواز دارند و در اين بين ارزان‌ترين نرخ مربوط به پرواز ايران‌اير تور با قيمت 214 هزار تومان خواهد بود. پس از آن نرخ‌ها به بيش از 250 هزار و 300 هزار تومان هم مي‌رسد. در اين راستا پرواز هواپيماي فوکر 100 قشم‌اير 341 هزار تومان خواهد بود که براي روز سه‌شنبه 17 آذر گران‌ترين پرواز به حساب مي‌آيد.
در روز چهارشنبه قيمت‌ها بالاتر می رود تا جايي که تمام نرخ‌هاي پروازي در اين روز به بيش از 300 هزار تومان افزايش يافته و ميانگين نرخ 350 هزار تومان براي يک پرواز رفت از تهران به مشهد محاسبه مي‌شود. در اين بين پرواز 2806 هواپيمايي معراج که با ايرباس 320 انجام خواهد شد براي يک بليت رفت از تهران به مشهد 484 هزار تومان نرخ‌گذاري شده است. رسيدن بليت از مبدا تهران به مشهد به مرز نيم‌ميليون تومان آن هم تنها چند روز پس از آزادسازي نرخ‌ها اين نگران کننده است.
آزادسازی نرخ بلیت بايد منجر به کاهش قیمت بلیت های هواپیما شود البته در کوتاه مدت رسيدن به اين هدف کاری دشوار و توقعی غير معقول است و در طول زمان است که قيمت‌ها مسير درست خود را پيدا خواهند کرد.

179/