وزارت ارتباطات در مسیر توسعه

موبنا – با توجه به اینکه روزهای پایانی سال را شاید بتوان بهترین زمان و فرصت برای نقد و ارزیابی عملکرد دولت در این مدت دانست، برآن شدیم تا ارزیابی عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری را از زبان فعالان بخش خصوصی و دولتی جویا شویم هرچند در این مطلب جای بیشتر مدیران دولتی خالی است؛ مدیرانی مسئول که بسیار علاقه‌مند بودیم عملکرد دولت را از زبان آنها بشنویم ولی متأسفانه با وجود نامه نگاری‌های متعدد و ده‌ها تماس و روزها انتظار، این مهم شکل نگرفت و کماکان، بیشتر بخش خصوصی بود که با روی گشاده پاسخگوی سؤالات ما بود، سؤالاتی به این شرح:

از نگاه شما وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دقیقاً باید کدام طرح را در این حوزه با قدرت پیگیری کند که تا پایان عمر دولت یازدهم به نتیجه برسد؟
عملکرد دولت تدبیر و امید در حوزه فناوری را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه نقاط ضعف یا قوتی را می‌توانید برای آن برشمارید؟
کدام اقدام وزیر ارتباطات در طول وزارت ایشان در ذهن شما ماندگار بوده است؟

منتظر روزهای بهتر هستیم

تلاش‌های مناسب و کارنامه مثبت دولت در حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات فصل مشترک نگاه کارشناسان و مدیران پاسخگوست و بیشتر آنها به بهبود زیرساخت و شبکه ارتباطی کشور در طول فعالیت دولت یازدهم اذعان دارند.
حسین مهری، مدیرعامل شرکت پست جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه در طول فعالیت دولت یازدهم، شاهد حجم گسترده کار در وزارت فناوری ازجمله توسعه پهنای باند و زیرساخت‌های کشور و فیبرنوری بوده‌ایم می‌گوید: در مدتی که از فعالیت دولت تدبیر و امید می‌گذرد، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش‌های مختلف عملکرد مناسبی داشته و طرح‌های متعددی را اجرا کرده است که همگی می‌توانند در پیشرفت کشور تأثیرگذار باشند ولی به نظر من، همه این طرح‌ها و بخش‌ها باید به موازات هم پیش بروند چون اگر فقط به یک پروژه خاص توجه کنیم خروجی خوبی نخواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال اگر پهنای باند افزایش یابد ولی نتوان اپلیکیشن‌ها را طراحی کرد و در اختیار مردم قرار داد درست مانند اتوبانی بدون خودرو است به همین دلیل معتقدم همه طرح‌ها باید با هم پیش بروند و نمی‌توان به طور مشخص انگشت روی طرحی گذاشت و گفت که وزیر ارتباطات باید در مدت زمان باقیمانده از عمر دولت یازدهم به آن بهای بیشتری بدهد.مهری، در زمینه عملکرد دولت یازدهم در حوزه فناوری نیز معتقد است که در بخش ارتباطات در برخی زمینه‌ها ازجمله توسعه پهنای باند و توسعه اینترنت، 3تا 4برابر و حتی گاه تا 5برابر دولت قبل کار انجام شده و دولت در زمینه نسل‌های جدید اینترنت همراه نیز بسیار موفق عمل کرده است به صورتی که اکنون بیشتر شهرهای کشور زیر پوشش نسل سوم و چهارم شبکه تلفن همراه قرار دارند.
مدیرعامل پست نگاهی هم به حوزه فعالیت خود دارد و معتقد است: دولت تدبیر و امید در بحث پست، پست بانک و پیام نیز بسیار موفق عمل کرده و در هر 3بخش، اقدام و حمایت‌های خوبی وجود داشته و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای به ثمر رساندن همه این بخش‌ها وقت زیادی گذاشته است. وی با اشاره به تحویل گرفتن شرکت پست با 3هزار و 550میلیارد ریال زیان و داشتن بدهی‌های سنگین، می‌گوید: در دولت تدبیر و امید توانستیم روند زیان را متوقف کرده و حداقل در سال 93 مجموعه را به نقطه سربسر برسانیم ولی زیان‌های انباشته هنوز وجود دارد. مدیرعامل پست کشور می‌افزاید: راه‌اندازی حدود 18 سرویس جدید در مجموعه پست که همگی با نگاه سه بعدی مورد توجه و تأکید اتحادیه جهانی پست یعنی بحث «فیزیکی،الکترونیکی ومالی»، همخوانی دارند،موجب ثبات این شرکت شد تا بتواند بخش عمده بدهی هایش را پرداخت کند.
مدیرعامل شرکت پست ادامه می‌دهد:دولت یازدهم در کنار موفقیت هاو نقاط قوتش بی‌شک نقاط ضعفی هم دارد ولی ما باید ببینیم دولت تدبیر و امید، در زمان آغاز به کار مجبور به مواجهه با چه مشکلات بزرگی بود. اگر در آن زمان، شرایط مشابه امروز بود ما مطمئناً باید شتاب بیشتری می‌گرفتیم ولی واقعیت این است که وقتی دولت تحویل گرفته شد، تمام بخش‌ها به هم ریخته و بلاتکلیف بود و مشکلات عدیده ای سر راه دولت قرار داشت. طبیعتاً دولت تا بتواند مشکلات را حل کند و مجموعه سازمان‌ها و شرکت‌هایی که از ریل خارج شده بودند را به ریل بازگرداند 2تا3سال زمان لازم دارد.
وی می‌گوید: کمتر می‌گویند دولت چه وضع نابسامانی را تحویل گرفته است در حالی که در نقد عملکرد یک مجموعه، باید به همه این موارد توجه داشت. این در حالی است که مهری، نسبت به سال‌های باقیمانده عمر دولت بسیار امیدوار است و اعتقاد دارد ازحالا به بعد در همه بخش‌های دولت شاهد رشد وشکوفایی بیشتری خواهیم بود و با توجه به اینکه بحث برجام، به فرجام رسیده است می‌توان به همه موفقیت‌ها شتاب بیشتری بخشید.
مدیرعامل شرکت پست، معتقد است چون نگاه واعظی، خدمت‌رسانی به مردم و توسعه است، با وجود سر و صدای زیادی که به پا شد، اجازه افزایش تعرفه را نداد و در بحث فیلترینگ نیز یک تنه ایستاد و با وجود فشارهای مختلف باز هم ایستادگی کرد که هریک از این موارد در ذهن من ماندگار شده است. مهری همچنین می‌گوید: ازسوی دیگر در شرایطی که بسیاری، توسعه پهنای باند را در اولویت نمی‌دانستند، وزیر ارتباطات با اعتقاد به اینکه این توسعه، به نوعی توسعه فرهنگی،اجتماعی و اقتصادی را به دنبال دارد بر سر حرف خود ایستاد و تلاش هایش را چند برابر کرد چرا که می‌دانست با توسعه پهنای باند،اطلاع‌رسانی شتاب می‌گیرد و علاوه بر شفاف سازی،در بستر الکترونیکی نیز می‌توان کارهای اقتصادی فراوانی انجام داد.
توسعه تلفن همراه کار ماندگار وزارت ارتباطات

« کارها و طرح‌های ارتباطات، کاملاً مستمر است و یک مقطع خاص ندارد که بتوان آنها را از یکدیگر تفکیک کرد و به طور مشخص گفت که بهتر است به کدام طرح ویژه بیشتر پرداخته شود، بویژه اینکه هرروز تکنولوژی و بحث‌های جدیدی مطرح می‌شود ولی در کل، فکر می‌کنم کار درست، این است که به طرح‌ها و اموری مانند پروانه FCP که مجوز آن ارائه شده و همچنین اپراتورهای مجازی تلفن همراه(MVNO)بیشتر بها داده شود تا بتوان آن را به سرانجام رساند و شاهد آثار مثبت آن در طول فعالیت دولت تدبیر و امید بود.»
این، بخشی از نظرات سیداحمد معتمدی درباره اولویت کاری دولت است که سابقه وزارت پست و تلگراف و تلفن دولت اصلاحات را در پرونده خود دارد و حالا هم در کسوت رئیس دانشگاه امیرکبیر فعالیت می‌کند.
معتمدی اعتقاد دارد در دولت یازدهم،مجوزهای خوبی اعطا شده و باید این امور را دنبال کنیم که تا پایان عمر دولت تدبیر و امید به نتیجه برسد وگرنه ممکن است در دولت بعد، کارهای نیمه تمام، ابتر بماند. وی می‌گوید: ما همیشه سعی می‌کنیم یک مقطع 4ساله را برای فعالیت در نظر داشته باشیم و در دانشگاه نیز همین برنامه را داریم و تلاش می‌کنیم که در پایان دوره چهارساله، کار نیمه تمامی نداشته باشیم و کارها را به اتمام برسانیم بنابراین اولویت، تمام کردن کارهای نیمه تمام و نظارت بر مجوزهای ارائه شده است تا بتواند به سرانجام برسد.
وزیر سابق دولت اصلاحات در مورد عملکرد دولت و مجموعه وزارت ارتباطات در حوزه فناوری، اعطای مجوزها و فراهم شدن بستر مناسب به منظور تلاش اپراتورها برای توسعه نسل سوم و چهارم شبکه تلفن همراه را از نقاط قوت دولت تدبیر و امید می‌داند و معتقد است هرچند هنوز این طرح‌ها کامل نیست ولی سرفصل جدیدی بوده و شاید بتوان آن را مهم ترین اقدام دولت دانست.
معتمدی ادامه می‌دهد: از آنجا که مشکلات مربوط به تحریم‌ها باعث شده بود تا زیرساخت‌ها قدیمی بمانند، دولت برای رفع این مشکل تلاش مضاعفی داشته و فکر می‌کنم اگر این طرح‌ها در مدت باقیمانده عمر دولت یازدهم به سرانجام برسد بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
وی با بیان اینکه شبکه و تجهیزاتی که اکنون در اختیار شرکت ارتباطات زیرساخت قرار دارد، همچنان قدیمی است و حتماً نیاز به بازنگری دارد، می‌افزاید: اطلاع دارم پیش از این، شرکت زیرساخت چندبار برای این منظور اقدام کرده بود ولی با مشکل برخورد کرده است پس امیدوارم که افزایش شبکه فیبر نوری و خرید تجهیزات جدید از کارهایی باشد که بعد از اجرای برجام انجام شود چون درغیر این صورت ممکن است به مشکل بربخورد. معتمدی، بحث نسل سوم و چهارم شبکه تلفن همراه را نیز جزو کارهای ماندگار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت یازدهم می‌داند.
هدفی به نام برون سپاری

اما این، تنها وزیر پیشین دولت اصلاحات نیست که اعطای مجوزFCP به اپراتور‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه ارتباطات را یکی از بهترین کارهای دولت تدبیر و امید می‌داند چرا که صابر فیضی مدیرعامل سابق شرکت مخابرات ایران هم بر این موضوع تأکید دارد و می‌افزاید: بعد از اعطای مجوز، حالا به نظر می‌رسد اولویت وزارت ارتباطات، باید حمایت و پشتیبانی از این طرح و فعالان این عرصه باشد تا مجوزها به طور کامل به نتیجه برسد چرا که با انجام این کار، بازار تلفن ثابت نیز رقابتی می‌شود.
وی همچنین با اشاره به اهمیت بالای ترانزیت و ترافیک ارتباطی از ایران، معتقد است که این موضوع باید در دولت یازدهم، به طور جدی پیگیری شود تا بتوان نتیجه آن را تا پایان عمر دولت شاهد بود، چرا که درآمد این بخش، کمتر از درآمد نفت نخواهد بود. مدیرعامل سابق شرکت مخابرات ایران، عملکرد دولت در حوزه فناوری را متوسط می‌داند و اعتقاد دارد برنامه‌هایی که روی کاغذ پیاده شده خیلی خوب است اما به نظر می‌رسد در مرحله عمل و اجرا، این روند با کندی پیش می‌رود. از نگاه فیضی، دولت باید مصوبات خود را به جد پیگیری کند تا به مرحله اجرایی برسد و کارها شتاب بگیرد.
وی ادامه می‌دهد: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نباید کاری را خود انجام دهد بلکه باید برون سپاری کند چرا که اگر کاری با بودجه دولت و هزینه‌های دولت در این وزارتخانه انجام شود، در واقع کاری منفی است.فیضی درباره کار ماندگار وزیر ارتباطات نیز به بحث رقابتی کردن بازار که در کمیسیون مطرح شده است، اشاره می‌کند.
بها دادن به بخش خصوصی از سوی دولت

ناصرعلی سعادت رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور(سازمان نصر) هم با بیان اینکه مهم نیست چقدر از عمر دولت باقی مانده است،می گوید: موضوع مهم، نحوه استفاده از این زمان است چرا که سال آینده، نقطه شروع برنامه ششم توسعه است و دولت باید در راستای آن عمل کند. به هر حال اهداف کلان با پایان دوره فعالیت یک دولت تمام نمی‌شود، چرا که این موارد،اصولی است که اقتصاد و صنعت، بر مبنای آن بنا شده‌اند و وزارتخانه‌های مختلف نیز در امتداد آن حرکت می‌کنند. وی با اشاره به موفقیت دولت در اجرای برجام و برداشته شدن تحریم‌ها، اعتقاد دارد دولت یازدهم باید در فرصت ایجاد شده و زمان باقی مانده از عمرش، اقداماتی که از برنامه پنجم توسعه باقی مانده و به برنامه ششم منتقل شده‌است را در اولویت قرار دهد و مهم ترین موضوع برنامه ششم نیز رسیدن به 8درصد توسعه است.
سعادت می‌افزاید: سؤال درست این است که در مدت پیش رو، چگونه میان بخش خصوصی و دولت همکاری را ایجاد کنیم تا در سال نخست برنامه ششم توسعه، مسیر رسیدن به 8درصد توسعه اقتصادی میسر شود چرا که این یک جریان پیوسته برای توسعه کشور است. رئیس سازمان نصر عملکرد دولت را نیز درمجموع صددرصد مثبت می‌داند و معتقد است هنگامی که دولت شروع به کار کرد، تحت سیطره تحریم‌های ظالمانه بود ولی طی سه سال فعالیت خود، تلاش کرد تا تحریم‌ها را برطرف کند و انجام توافق و اجرایی شدن برجام در حافظه تاریخ باقی خواهد ماند. سعادت تأکید دارد که دولت یازدهم و دکتر واعظی بهترین عملکرد را نسبت به دولت‌های قبل دارند و اقدامات مؤثر بسیاری مانند برگزاری نشست‌های وزیر با فعالان بخش خصوصی را نمونه ای از تلاش‌های درخور توجه در این دوره می‌داند هرچند معتقد است همچنان، جای شرکت‌های بزرگ تولیدکننده نرم افزار، محتوا، خدمات، ارائه سرویس، خدمات ارزش افزوده خالی است. وی می‌گوید: رویکرد وزارتخانه را می‌توان از همین نشست‌هایی که هر سه ماه یکبار برگزار می‌شود، ارزیابی کرد. با اینکه هیچ دولتی به اندازه دولت تدبیر و امید به بخش خصوصی توجه نکرده است ولی این، کافی نیست و باید با تکیه بر اصل 44 و اقتصاد مقاومتی، برای مشارکت بخش خصوصی فرصت‌سازی بیشتری شود.
سعادت، انتقادهایی را نیز به دولت وارد می‌داند اما معتقد است که در طرح این موضوع، باید منصفانه نگاه کرد و به شرایط سه سال گذشته نیز توجه داشت. از نگاه سعادت، یکسری موضوع‌ها از سالیان گذشته مطرح بوده که اکنون گریبانگیر این دولت نیز شده است و می‌افزاید: از زمانی که وزارت پست، تلگراف و تلفن داشته‌ایم بخش ارتباطات نقش و حضور پررنگ تری داشته است و با آنکه در سال 83 به وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات تبدیل شد، همچنان فرهنگ و تجربه ذهنی ارتباطات در این وزارتخانه باقی مانده و بخش فناوری اطلاعات مغفول مانده است.
رئیس سازمان نصر درباره اقدام ماندگار وزیر ارتباطات می‌گوید: تلاش‌های مثبت فراوانی از دکتر واعظی دیده‌ایم که هریک می‌توانند ماندگار باشند به عنوان مثال، پیش از دولت یازدهم و وزارت ایشان، حداکثر پهنای باند اینترنت در کشور 128 کیلوبایت بود و اینترنت تلفن همراه نیز عملاً وجود نداشت، اما درحال حاضر وضع به گونه‌ای پیش رفته است که در سطح منطقه، حرفی برای گفتن داریم و باید گفت که همه این اقدامات ماندگار است. وی، اقدامات وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات که دراین دوره برای توسعه شبکه داخلی و ارتقای پهنای باند انجام داده است را نیز ماندگار می‌داند و می‌افزاید: وزارت ارتباطات در حال حاضر هم اقداماتی را در زمینه دیتاسنتر در دست اجرا دارد که در امتداد فعالیت هایش در سال آینده به بار می‌نشیند. سعادت،همچنین صدور پروانه‌های FCP و MVNO را از جمله اقدامات مهم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌داند که با توجه به مدت اعتبار آن، حداقل تا 10 سال آینده ماندگار خواهد بود و معتقد است علاوه بر تمام اینها، فرهنگ بها دادن به بخش خصوصی در این دوره بناگذاشته شد و دادن کرسی‌های مشورتی به بخش خصوصی پایه گذار رسم‌هایی خوب و ماندگار است.
توسعه فناوری اشتغال‌زاست

نقش فناوری در اشتغال زایی و کمک به اقتصاد کشور نیز از موضوع‌هایی است که برخی کارشناسان معتقدند دولت باید به آن توجه ویژه داشته و اولویت کارش را در مدت باقیمانده بر این محور قرار دهد.
سید هادی حسینی، عضو کمیته ارتباطات کمیسیون صنعت و معدن مجلس درباره اولویت اجرای طرح‌ها می‌گوید: نباید حتماً یک یا چند پروژه را مد نظر قرار داد چرا که هر کدام،سهمی مشخص در توسعه حوزه فناوری دارند ولی اعتقاد دارم که در بخش فناوری نوین بازار کار بسیاری وجود دارد و باید به آن توجه داشت؛ بازارهای کاری که برای راه‌اندازی آنها هزینه زیادی نیز نیاز نیست و نسبت به سایر بخش‌ها نیاز به سرمایه بالایی ندارد و با توجه به اینکه نرخ بیکاری جوانان در جامعه زیاد است از این رو می‌توان با رونق بخشیدن به این بخش، تعداد زیادی شغل ایجاد کرد و نرخ بیکاری را در جامعه کاهش داد. این نماینده مجلس می‌گوید: برای پیشبرد پروژه‌ها باید به وزارت ارتباطات کمک کرد و جلوی دست اندازی‌ها به آن را گرفت چرا که دیده می‌شود عده ای چشم به منابع وزارت ارتباطات و فناوری دوخته‌اند در حالی که مردم به فناوری نیازمند هستند.
حسینی، بدون اشاره به نقطه ضعف دولت می‌گوید: دولت با وجود محدودیت‌های فراوان، مسیر مثبت و خوبی را پیش گرفته و عملکرد مناسبی در بخش‌های مختلف ازجمله حوزه فناوری داشته و با شرایطی هم که با لغو تحریم‌ها و آغاز اجرای برجام پیش آمده است امیدواریم دولت بتواند با رفع موانع، این مسیر را با سرعت بیشتری طی کند.
این عضو کمیته ارتباطات کمیسیون صنعت و معدن، واعظی را وزیر خوبی می‌داند که به دور از جنجال و تبلیغات، کارهای مثبت فراوانی را با آرامش انجام داده و می‌دهد. حسینی، از کارهای ماندگار وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات در دولت تدبیر و امید به موفقیت در بخش ماهواره اشاره دارد که نقاط خوبی را در کشور پوشش داده است. از نگاه وی، بالا رفتن چند برابری سرعت اینترنت و توسعه فیبر نوری که منجر به آسان تر شدن دسترسی است جای قدردانی دارد چرا که سبب تقویت کانال‌های ارتباطی با دنیا می‌شود.
رشد پهنای باند به اندازه 10 سال

احمدرضا نخجوانی مدیر عامل شاتل(یکی از دارندگان پروانه FCP) نیز در پاسخ به این سؤال که وزارت ارتباطات باید کدام طرح‌ها را در اولویت قرار دهد می‌گوید: کشور همچنان از کمبود زیرساخت‌های ارتباطی همچون ظرفیت انتقال پهنای باند بین استانی از یک سو و کمبود پهنای باند اینترنت رنج می‌برد و سرعت توسعه این زیرساخت‌ها با رشد تقاضا همخوانی ندارد. به عنوان مثال گفته می‌شود کشور مشکلی در حوزه پهنای باند اینترنت ندارد، اما شرکت‌های دارنده پروانه برای تأمین پهنای باند اینترنت همچنان مشکل دارند و گاه مجبورند در انتظار چند ماهه بمانند. وی ادامه می‌دهد:صرف نظر از اینکه مشکل کشور، کمبود پهنای باند اینترنت باشد یا مسائل و نقصان‌های فنی، به هر روی کیفیت اینترنتی که به دست دارندگان پروانه می‌رسد نیازمند بازنگری اساسی است و شواهد و قراین نشان می‌دهد توالی افت سرعت یا کاهش ضریب دسترسی (Availability) به نسبت سال‌های قبل به شکل جدی افزایش یافته و باید برای این موضوع چاره‌اندیشی شود.به گفته نخجوانی، قیمت اینترنتی که در اختیار صاحبان پروانه قرار می‌گیرد نیز به شکل چشمگیری بالاست و فاصله جدی بین قیمت خرید و قیمت فروش به صاحبان پروانه وجود دارد که برای این موضوع نیز باید چاره اندیشی شود. وی همچنین اعتقاد دارد از آن جا که شکایت اصلی کاربران اینترنت نه از قیمت سرویس‌های اینترنت پرسرعت بلکه از نسبت قیمت به کیفیت است، بهترین اقدامی که می‌شود از سوی دولت صورت گیرد، ایجاد فضای رقابتی در حوزه Core و Edge به جای نظارت بر قیمت‌های نهایی کاربران در بخش دسترسی است که از قضا، رقابتی است.
نخجوانی در زمینه عملکرد دولت یازدهم نیز می‌گوید:دولت جدید، انصافاً عملکرد متفاوتی در حوزه ارتباطات داشته است به عنوان مثال، پهنای باند اینترنت کشور ظرف یک سال به اندازه 10 سال گذشته افزایش یافته و نحوه تعامل وزارتخانه نیز با بخش خصوصی متحول شده است. وی با بیان اینکه در دولت یازدهم در حوزه صدور پروانه نیز چند پروانه جدید وارد بازار شده است می‌افزاید: در حوزه استان‌ها هم ما شاهد تلاش وزارتخانه برای هم اندیشی و تعامل رو در روی استانداران همه استان‌ها با بخش خصوصی بوده‌ایم که رویکردی جدید و کمترتجربه شده است و بر این باوریم که دیر یا زود این تلاش‌ها به بار می‌نشیند.
مدیرعامل شاتل، البته انتقاداتی نیز به عملکرد دولت دارد و می‌گوید:با این همه، در حوزه تأمین حقوق اولیه صاحبان پروانه برای استفاده از امکانات انحصاری و به طور مشخص امکانات مخابراتی، همچنان مشکل پابرجاست و ما بر این باوریم باید در حوزه تنظیم بازار، بیش از پرداختن به جزئیات بازار، تلاش شود بازار (بخصوص در حوزه امکانات مخابراتی) رقابتی شود، چراکه این موضوع تضمین‌کننده کیفیت و قیمت در بازار ارتباطات و فناوری اطلاعات خواهد شد. نخجوانی در زمینه عملکرد ماندگار دولت تدبیر و امید نیز اعتقاد دارد: اقدام وزیر برای دفاع از جامعه مجازی و جلوگیری از مسدود شدن دسترسی کاربران به اپلیکیشن‌ها و سایت‌های مختلف ستودنی و ماندگار بوده است و می‌گوید: بی‌گمان اگر چنین رویکردی توسط وزیر اتخاذ نمی‌شد، کاربران از بسیاری امکانات حضور در فضا و شبکه‌های مجازی محروم می‌ماندند.در مجموع نیز، با وجود زمینه‌های بهبودی که در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در انتظارش هستیم، نگاه و رویکرد ایشان به کلی با وزیران قبلی در این حوزه، متفاوت است و در یادها ماندگار خواهد شد.
نیاز به شبکه‌سازی مدرن داریم

توجه به ساختار اصلی شبکه کشور نیز یکی از دغدغه‌های فعالان عرصه اینترنت پرسرعت است و دراین باره محمدعلی یوسفی زاده مدیرعامل شرکت آسیاتک معتقد است دولت تدبیر و امید در عمر باقیمانده‌اش باید به ساختار اصلی شبکه کشور توجه ویژه داشته باشد. وی با اشاره به اینکه در کشور، منابع خوبی از نظر فیبر نوری داریم می‌افزاید: در دولت یازدهم به بحث توسعه، توجه لازم شده است ولی نیاز به شبکه‌سازی مدرن داریم و در این میان، باید بحث انتقال زیرساخت را در اولویت قرار داد. به اعتقاد یوسفی زاده،اگر پروژه‌هایی که در خصوص طراحی شبکه انتقال جامع کشور پیش بینی و برنامه‌ریزی شده و بخشی هم در حال اجراست، انجام شود بزرگ ترین کار ممکن انجام شده است و واقعاً جای قدردانی دارد، چرا که نتیجه این تدبیر، به هرآنچه می‌خواهد برای در توسعه ملی انجام شود ربط دارد. هر کاری که در هر وزارتخانه و سازمانی که می‌خواهد انجام شود از مشترک خانگی گرفته تا مشترک تجاری در تمام سطح کشور حتی روستاهای کوچک، نیاز به بستر انتقال دارند.
وی می‌گوید: ایجاد دولت الکترونیک، راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، ایجاد شبکه‌های خصوصی برای برخی سازمان ها از شبکه ریاست جمهوری گرفته تا علوم پزشکی و بازرگانی و…،همه نیاز به انتقال دارند و به همین دلیل باید طراحی شبکه انتقال جامع کشور در اولویت قرار بگیرد. به اعتقاد مدیرعامل این شرکت ارائه دهنده اینترنت پرسرعت، بهترین کار دولت می‌تواند افزایش میزان پهنای باند و افزایش ظرفیت باشد چرا که مصرف در حال بالا رفتن است ولی توسعه شبکه فیبر نوری و ارتقای آن، هنوز بر حسب نیاز جامعه انجام نشده است.
از نگاه یوسفی زاده، دولت تدبیر و امید در طول فعالیت خود عملکردی مناسب داشته و نیازهای کشور را در حوزه ارتباطات، واقع بینانه دیده است و گواه آن نیز برنامه‌ریزی و طرح‌های مناسب دولت ، از تغییرات پروانه ای گرفته تا شبکه زیرساخت است. وی کمی از پایین بودن سرعت عملکرد دولت گلایه دارد اما می‌گوید: البته شاید هم نتوان آن را ضعف دولت نامید چرا که هرچه سازمان‌ها بزرگ تر می‌شوند این تأخیرها بیشتر دیده می‌شود و درواقع چنین تأخیرهایی، ماحصل وجودی آن است،ازآنجا که ما ذهنمان خصوصی است و اتفاق‌ها را چابک تر می‌بینیم اگر در این زمینه به عملکرد این ساز و کار بزرگ، انتقاد کنیم کمی بی‌انصافی کرده ایم.
مدیرعامل شرکت آسیاتک با تأمل درباره اقدامات خاص وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، ایستادگی دکتر واعظی در برابر تغییر قیمت‌ها ازجمله تعرفه تلفن و سرویس‌های اینترنتی را کار جالب وزیر می‌داند و می‌افزاید: مقابله ایشان با افزایش تعرفه‌ها برایم ماندگارتر بوده است.
اعطای مجوز نسل‌های بالاتر تلفن همراه، ماندگار بود

اپراتورهای تلفن همراه شاید بخشی از فعالان عرصه فناوری باشند که از عملکرد دولت تدبیر و امید و وزارت ارتباطات، رضایت بیشتری دارند، چرا که در شهریور سال 93 انحصار نسل سوم شکسته شد و اپراتورها برای ارائه نسل سوم و نیز چهارم شبکه تلفن همراه به کاربران، گام‌های بلندی برداشتند.
وحید صدوقی مدیرعامل همراه اول با اشاره به عملکرد مناسب دولت تدبیر و امید در حوزه ارتباطات، معتقد است اختصاص باندهای فرکانسی پایین به اپراتورها برای ارائه خدمات نسل ۴می تواند بهترین هدیه وزارت ارتباطات به اپراتورهای تلفن همراه باشد.
وی با بیان اینکه دولت تدبیر و امید در حوزه فناوری سیاست مشخصی داشته است،به بخشی از نقاط قوت عملکرد دولت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اشاره دارد و می‌گوید: افزایش پهنای باند مورد نیاز کشور، افزایش رقابت بین اپراتورها، ارزیابی منظم اپراتورها از نقاط مثبت دولت بوده است. صدوقی بدون ذکر هیچ نقطه ضعفی برای دولت، می‌افزاید: تنها موردی که می‌توان به عنوان انتظار اپراتورها از دولت تلقی کرد حمایت بیشتر از آنها در مقابل عواملی است که مانع توسعه شبکه و خدمت‌رسانی هر چه بیشتر به مشترکین می‌شود. مدیرعامل اپراتور اول کشور با بیان اینکه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم اقدامات شایان توجهی داشته، اعطای مجوز ارتقای پروانه به نسل‌های بالاتر تلفن همراه را از اقدامات ماندگار دکتر واعظی می‌داند که باعث خدمات‌رسانی بهتر به مردم شد.
رفع انحصار،راهکار افزایش حجم پهنای باند
اجرای برجام، دریچه جدیدی به سوی فعالان عرصه اینترنت گشوده است و بسیاری، اعتقاد دارند از این رهگذر می‌توان در انتظار روزهای خوبی بود به همین دلیل هم باید پهنای باند بیش از پیش مورد توجه دولت تدبیر و امید و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار بگیرد.
علی توسلی، نایب رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی استان تهران(نصر)،مشخص کردن یک اقدام خاص به عنوان اولویت نخست‌ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مدت باقیمانده از عمر 4ساله دولت یازدهم را دشوار می‌داند، چرا که در این حوزه، تنها، حل زنجیره ای مسائل است که راهگشا خواهد بود و می‌افزاید: البته اعتقاد دارم می‌توان به موضوع رفع انحصار برای تأمین پهنای باند کشور و نیز موضوع اجرایی شدن شبکه فیبر در چارچوب مجوز جدید بهای بیشتری داد.
توسلی، تعریف و تدوین نظام تعرفه گذاری در راستای کمک به ساماندهی بازار را نیز دارای اهمیت جدی می‌داند و می‌گوید: در حالی که انتظار رگولاتوری و وزارت ارتباطات،کاهش قیمت نهایی برای کاربر است ولی معتقدم کمک به افزایش کیفیت و سرعت با حفظ قیمت موجود باید در اولویت قرار بگیرد.ازسوی دیگر موضوع تعریف رابطه اپراتورها و اپراتورغالب نیز هنوز در ابهام قرار دارد که امیدواریم تا پایان دولت یازدهم، این موضوع نیز روشن شود. وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه برجام به فرجام رسیده و باقیمانده عمر دولت در شرایط پسابرجام قرار می‌گیرد بنابراین درک فرصت‌ها و تهدیدهای ورود شرکت‌های خارجی به بازار و نیز بررسی قواعد و ضوابط لازم، از نکات ضروری است و باید دولت در مدت باقیمانده،کمک کند تعامل‌ها نه تنها با بخش‌های دولتی و شبه دولتی بلکه در راستای توانمند‌سازی بخش خصوصی کشور، انجام شده و همچنین راهکاری مناسب و کارآمد برای رفع مشکل تعدد متصدیان در این حوزه طراحی و اجرایی شود.
این عضو سازمان نصر درباره عملکرد دولت تدبیر و امید نیز اعتقاد دارد:امروزه ارتباطات وفناوری اطلاعات به عنوان عامل حیاتی و تعیین‌کننده در جوامع بشری محسوب می‌شود و عملکرد وزارت ارتباطات و نقاط ضعف و قوت آن را باید با این دیدگاه مورد نقد قرار داد.توسلی می‌افزاید:ازسوی دیگر باید به این نکته توجه داشت با اینکه بیش از دوسال از روی کار آمدن دولت یازدهم می‌گذرد با این حال دولت و زیرمجموعه آن همچنان درگیر مسائل و مشکلاتی است که از دوران قبل به ارث رسیده‌ و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید روند کند اجرای برخی طرح‌ها را با این مشکلات نیز مرتبط دانست. وی با بیان اینکه جایگاه کشورمان در عرصه فناوری هنوز با آنچه می‌تواند باشد فاصله زیادی دارد اظهارمی دارد:ولی باید اذعان داشت که در دولت تدبیر و امید، تلاش‌های فراوانی شده و موفقیت‌های خوبی هم به دست آمده است، به عنوان مثال ظرفیت شبکه IP داخلی در ابتدای سال 93 و شش ماه پس از آغاز دولت یازدهم، حدود 1/2 ترابیت بر ثانیه بود که اکنون با افزایش دوبرابری به 2/4 ترابیت بر ثانیه رسیده و طبق برنامه‌ریزی‌ها، قرار است تا پایان دولت یازدهم به 20 ترابیت برثانیه افزایش یابد که این اخبار بسیار دلگرم‌کننده است و باید آن را از دستاوردهای مهم وزارتخانه تلقی کرد.
توسلی، نکته قابل تأمل دیگر را توسعه کاربران اینترنت تلفن همراه می‌داند و براساس آمارهای ارائه شده توسط مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت وابسته به سازمان فناوری اطلاعات ایران، تعداد کاربران اینترنت تلفن همراه در سه ماهه‌ نخست سال جاری را ۲۹میلیون و ۵۸ هزار و ۷۱۹نفر عنوان می‌کند درحالی که تعداد کاربران اینترنت همراه کشور در سال ۹۲ برابر با ۹میلیون و ۲۰۷هزار و ۲۵۲نفر بوده است. نایب رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نصر،ارائه مجوزهای جدید را نیز از دیگر نقاط قوت عملکرد دولت تدبیر و امید در حوزه فناوری می‌داند، چراکه این مجوزها می‌تواند راه توسعه شبکه فیبر نوری کشور را هموار کند هرچند دارندگان این مجوزها با مانعی به نام انحصار اپراتور چهارم مواجه هستند و انتظار می‌رود با اتخاذ تصمیمی مدبرانه و رفع انحصار، این گره گشوده شود.توسلی همچنین می‌گوید: با اینکه در دولت تدبیر و امید،حجم پهنای باند اینترنت کشور افزایش قابل توجهی داشته است ولیکن از آنجا که با نیاز کشور فاصله دارد تنها می‌توان نیاز را مجدد بیان و از راهکار حل آن با رفع انحصار سخن گفت چرا که تداوم وضع فعلی حتی با وجود افزایش قابل توجه حجم پهنای باند، نمی‌تواند پاسخگوی نیاز روزافزون کاربران و جامعه باشد و قطعاً در شرایط پسابرجام با تسهیل شرایط خرید در شرایط رقابتی گسترده بین المللی،منطقاً باید بتوان هم حجم و هم قیمت پهنای باند را با نیاز متناسب کرد. یادمان نرود که حرکت در راستای زدودن هر گونه انحصار و ایجاد فضای واقعی رقابتی، از ضرورت‌های توسعه آی تی است. از نگاه نایب رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نصر، اقدام و تلاش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای پایدار ماندن شبکه اجتماعی تلگرام، موضوعی است که در ذهن مردم ماندگار خواهد بود و ارائه مجوز‌های جدید نیز برای شرکت‌های فعال خاطره‌ای به‌یادماندنی تلقی می‌شود که هرگز از یاد نمی‌رود.
وی ادامه می‌دهد:با وجود دستاورد‌هایی که برشمردیم سرعت حرکت در عرصه ارتباطات و اینترنت آنچنان شتابان است که برای رسیدن به وضع مطلوب،نیازمند پرداختن با برنامه و سرعت بالا برای حل مجموعه ای از کمبودها و مشکلات هستیم. با این امید که در پایان سال 95 و در نشریه سالانه آتی روزنامه ایران، بخش قابل توجهی از انتظارات برآورده شده و به رتبه مطلوب بین‌المللی نزدیک شده باشیم.

 منبع: ایران | نویسندگان: میترا جلیلی-سوسن صادقی