تاریخچه گیربکس های خودکار
موبنا – امروزه فاکتور آسایش در خودرو نقش بسیار مهمی را بازی می‌کند. خودروسازان به هر عاملی که لذت و خشنودی راننده را صلب می‌کند حساس هستند. جعبه‌دنده‌ی خودکار یکی از فاکتورهای مهم در خودروهای مدرن امروزی است ولی هر کدام از آن‌ها بیشینه‌ای دارند. با خواندن مقاله زیر متوجه می‌شوید که جعبه دنده‌های خودکار چگونه تکامل یافتند.
جعبه دنده خودکار ایمنی
در سال ۱۹۳۷ شرکت جنرال موتورز شروع به ارایه جعبه‌دنده‌های نیمه خودکار کرد که آن را “جعبه دنده خودکار ایمنی” یا AST نامید. در این سیستم انتقال قدرت از کلاچ اصطکاکی استفاده می‌شد و همچنین چهار دنده رو به جلو از مجموعه چرخ‌دنده سیاره‌ای جنرال موتورز در آن تعبیه شده بود. کادیلاک (Cadillac) و الدزموبیل (Oldsmobile) در اواخر دهه ۳۰ میلادی از جعبه دنده ATS استفاده می‌کردند، البته بیوک (Buick) نیز برای مدت کوتاهی از جعبه دنده ATS بهره برد. عمر جعبه‌دنده‌ی ATS بسیار کوتاه بود و خریداران این خودروها اصلاً معتقد نبودند که با وجود این جعبه دنده وضعیت رانندگی بهتر و لذت بخشتر خواهد شد.
جعبه دنده Hydra – Matic
در سال ۱۹۴۱ جعبه دنده Hydra – Matic با قیمت ۵۷ دلار یکی از آپشنهای محبوب خودروها برای خریداران بود به این دلیل که رانندگان از کلاچ برای تعویض دنده استفاده نمی‌کردند. بر خلاف جعبه دنده‌های خودکار امروزی، حالت پارک در این جعبه دنده وجود نداشت. در عوض هنگامی که راننده، گیربکس را در حالت دنده عقب قرار می‌داد و موتور را خاموش می‌کرد، به نوعی حالت پارک فعال می‌شد و مانع از حرکت اتومبیل می‌شد. این سیستم را می‌توان نمونه باز طراحی شده جعبه دنده ATS اطلاق کرد. این سیستم انتقال قدرت بسیار موفق عمل کرد به صورت انبوه و تجاری سازی تولید شد.
در سال ۱۹۴۱ نزدیک به ۴۰ درصد از خودروهای الدزموبیل از جعبه دنده Hydra – Matic استفاده می‌کردند. در سال ۱۹۴۲ هنگامی که خودروساز آمریکایی تصمیم گرفت که تولید خودروهای سواری را متوقف کند و بیشتر بر روی خودروهای ساختمانی تمرکز کند، نزدیک به ۲۰۰ هزار واحد از این جعبه‌دنده تولید و فروخته شده بود. دلیل نامگذاری ۵۷ دلار بر روی نام این سیستم انتقال قدرت این بود که این جعبه دنده خودکار (که به صورت آپشن بر روی خودروهای الدزموبیل سال ۱۹۴۰ نصب می‌شد) ۵۷ دلار قیمت داشت.
جعبه دنده‌های مجهز به Overdrive
جعبه دنده‌هایی که به Overdrive مجهز بودند از اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ میلادی رواج یافتند. گیربکس‌های جدیدی که قابلیت Overdrive داشتند اغلب دارای چهار دنده رو به جلو یا بیشتر بودند. اغلب خودروسازان گیربکس‌های خودکار مجهز به سیستم Overdrive را در اوایل دهه ۸۰ میلادی بر روی خودروهای خود نصب می‌کردند.
دنده‌ی Overdrive، آخرین (سبک‌ترین) دنده‌ی موجود در گیربکس‌ها است که با نسبت دنده‌ی مخصوص خود تنها قابلیت کاهش مصرف سوخت را دارند. این دنده افزایش سرعت خودرو را نسبت به دنده‌ی قبلی خود به همراه ندارد و سعی بر حفظ آن در کنار کاهش مصرف سوخت دارد.
تعداد دنده‌های موجود در گیربکس
در دهه ۸۰ میلادی اغلب خودروها به گیربکس اتوماتیک چهار دنده (سه دنده‌ی رو به جلو و یک دنده برای حرکت رو به عقب) مجهز بودند، این در حالی است که اکثر خودروهای امروزی حداقل دارای ۵ یا ۶ دنده برای انتقال قدرت هستند. در اواسط سال ۲۰۰۰ میلادی خودروسازان گیربکس‌های ۷ و ۸ سرعته و در برخی موارد ۹ سرعته را نیز به مشتریان خود پیشنهاد می‌دادند. اخیرا نیز تعدادی از خودروسازان از برنامه‌ی خود برای تولید نمونه‌های ۱۰ سرعته در آینده‌ی نزدیک پرده برداشتند.
گیربکس‌هایی که به صورت الکترونیکی کنترل می‌شوند دارای قابلیت‌های فراوانی هستند. این گیربکس‌ها به واسطه‌ی چیپست رایانه‌ای که در خود دارند در کسری از ثانیه هزاران داده اطلاعاتی را جمع آوری و پردازش می‌کنند. جعبه دنده‌هایی که به صورت الکترونیکی کنترل می‌شوند برای تعویض فوق العاده دقیق دنده‌ها بسیار کارآمد هستند. آن‌ها می‌توانند با توجه به شرایط محیطی و جاده‌ای عملیات تعویض را انجام دهند. به طور مثال، هنگامی که راننده‌ای در جاده‌ی کوهستانی در حال حرکت است تعدادی از کنترلرهای جعبه‌دنده‌ی خودکار با معکوس کشیدن دنده در سرپایینی سرعت خودرو را کاملاً کنترل می‌کنند.
اغلب خودروهای امروزی دارای جعبه‌دنده‌ی خودکار (گیربکس اتوماتیک) هستند و به لطف پیشرفت الگوریتم‌های تعویض دنده، این بخش از خودرو با تعویض حرفه‌ای و به موقع دنده‌ها رانندگی نرم و راحتی را به ارمغان می‌آورد. البته هنوز جعبه‌دنده‌های دستی طرفداران خاص خود را دارد ولی اغلب رانندگان امروزی از خودروهایی استفاده می‌کنند که دارای جعبه دنده خودکار است.
منبع: زومیت|نویسنده: علی طهوری
