نمایشگاه نقاشی خواهران افغان در تهران

مریم یگانه، دبیر هنر مدرسه محل تحصیل این دختران درباره آنها می‌گوید: «من از سال هفتم مدرسه تا امروز، که بلقیس اول دبیرستان است، معلم هنر او بودم، دو سال هم سکینه و نرگس در کلاس من بودند. در همین کلاس‌های درس وقتی از دانش‌آموزان می‌خواستم با محوریت موضوعی خاص نقاشی بکشند، متوجه استعداد ویژه آنها شدم. کارهای‌شان را با علاقه و مهارتی خاص خلق می‌کردند و بعد از آنها خواستم همین موضوعات را روی مقواهای بزرگ‌تر بکشند».

پیشنهاد برگزاری نمایشگاه نقاشی را خانم‌معلم برای بار اول به آنها داد. ابتدا باورشان نمی‌شد که نقاشی‌های‌شان آن‌قدر خوب باشد که بتوانند با آنها نمایشگاه برگزار کنند و به قول خودشان، حتی وقتی به پدر و مادرشان گفتند، فکر نمی‌کردند ماجرا خیلی جدی باشد، اما حالا این نمایشگاه برگزار شده است و نقاشی‌های آنها چهارسوی یکی از تالارهای اصلی فرهنگسرای ملل در پارک قیطریه تهران را پر کرده است و علاقه‌مندان زیادی را برای دیدن‌شان به این فرهنگسرا کشانده است.

مریم یگانه درباره دلایل تلاش برای برپایی این نمایشگاه به «شرق» گفت: «استعداد این دخترها ستودنی است، اما وقتی امسال به من گفتند ممکن است از سال دیگر به‌دلیل شهریه زیاد مدارس نتوانند درس‌شان را ادامه دهند و شاید تحصیل را رها کنند، به این فکر افتادم کاری کنیم که تا حدودی مشکل‌شان را حل کند و آنها را نسبت‌به راهی که می‌توانند در آن قدم بگذارند، یعنی هنر، مشتاق‌تر کند. برهمین‌اساس به‌دنبال برگزارکردن این نمایشگاه رفتم و خوشبختانه به نتیجه رسید».

او می‌گوید: «در برپایی این نمایشگاه شهرداری تهران خیلی به ما کمک کرد، ٤٠٠ هزار تومان برای تبلیغ و تهیه پوستر و آماده‌سازی تابلوها و … به ما دادند که خیلی راه‌گشا بود، علاوه‌براین، قول داده‌اند تعدادی از تابلوهای مناسبتی نمایشگاه را نیز خریداری کنند که در صورت انجام این کار، کمک بزرگی به این نقاش‌ها خواهد بود. همین‌طور فرهنگسرای ملل هم قاب‌های این آثار را در اختیار ما قرار داد و برای برپایی نمایشگاه نیز از ما پولی نگرفتند، درصورتی‌که برای بقیه نمایشگاه‌ها پول دریافت می‌کنند».

پای برخی از تابلوها تکه‌شعرهایی از برخی شاعران مانند حسین پناهی و دیگران دیده می‌شود و موضوع هر تابلو به آن شعرها نزدیک است. این شعرها را دبیر هنر مدرسه به این نقاش‌های نوجوان داده و از آنها خواسته است با الهام از این شعرها آثاری را خلق کنند. حاصل کار هم شده است نقاشی‌های آبستره و انتزاعی خیره‌کننده که به تصویرسازی تنه می‌زنند و تا حدودی رگه‌های اثرپذیری از آثار برخی هنرمندان صاحب‌نام ایرانی و خارجی را در آنها می‌توان دید.

یکی از کارها یادآور تابلوی «تداوم حافظه» از آثار معروف سالوادور دالی، نقاش سوررئالیست و صاحب‌نام اسپانیایی، است. در دو سوی این اثر دو خط فواره‌مانند آبی ترسیم شده است و از اطراف آن ماهی‌های قرمز پیچ‌وتاب‌خوران به‌سمت بالا می‌روند. در مرکز اثر نیز فضایی به رنگ قهوه‌ای مانند تنه درختی دیده می‌شود که روی آن ساعتی به شکل یک در قرار دارد. این درِ ساعتی، شکل منظمی ندارد و مانند ساعت‌های دالی انحناهای نامنظمی دارد، شماره‌ها و اعداد ساعت هم در پایین آن ریخته شده است. در بقیه آثار هر سه خواهر هم می‌توان رگه‌های این نگاه انتزاعی را دید.

یکی دیگر از آثاری که در این نمایشگاه جلب توجه می‌کند، تابلویی است با نام نوروز اثر بلقیس خواهر بزرگ‌تر، در این تابلوی انتزاعی که رنگ‌های زرد و سبز و قرمز و آبی آن از دور جلب توجه می‌کند، اگرچه شاید در نگاه اول مخاطب متوجه جزئیات اثر نشود، اما نمادهای مختلف سفره هفت‌سین به‌شکلی هنرمندانه در این تابلو کنار هم چیده شده‌اند. اثری که رنگارنگی و جزئیاتش یادآور تابلوهای «پل کله»، نقاش سوررئالیست سوییسی-آلمانی، است. بلقیس درباره این اثر با خنده می‌گوید: «کشیدن این تابلو مدادرنگی‌هایم را تمام کرد، از بس که رنگ برد». از آنها می‌پرسم چقدر با هنرمندان نقاش معروف دنیا و آثار آنها آشنا هستید، پاسخ هر سه نفرشان هیچ است.

بلقیس و سکینه و نرگس دختران یک کارگر افغان ساکن گرمدره در استان البرز هستند. پدرشان در یک کارگاه مجسمه‌سازی کار می‌کند و اصالتا اهل ولایت دایکندی افغانستان هستند. دوازده سال پیش وقتی این دختران دو و سه ساله بودند به ایران آمدند. به‌گفته سکینه، خواهر کوچک‌تر، پدرشان هم در گذشته دستی در هنر داشته است. او می‌گوید: «پدرم چند روز پیش یک انار برایم نقاشی کرد که بسیار زیبا بود، اما در حقیقت سال‌هاست به‌دلیل مشغله کاری، نقاشی نمی‌کشد».

این سه خواهر در مدرسه‌ای به‌نام نیمه‌شعبان در گرمدره استان البرز درس می‌خوانند و بیشتر هم‌کلاسی‌های‌شان دانش‌آموزان ایرانی هستند. نرگس درباره واکنش هم‌کلاسی‌ها و هم‌مدرسه‌ای‌ها به نقاشی‌های آنها می‌گوید: «هم‌کلاسی‎‌های ما از نقاشی‌ها و نقاشی‌کردن ما تعریف می‌کنند و خوش‌شان می‌آید و گاهی دوست دارند وقتی ما نقاشی می‌کشیم به‌ کارمان نگاه کنند».

مریم یگانه، دبیر هنر این سه خواهر نقاش، تابلوهای آنها را ٢٥٠ تا ٥٠٠ هزار تومان، بسته به کیفیت و میزان کاری که برای خلق آنها صرف شده، قیمت‌گذاری کرده است. او ابراز امیدواری می‌کند با فروش این آثار هم آنها و خانواده‌شان نسبت‌به هنر امیدوارتر شوند و هم بتوانند در ادامه، هزینه‌های تحصیل و خرید وسایل نقاشی را تأمین کنند.