همه بيماري‌ها در يك كارت
موبنا –
اين امر حتي از سال ۸۷ در برنامه پنجم توسعه گنجانده شده بود، اما با اين حال هنوز براي اجراي آن هيچ‌گونه اقدام مناسبي انجام نشده است. اين در حالي است كه هر ساله مسئولان در زمينه ايجاد پرونده‌هاي ديجيتال در زمينه بهداشت و درمان كشور جملاتي مبني بر لزوم ايجاد اين نرم‌افزار را بيان مي‌كنند، اما در عمل هيچ اقدامي در اين زمينه مشاهده نمي‌شود.
در سال‌هاي اخير كشورهاي توسعه‌يافته‌اي همچون انگلستان، آلمان، ژاپن، كانادا، آمريكا و… براي ارائه خدمات بهتر به شهروندان خود، در زمينه بهداشت الكترونيكي سرمايه‌گذاري‌هاي فراواني كرده‌اند. يكي از خدمات «پرونده الكترونيك سلامت بيمار» است كه الگوي جديدي از ارتباط ميان پزشك و بيمار، و پزشك و پزشك است كه درمان‌هاي آنلاين، محرمانه ماندن اطلاعات بيماران، امكان ثبت و نگهداري اطلاعات سلامت بيماران، دسترسي به سوابق پزشكي بيمار و انجام امر تشخيص و تجويز براساس آن، همچنين صرفه‌جويي در زمان و هزينه، جزئي از مزاياي آن است. در كشور ما نيز با پيگيري مستمر در سال ۸۷ مبحث پرونده‌هاي الكترونيك سلامت در ماده ۳۵برنامه پنجم توسعه گنجانده و سال ۸۹ ابلاغ شد تا در طول برنامه پنجم اين طرح عملياتي شود كه البته طي مدت ياد شده اين مهم به دستاورد قابل توجهي دست نيافته است.
وزير همچنان اميدوار
مهر امسال وزير بهداشت از اجرايي‌شدن پرونده الكترونيك سلامت تا يك‌سال آينده خبر داد. حسن‌قاضي‌زاده هاشمي، درحالي از اجرايي شدن اين طرح تا يك‌سال آينده خبر داد كه آخرين بار در آذر سال گذشته، رياضي، مشاور او و چهره باسابقه اين طرح از اتصال همه بيمارستان‌هاي دولتي به سامانه پرونده الكترونيك خبر داده و گفته بود: همه ۵۶۰ بيمارستان دولتي و دانشگاهي كشور به سامانه پرونده الكترونيك بيمار مجهز و متصل شده‌اند و از ۱۵ ارديبهشت سال ۹۳همه اطلاعات بيماران در اين سامانه ثبت و ضبط مي‌شود. رياضي كه از دوره وزارت كامران باقري لنكراني، مدير تحقيق و توسعه مركز مديريت آمار و فناوري اطلاعات وزارت بهداشت است، درباره علل به نتيجه نرسيدن ملموس پروژه سلامت الكترونيك طي سال‌هاي گذشته مي‌گويد: يكي از دلايل كند پيش رفتن اين پروژه به فراهم نبودن زيرساخت‌هاي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري بازمي‌گردد كه در اين زمينه با چالش جدي در روستاها روبه‌رو هستيم؛ در واقع نتوانسته‌ايم اقدامي انجام دهيم. البته طرح پرونده الكترونيك سلامت يك طرح زيربنايي و درازمدت است و بايد حتي آغاز، اتصال و تشكيل پرونده را به‌معناي تحقق طرح بدانيم. مسئول دفتر آمار و فناوري اطلاعات در ادامه از تشكيل ۲۳ميليون پرونده الكترونيك سلامت براي بيش از نيمي از جمعيت كشور خبر مي‌دهد و مي‌گويد: گرچه وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات به تعهدات خود در زمينه ايجاد زيرساخت‌هاي الكترونيك و انتقال داده‌ها عمل نكرده است، اما وزارت بهداشت توانسته در سال جاري و با استفاده از طرح تحول سلامت و با راه اندازي سامانه جديد هوشمند تحت عنوان «شهاب» كه به سامانه پرونده الكترونيك سلامت متصل است براي حدود ۳۸ميليون نفر پرونده الكترونيك تشكيل دهد و جهشي چشمگير در اين حوزه ايجاد كند، به‌طوري كه هيچ بيمارستاني در پايتخت وجود ندارد كه به سامانه پرونده الكترونيك سلامت مجهز نباشد. رياضي البته پيش‌تر گفته بود: شبكه ملي الكترونيك سلامت (شمس) زيرساخت اصلي ارتباطي بين همه مراكز بهداشتي، تشخيصي و درماني كشور است كه مستقل از اينترنت و بر بستر امكانات ارتباطي كشور با امنيت و سرعت بسيار بالا ايجاد مي‌شود. در ضمن بهترين گزينه‌هاي ممكن و راهكارهاي موجود بررسي و مشخص شدند و در اين فضا حركت مي‌كنيم كه بيمه‌هاي الكترونيك آنلاين باشند نه آنكه بيمه نامه‌هاي الكترونيك آفلاين داشته باشيم.
اقدامات مقطعي وزارت بهداشت
يكي از پرستاران بيمارستان امام خميني (ره) درباره پرونده الكترونيك و لزوم ايجاد اين نرم افزار براي تسهيل درمان بيماران به «آرمان» مي‌گويد: اينكه تمام پرونده پزشكي بيماران در يك نرم افزار جاي گيرد اقدام موثري است و به اين ترتيب روند درمان به سهولت طي مي‌شود. مريم رضايي با بيان اينكه هر از چند گاهي از سوي مسئولان اين امر مطرح مي‌شود، اما در عمل هنوز هيچ اقدامي انجام نشده است، مي‌افزايد: ساليان سال است كه در دوره‌هاي مختلف مساله الكترونيكي كردن خدمات حوزه سلامت كشور مطرح است، به‌طوري كه در اين زمينه بايد به فعاليت‌هاي مسعود پزشكيان، وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي وقت اشاره كرد كه در سال۸۴ از مقدمات تشكيل پرونده الكترونيك سلامت خبر داد و اين امر را يكي از الزامات حوزه بهداشت و درمان كشور ناميد. البته اين طرح در دوران وزارت كامران باقري لنكراني و مرضيه وحيد دستجردي نيز ادامه داشت، اما اقدامي در اين زمينه لحاظ نشد. به گفته او بايد توجه داشت كه فقط در برنامه چهارم الكترونيك شدن اطلاعات بيماران در ۶۰درصد از ۵۳۰ بيمارستان دولتي كشور اجرا و استانداردهاي سيستم پرونده الكترونيك سلامت براي همه مراكز بهداشتي درماني كشور تدوين شد، اما اين اقدام به شكل مقطعي انجام شد.
مرگ و زندگي بيمار فداي بدخطي پزشك
يك پزشك داروساز در يكي از داروخانه‌هاي حوالي خيابان قائم مقام درباره لزوم تجهيز حوزه بهداشت و درمان كشور به كارت الكترونيك سلامت به «آرمان» مي‌گويد: وجود پرونده الكترويك سلامت براي بيمار و پزشك به نوعي تسهيل‌كننده شرايط درمان محسوب مي‌شود. او مي‌افزايد: براي مثال ممكن است بيمار در گذشته عمل خاصي داشته باشد و يا دارو مصرف مي‌كند، در اين شرايط معاينه او با توجه به پرونده پزشكي‌اش به شكل دقيق تر انجام مي‌شود. مهران، پرونده الكترونيك سلامت را نيازي براي كشور مي‌داند و معتقد است: هم‌اكنون اغلب آزمايش‌هاي افراد بعد از گذشت مدتي ديگر در دسترس نيست و نمي‌توان وضعيت سلامتي افراد را طي گذر زمان مورد ارزيابي قرار داد، اما با ايجاد پرونده الكترونيك سلامت ديگر نيازي به بوروكراسي اداري و ديگر تشكيلات وقت‌گير نيست. به گفته اين پزشك داروساز به دليل بدخطي برخی پزشكان بالطبع برخي مسئولان داروخانه توان روخواني كامل نسخه را ندارند و به اين ترتيب امكان اشتباه وجود دارد. براي مثال چند وقت پيش يكي از همكاران دارويي را به اشتباه به فردي داده بود و به دليل اينكه شماره تماس بيماران قبل از تحويل نسخه گرفته مي‌شود با فرد تماس گرفته شد و اين بي احتياطي را برايش بازگو كردم. اين در حالي است كه آن فرد باردار بود و بي شك مصرف آن دارو مي‌توانست به بهاي مرگ و زندگي او يا فرزندش تمام شود، اما خوشبختانه اين دفعه به خير گذشت. اين پزشك داروساز وجود برخي اشتباهات را در هر شغلي عادي مي‌داند و معتقد است: برخي اشتباهات در شغل پزشكي به بهاي مرگ و زندگي افراد تمام مي‌شود، با اين تفاسير بايد زمينه بروز خطا نيز كاهش يابد. اين پزشك داروساز مي‌گويد: چندي پيش قرار بود با ايجاد پرونده الكترونيك نسخه‌ها هم به شكل تايپ‌شده در پرونده افراد قرار گيرد و به اين ترتيب ديگر جاي بروز هيچ اشكال و اشتباهي وجود ندارد. مهران ايجاد پرونده الكترونيك را تسهيل‌کننده روند درمان مي‌داند و مي‌افزايد: با اين اقدامات ميزان بروز خطا نيز كاهش مي‌يابد.
تمام خرج و مخارج پرونده الكترونيك سلامت
رئيس انجمن متخصصان داخلي ايران درباره وضعيت ايجاد پرونده الكتروينك در حوزه بهداشت و درمان كشور به «آرمان» مي‌گويد: ايجاد پرونده الكترونيك در حوزه بهداشت و درمان كشور در شرايطي مطرح است كه هنوز بسياري از پزشكان كشور هيچ تخصصي در زمينه كامپيوتر و چگونگي وارد كردن مشخصات بيمار در سيستم ندارند. ايرج خسرونيا مي‌افزايد: عدم تخصص در به كارگيري كامپيوتر باعث شده تا حوزه بهداشت و درمان آن‌طور كه بايد و شايد از تكنولوژي در حوزه درمان استفاده نكند. به گفته او هم‌اكنون در اغلب بيمارستان‌هاي دولتي كمبود پرسنل وجود دارد و اگر يك پزشك بخواهد در لحظه هم در سيستم مشخصات بيمار را وارد كند و هم در روز۵۰ بيمار را ويزيت كند، با اين شرايط چندان امكان‌پذير نيست. تحقق اين امر فقط در صورت استخدام منشي براي هر پزشك محقق مي‌شود. خسرونيا معتقد است: در حوزه بهداشت و درمان به مرور زمان خدمات‌رساني‌ها به شيوه الكترونيك و آنلاين خواهد بود. رئيس انجمن متخصصان داخلي ايران تاكيد مي‌كند: هم‌اكنون با شرايط موجود در نظام پزشكي ثبت نام الكترونيك برگزار مي‌شود، اما با اين تفاسير باز هم ۷۰ درصد پزشكان كشور خواستار ثبت اطلاعات به شيوه دستي و سنتي هستند. او با بيان اينكه ايجاد پرونده الكترونيك نتايج ثمربخش فراواني را به همراه دارد، مي‌گويد: با اين اقدام ديگر هيچ لزومي به ايجاد بايگاني يا دفترچه بيمه وجود ندارد و به اين ترتيب روند كارها تسهيل مي‌شود. به گفته او طي مصاحبه‌هاي گسترده با پزشكان در بازديدهاي مختلف اكثر آنها ويزيت بيماران را تنها وظيفه خود مي‌دانند و انجام ديگر اقدامات جانبي همچون ثبت اطلاعات بيماران در سيستم برايشان چندان قابل درك نيست. اين در حالي است كه با ايجاد پرونده الكترونيك سابقه درماني و مشخصات بيمار ثبت مي‌شود، اما به دليل كمبود بودجه و كمبود پرسنل امكان تحقق اين امر وجود ندارد. او درباره سياست‌هاي وزارت بهداشت براي ايجاد پرونده الكترونيك مي‌گويد: اغلب مطالب به شكل شفاهي در اين زمينه عنوان مي‌شود، اما در عمل مشكلات و نارسايي‌ها بروز مي‌كند.
منبع:آرمان| نویسنده: زهرا سليماني
