نجات معادن زغال‌سنگ و جان معدن‌کاران در گرو 2 میلیارد دلار
صنعت زغال‌سنگ به عنوان یکی از اساسی‌ترین بخش‌های صنعتی کشور معرفی می شود که نقش کلیدی در نه تنها تأمین انرژی و بلکه در تولید مواد اولیه برای صنایعی مانند فولاد ایفا می‌کند. این صنعت با وجود اهمیت فراوان، سال‌هاست که با مشکلات جدی و بنیادی مواجه است، که از جمله آنها می‌توان به نبود تجهیزات به‌روزرسانی شده و ناامنی محیط کار اشاره کرد.
به‌روزترین‌ها| حوادث ناگواری که در معادن زغال‌سنگ، به‌ویژه در مناطقی مانند طبس و یورت رخ داده است، ناشی از عدم سرمایه‌گذاری مناسب و بی‌توجهی به نوسازی تجهیزات بوده و به تکرار سوانح تلخ و مرگباری برای معدن‌کاران منجر شده است. عدم ارتقای تجهیزات و استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی در استخراج زغال‌سنگ، یکی از عوامل اصلی این حوادث محسوب می‌شود.
این رخدادهای دلخراش به‌وضوح نشان می‌دهند که ایمنی و سلامت کارگران در این بخش مستلزم توجه فوری به سرمایه‌گذاری در نوسازی و ارتقای فناوری‌های مورد استفاده است. علاوه بر این، این مسائل همواره چالش‌هایی عمده برای صنعت زغال‌سنگ بوده و مانع از بهره‌وری و رشد کارآمد آن شده است.
افت تولید داخلی زغال‌سنگ و حرکت به سمت واردات
در این باره سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران طی بررسی مشکلات اساسی صنعت زغال‌سنگ و وضعیت آن در کشور در گفتگو با به‌روزترین‌ها گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌های این صنعت، مسئله قیمت‌گذاری زغال‌سنگ است.
وی تصریح کرد: قیمت زغال‌سنگ در ایران به شکل غیرمنطقی و به‌صورت مصنوعی پایین نگه داشته شده است. این امر در شرایط اقتصادی کنونی باعث شده که معادن زغال‌سنگ در کشور به حاشیه اقتصادی رانده شوند و حتی از داشتن یک حاشیه سود حداقلی محروم باشند. همین موضوع مانع از آن شده که معادن بتوانند تجهیزات خود را بازسازی یا به سمت تهیه ماشین‌آلات جدید حرکت کنند.
صمدی به افت شدید تولید داخلی زغال‌سنگ در سال‌های اخیر اشاره کرد و بیان داشت: این وضعیت کشور را به سمت واردات زغال سوق داده است. بنابراین قبل از طرح هر موضوعی درباره این صنعت، باید اقتصاد صنعت زغال‌سنگ اصلاح شود تا معدن‌کاران بتوانند به حاشیه سودی دست یابند و قادر به سرمایه‌گذاری مجدد و تامین نیازهای مالی خود شوند. این حاشیه سود ابتدایی‌ترین مسأله‌ای است که باید حل شود.
ضرورت نوسازی هرچه سریع تر صنعت
دبیر انجمن زغال‌سنگ همچنین به کمبودهای فنی و تکنولوژیکی در این صنعت پرداخت و توضیح داد: برای بهبود وضعیت معادن زغال‌سنگ، به یک نوسازی فنی گسترده نیاز است.
وی در این باره اظهار داشت: واقعیت این است که طی ۲۰ تا ۲۵ سال گذشته هیچ سرمایه‌گذاری چشم‌گیری در صنعت زغال انجام نشده و ماشین‌آلات آن به‌روز نشده‌اند. بنابراین صنعت زغال سنگ ایران در مقایسه با دیگر کشورهای دیگر از نظر تکنولوژی بسیار عقب مانده است.
صمدی با اشاره به اینکه معضل عدم به روزرسانی صنعت، فقط به زغال سنگ محدود نمی شود و حتی صنایع هوایی کشور نیز با این چالش مواجه هستند ادامه داد: اگر شرایط برای نوسازی و بازسازی صنعت زغال سنگ کشور فراهم شود، با توجه به تکنولوژی‌های جدید، معادن زغال می‌توانند ضریب ایمنی خود را به‌طور چشم‌گیری افزایش دهند و از تعداد حوادث نیز کاسته شود.
شکاف قیمت داخلی و جهانی زغال‌سنگ
دبیر انجمن زغال‌سنگ در پاسخ به سوالی درباره گردش مالی صنعت زغال و تفاوت قیمت داخلی و جهانی توضیح داد: زغال متالورژیک یا همان زغال کک که در صنایع فولاد استفاده می‌شود، در سال گذشته گردش مالی حدود ۷ هزار میلیارد تومان داشته است. با این حال، اختلاف قیمت میان زغال داخلی و وارداتی به شکل چشم‌گیری قابل توجه است.
به گفته وی، قیمت یک تن زغال‌سنگ وارداتی در سال گذشته حدود ۱۶ میلیون تومان بوده، در حالی که قیمت داخلی آن به حدود ۵.۵ میلیون تومان بر اساس قیمت‌گذاری دولتی تعیین شده است. این اختلاف قیمت سه برابری، معدن‌کاران داخلی را تحت فشار قرار داده و موجب شده که صنعت زغال‌سنگ به سمت بحران حرکت کند.
صمدی تصریح کرد: اگر قیمت زغال داخلی به قیمت واقعی خود نزدیک شود، این صنعت می‌تواند به صورت مستقل روی پای خود بایستد و نیازی به حمایت مستقیم دولت نخواهد داشت.
وی اشاره کرد: با واقعی‌سازی قیمت، تولید زغال در کشور، این صنعت می‌تواند سالانه تا ۲۰ درصد تولید را افزایش یابد و به دنبال آن نیز معادن نیز بازسازی و نوسازی خواهند شد.
نیاز به سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری در معادن زغال‌سنگ
صمدی درباره میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای نوسازی و تجهیز معادن زغال‌سنگ گفت: برای نوسازی معادن فعلی و تجهیز معادن جدید، ۲ میلیارد دلار سرمایه نیاز است تا مشکلات اساسی این صنعت برطرف شود. این سرمایه‌گذاری نه تنها در جهت نوسازی معادن موجود، بلکه برای تجهیز و راه‌اندازی معادن جدید نیز استفاده خواهد شد.
وی در پاسخ به سوالی درباره میزان تولید و واردات زغال‌سنگ در سال گذشته افزود: ایران در سال گذشته حدود ۱.۷ میلیون تن زغال متالورژیک تولید کرده و همچنین ۱.۸ میلیون تن زغال و سایر مشتقات آن به کشور وارد شده است. البته درباره در زغال حرارتی نیز، با توجه به اینکه در ایران کاربرد چندانی ندارد و عمدتاً از گاز برای تولید انرژی استفاده می‌شود، اقدام خاصی نشده است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ در پاسخ به این سوال که چه انتظاری از دولت و متولیان دولتی برای بهبود وضعیت صنعت زغال سنگ دارد گفت: انتظار خاصی از دولت برای حمایت مستقیم نداریم، اما خواسته اصلی ما از وزارت صمت است که قیمت زغال به قیمت واقعی و مطابق با معیارهای جهانی برسد. این تنها اقدامی است که باعث می‌شود صنعت زغال بتواند مشکلات خود را برطرف کند و از رکود خارج شود.
